Yadro o‘lchami yadroning mavjudlik sohasi yoki yadro kuchlarning ta’sir sferasidir. Yadroning oicham I (radiusi) i?~10 15w bo‘lib, atom radiusidan 105 marotaba kichikdir

Yadro o‘lchami - yadroning mavjudlik sohasi yoki yadro kuchlarning ta’sir sferasidir. Yadroning oicham i (radiusi) i?~10"15w bo‘lib, atom radiusidan 105 marotaba kichikdir. Yadro oclchamini tajribada aniqlashning ko‘pgina usullari bor. Masalan, elektron va neytronlarning atom yadrosidan sochilishiga ko‘ra, undan tashqari yadro radiusini «ko‘zgu» yadrolarga, protonlaming elektrostatik ta’sir energiyasini o4rganish, /л -mezonlar rentgen nurlanishni o4rganish va alfa radioaktiv yadrolarning yemirilish qonunini o‘rganish yo‘li bilan ham aniqlash mumkin. Yuqorida sanab o'tilgan usullar yadroviy kuchning o6zaro ta’sir sohasini yoki elektromagnit o‘zaro ta’sir sohasini aniqlashga asoslangan. Turli usullar yadro taxmirian shar shaklida ekanligi va aniq chegaraga ega ekanligini hamda radiusi R = R0Am (1.3.1) massa soniga bogcliq ravishda otrib borishligini kocrsatadi. Bu yerda R0 - doimiy kattalik. Uning qiymati yadro radiusini turli usullarda aniqlashga ko‘ra, R0 = (1,2 -*-l,4)Fga teng (1 Fermi = 10"13Щ). Tez neytronlarning sochilishiga oid tajribalardan R0 = 1,4F, a - parchalanish natijalaridan R0 = 1,3F, zaryadli zarralar ta’sirida bo‘ladigan yadro reaksiyalari natijalariga ko‘ra R0 = 1,6F. Yadroni shar shaklida deb qarab, (1.3.1) ifodadan hajm birligidagi zarralar sonini topamiz: __ A _ A _ 3 ___________3_________ - 1 0 38 nu^ on ~ V ~ 4/Зтг RqA ~ 4 n R\ ~ 4 • 3,1 4 • 1 0 “39sm 3 ^ sm 3 * Yadro zichligi hajm birligidagi nuklonlar sonining massasi mN ga kocpaytmasiga teng: 18 — з sm •l?66-10‘24g = 1014- ^ T = 100-106 t з • sm sm lliijin birligidagi nuklonlar sonini bilgan holda ular orasidagi masofa i|hv lilugii ha hlioblanadi: kn'rlnlb turibdiki, yadro hajm birligidagi nuklonlar soni, yadro zichligi, nuklonlar orasidagi masofa ham o'zgarmas, yadro turiga bogMiq emas. Domak, yadro nuklonlari orasidagi masofa barcha yadrolar uchun i * */цаг mas ckan, yadro siqilmaydi, massa soni ortishi bilan hajmi otrib boradi. Ymlro kuchlari qisqa masofada katta kuch bilan ta’sir etadi.