Xorijiy tajribalar asosida bo‘lajak o‘qituvchilarning pedagogik faoliyatga tayyorlash. Mashg’ulot rejasi

Oliy o‘quv yurtlarida ilmiy izlanishlar olib borish ilmiy izlanishlar bo‘yicha AQSh jahon mamlakatlari orasida yetakchi o‘rinlardan birini egallaydi, Bu mamlakatda ilmiy izlanishlar uchun ajratilgan mablag‘ning 48 foizini davlat tomonidan, 50 foizini firma, konsern, sindikatlardan undiriladi, kolganlarini oliy o‘quv yurtlarining manbalarlari tashkil qilindi.
Rivojlangan xorijiy davlatlar va mustaqil O‘zbekiston Respublikasi ta’lim tizimidagi o‘zaro uyg‘unlik.
Rivojlangan xorijiy davlatlardagi ta’lim – tarbiya va maktab haqida yuqorida bayon qilingan eng yaxshi tajribalarni o‘z ta’lim tizimimizda joriy qilish Respublikamiz o‘z mustaqilligini qo‘lga kiritgandan keyin boshlandi.
Bu sohda bizga YUNISEF, YUNESKO kabi Xalqaro tashkilotlar, xorijiy davlatlarning O‘zbekisgondagi elchixonalari amaliy yordam bermoqdalar. Respublikamizdagi ta’lim muassasalari ta’limni takomillashtirish bo‘yicha xorijiy davlatlar bilan hamkorlikning barcha shakllaridan foydalanmoqdarlar.
AQSh pedagogikasidagi: Bolani o‘z kuchi imkoniyatiga ishonch ruhida tarbiyalash; o‘quvchining eng kichik shaxsiy imkoniyatlarini ro‘yobga chiqarish uchun kurash; bolani kamsitmaslik, insoniy qadriyatlarni va g‘ururini yerga urmaslik; o‘quvchining ilk davridanoq kasb-korga yo‘naltirish; Ona-Vataniga faxr va iftixor ruhida tarbiyalash kabilar.
Respublikamizdagi ta’lim muassasalari ta’limni takomillashtirish bo‘yicha xorijiy davlatlar bilan hamkorlikning barcha shakllaridan foydalanib kelmoыda. Respublikamiz Oliy majlisining 1 - chaqiriq 1X-sesiyasida - ta’limga oid ikki muhim xujjat — «Ta’lim to‘g‘risida»gi Qonun «Kadrlar tayyorlash milliy dasturi»nyang qabul qilinishi mmamlakat ta’limini jahon andozalariga, rivojlangan xorijiy davlatlardagi ta’lim-tarbiya va maktab saviyasiga olib chiqishda ulkan vokea bo‘ldi. Bizning maktabimiz jaxonda eng ilgor maktablar bo‘lib qolishiga Respublika rahbariyati va hukumati tomonidan hamma shart sharoit yaratilmoqda. Bizning ta’lim tizimlarimiz ham jaxonda e’tirof etilgan ta’lim tizimlaridan biridir. SHu tufayli ham AQSH, Yaponiya, Germaniya, Fransiya, Buyuk Britaniya kabi rivojlangan mamlakatlar ta’limining ustalari bilan o‘tkazilgan uchrashuvlar va mulokotlarda Respublikamiz ta’limi tizimiga yukori baxo berildi. Shuni ta’kidlash lozimki, Respublikamiz xalq ta’limi xodimlari oldida hozirgi kunda eng muhim vazifa - mustakil O‘zbekistonning xozirgi ta’lim tizimlarini istiqlol ruhi bilan takomillashtirish, uni o‘zimizning mumtoz pedagogika an’analari bilan boyitish, chet el pedagogikasidagi ilg‘r jixatlarni o‘zlashtirish, yangi - yangi samarali o‘quv predmetlarini ta’lim tarkibiga kiritish bilan jahon davlat standartlari darajasiga olib chikishdir. Buning uchun esa bizning iqtisodiy rivojlangan xorijiy davlatlardagi quyidagi ilg‘or tajribalarni ta’lim tizimimizda qo‘llay bilishimiz maqsadga muvofiqdir. Chunonchi : Agar biz AQSh pedagogikasidagi: a) bolani o‘z kuchi imkoniyatiga ishonch ruhida tarbiyalash; b) o‘quvchining eng kichik shaxsiy imkoniyatlarini ro‘yobga chikarish uchun kurash; v) bolani kamsitmaslik, insoniy kadriyatlarni va g‘ururini erga urmaslik; g) o‘quvchining ilk davridanoq kasb-korga yo‘naltirish; d) Vataniga faxr va iftixor ruxida tarbiyalash va x.k Yaponiya ta’limidagi: a) bolyani maktabga puxta tayyorlash b) kichkintoylar ta’lim va tarbiyasiga ota-onalar masuliyatini kuchaytirish; v) o‘quvchilarni nafosat, jismoniy kamolatiga berilayotgan e’tibor; g) o‘qituvchi kadrlarga yuksak talabchanlik; d) yosh talant sohiblari bilan olib borilayotgan izchil ishlar. Germaniya ta’limidagi: a) tabaqalashtirib o‘kitishga berilayotgan jiddiy e’tibor; b) o‘quvchilarning mehnat, ta’limini mustahkamlash; v) kasbga yo‘naltirish. Fransiya ta’limidagi: a) maktabgacha tarbiyadanoq o‘quvni predmetlashtirib tashkil etish; b) boshlang‘ich ta’limni uch boskichda puxta amalga oshirish; v) o‘quvni didaktik vositalar bilan ta’minlashga berilayottan katta e’tibor; g) o‘quv muassasalarining turli firmalar, konsernlar, korxonalar mustahkam aloqalari va boshqa ibratli jihatlar bizning ta’limga ham ko‘chsa, bizning83 pedagogakamiz olga qarab dadil qadam bosgan bo‘lar edi
Amerikadagi ko‘zga ko‘ringan “Found Karnegi” pedagogik markazi bu dasturni XIX asr dasturi deb baholamoqda. O‘quv dasturlarini qayta yangilash jarayoni G‘arbiy Yevropa davlatlarida ham amalga oshirilmoqda. Masalan, Buyuk Britaniyada ta’lim vazirligining tavsiyalariga muvofiq o‘quv rejasi va dasturini ta’lim muassasalarining o‘zlari belgilaydilar. mazkur tavsiyalarga muvofiq 50% foiz o‘quv soatlari o‘qitilishi shart bo‘lgan “Yadro” predmetlar : ingliz tili va adabiyoti , matematika, din darsi, ijtimoiy tarbiyaga ajratiladi. O‘quv soatlarining boshqa qismi esa o‘qitilish shart hisoblanib , tanlab olingan predmetlarga (gumanitar, tabiiy , matematik) ajratiladi
80-yillardan boshlab Buyuk Britaniya ham AQSh dagi singari o‘rganilishi majburiy bo‘lgan fanlar doirasida kengaytirildi . Ingliz tili va adabiyoti , matematika va tabiiy fanlar o‘quv setkasining yadrosini tashkil etadigan bo‘ldi. Qolgan predmetlarni tanlab olish o‘quvchilar va ota-onalar ixtiyoridadir .
80- yillarda AQSh o‘quvchilarining 50-yillarga nisbatan reyting ko‘rsatkichi 97,3 % dan 89,3% ga tushdi.
1983 yildagi AQSh davlat dalolatnomalardan biri to‘g‘ridan to‘gri “mamlakat xavf ostida” deb nomlagan , unda o‘quvchilar o‘zlashtirishdagi “o‘rtamiyonachilik” 70-80 foizni tashkil etayotganligi , funksional savodsizlik avj olayotganligi bayon etilgan