Xorijiy tillar va gumanitar fanlar fakulteti


Download 1.8 Mb.
bet92/115
Sana18.06.2023
Hajmi1.8 Mb.
#1558198
1   ...   88   89   90   91   92   93   94   95   ...   115
Bog'liq
Hozirgi o\'zbek adabiy tili majmua

Morfografemalar so‘z tarkibidagi ma’noli qismlarni (morfemalarni) ifodalovchi belgilar. Masalan, defis (chiziqcha) raqamdan keyin qo'llanganda tartib son tarkibidagi «-nchi» («-inchi») morfemasini ifodalaydi — shu morfema defisining referent bo'ladi: 5-uy (beshinchi uy), 20-xona (yigirmanchi xona) kabi. Biqor, qozon-tavoq, aka-uka kabi juft so'zlarning yozuvdagi shakllarida defis morfografema emas, orfografik belgi vazifasida qatnashadi (juft so'zlar orfogrammasiga tegishli bo'lganligi uchun).
Simvollar — ilm-fanning ma’lum sohalarida qabul qilingan maxsus ideografik belgilar: a) matematik simvollar — V (ildiz), — (oluv), + (qo'shuv), x (ko'paytiruv),: (bo'luv), x (iks), x2(iks kvadrat), ~ (davriylik, uzluksizlik), > (katta), < (kichik) va boshqalar; b) astronomik simvollar — O (Quyosh), C (Oy), cf (Mars), $ (Merkuriy), \ (Yupiter), ? (Venera, Zuhra), *5 (Saturn) va boshqalar; d) kimyoviy simvollar - O (oltin), (kumush), O (mis), "5 (qo'rg'oshin), $ (simob), cf (temir) va boshqalar; e) botanik simvollar - A (androtsey, changchilar), O (bir yillik o‘simlik),0 (ikki yillik o'simlik), h (buta), G (ginetsey, urug'chi), (), (gul boiaklari qo'shilib o'sgan), i i (daraxt), © (kuzgi o'simlik) va boshqalar.
Diakritik harflar o'z referantiga (kodlashtirilgan til birligiga) ega bo'lmagan, ammo so'z qismlari yoki fonemalarning o'ziga xos jihatlariga (differensial belgilarga) ishora qiladigan harflardir. Masalan, kirill o'zbek yozuvidagi ayirish (b) va yumshatish (b) belgilari shunday harflar sanaladi. Qiyos qiling: cypam va cypmm, maua va mama, ynon (qattiq «n») — anpenb (yumshoq «ji») kabi.

Download 1.8 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   88   89   90   91   92   93   94   95   ...   115




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling