Yadro reaktsiyalariga doir masalalar yechish

Javob: 124.
4>n oco l<\ 210 c ^A|A/i v/4.o0/'|J c n r\i i \ ro/iTA v^oly'C nrooino /I / T'w rr L-i t\oto n ol on rroT\
-masaia. _ze^-W+x₂ a+ 6₊ /jushbu. yadro reaksiyasida 42 img e parchalangan
bo‘lsa, necha mg W hosil bo‘ladi? (E va W o‘zaro izoton).
Yechish:
210^ v A\a/ 1 v/4 1 o 0 r)
_ZE — ₇₄W + X₂ a+ 6₊ /3

1. 
   210 - z=a - 74 bu yerda:
   
2. 
   Z = 74 + 2x + 6 = 80 + 2x;
   
3. 
   A = 210 - 4x
   

Tenglama (1) ga (2) va (3) ni quyamiz: 210-(80 + 2x)= (210 -4x)-74 x = 3
Z = 80 + 2 • 3 = 86
Z = 210 - 4 • 3 = 198
e=210 - z=210 - 86=124 ta neytron
w=198 - 74=124 ta neytron
210c . 198(4/ , 4 , o 0 D
86 ^E ^ 74^{W +} 2 ^ ⁶ + P
210<19814/ .4 ._ft0 R 86 ^Rn ^ 74^{W +} 2 ^{a 6} + P
Reaksiya tenglamadan:
210mg - 198mg W hosil bo‘ladi
42mg - xmg


39,6 mg
42 d98
x =
210
Javob: 39,6 mg.
5-masala. 2⁵² e+xta^Fm+20 a 61 n. Ushbu yadro reaksiyasida 20,16 mg
E parchalangan bo‘lsa, nechta alfa-zarracha sarflangan? (E va Fm o‘zaro izoton).
Yechish:
Vq/ita r^nUoixrnoi-ni x m'TQini ^r7 252^ . ._x4 . A r... i O0 o . ^1
y adro reaksiyasini yoza^niz. e + x a^wo Fm+2 p+6qA)
Izoton bu neytronlar soni bir xil. Demak,
²⁵_z²e AFm 252 - z=a -100 kabi bo‘ladi.
Endi tenglama tuzamiz.
1252 + 4x = A + 6 (A = 246 + 4x
^u
(Z + 2x = 100 + 2 (Z = 102 + 2x
252 - Z = A -100
252 -102 + 2x = 246 + 4x -100
150 + 2x = 146 + 4x 4=2x x=2
252 n4 254 0
98 ^{E + 2} 2 ^a= 100 ^{Fm + 2} +1 ft^ ⁶0 ⁿ
252 - 2 • 6,02 d0²³
0,02016g - x = 9,632 •10¹⁹
Javob: 9,6-10¹⁹.

1. 
   masala. ²¹⁰Bi va ⁶⁵Cu yadrolarining to‘qnashishi oqibatida 1 ta neytron va noma’lum element yadrosi hosil bo‘ldi. Hosil bo‘lgan yadro tarkibidagi zaryadsiz nuklonlar sonini toping.
   

Yechish:
Reaskiya tenglamasini yozib Mr dan p ni ayiramiz.
210p:,65^ ^,274^
83 Bⁱ⁺29 ^CU—0 ⁿ⁺112 ^E
n=274-112=162
Javob: 162.

2. 
   masala. ²¹⁰Bi va ⁶⁵Cu yadrolarining to‘qnashishi oqibatida 1 ta neytron va noma’lum element yadrosi hosil bo‘ldi. Hosil bo‘lgan yadro tarkibidagi musbat nuklonlar sonini toping.
   

Yechish:
210 d: _i_ ^Q5rn v 2⁷⁴ V_i_ ¹n
83^{Bi +} 29C^{U —} 112^{X +} 0ⁿ
Javob: 112.

3. 
   masala. ²1⁰ Rn— E+ x4 a+6+0 yadro reaksiyasida 0,063 g Rn yemirilgan bo‘lsa,
   

necha milligramm E elementi hosil bo‘ladi? (Rn va E o‘zaro izoton)
Yechish:
Tenglama tuzamiz. Yadro reaksiyasi asosida 2100— v &£ i v 4 i C 0 Z2 86Rn —^E + X2 a+ 6₊1 p
Izaton bo‘lgani uchun neytronlar soni bir xil bo‘ladi.
A = z + n. n = A — z
n = 210 — 86 Rn n = 124
n₂ = A — A E n = n₂
f A + 4x = 210 f A + 4x = 210
1A + 2x + 6 = 86 '" '| A + 2x = 80
n + 2x = 1 30 n₂ = 1 30 — 2x
124 = 130 — 2x — 6 = 2x x = 3.
210^ i ^4 , 0 z?
86 ^Rn —^{— E + 3}2 ^{+++ 6} +1 ^p
A = 210 — 3 ■ 4 = 198 A = 198
A = 86 — (3 ■ 2 + 6 ) = 74 A = 74 n₂ = 124
210 198
Tenglama asosan Rn E 0,663gr x 0,063g ^198 .___ __ „
x = = 0,0594g ■ 1000 = 59,4 mg.
Javob: 59,4 mg.
254

4. 
   masala. 99 Es + x⁴ a ^ E + _p + 31 n yadro reaksiyasida 0,1295 g E elementi hosil bo‘lgan bo‘lsa, necha milligramm Es parchalangan? (Es va E o‘zaro izoton)
   

Yechish:
Ushbu masala yadro reaksiyasiga oid bo‘lib. Izoton degani neytronlar soni bir xil bo‘ladi. Shunga asosan
254 4 Ar 0
ggES + X^ (O^ E + _-| /+ 36n
Neytronlarni topamiz.
254 - 99 = 154 A - z = n Es.
A - A = C E elementniki
Tenglama tuzamiz.
254 + 4x = A + 3 ^ |^{251 + 4x} = ^A
99 + 2x =A + (-1) [100 + 2x = A
151+2x = c neytronni topamiz.
Neytronlar soni bir xil degani uchun
254 - 99 = A - A
154=n n ni sistemadan topganimizni qo‘yamiz.
154=151+2x
4 = 2x x = 2
Sistemadan x ni o‘rniga qo‘yamiz
'251 + 4x = A '251 + 4 • 2 = 259
[ - ^l
100 + 2x = A 100 + 2•2 = 104

254 - 259
x - 0,12959 g
^A = ²⁵⁹ ^ _c=155 neytronlar teng. a =104 ^J °

5. 
   masala. Quyidagi yadro reaksiyasi natijasida 47,6 g uran izotopi yemirilishida 9,632-10²³ ta neytron ajraldi. Hosil bo‘lgan aktiniy izotopining nisbiy atom massasini aniqlang. ⁹² U ^— Ac + ^x0n + y₊p.
   

Yechish:
²³⁸⁰U _ ^xAc + x¹ n + y ⁰ 3
92^{U —} 89 ^{AC + x}0^{n + y} +1 &
²³⁸⁰U _ Ac ₊ 8¹ _{n +} 3 ⁰ A
92^{U —} 89 ^{AC + 8}0^{n + 3} +1 &
Neytronlar zaryadga ta‘sir qilmaydi shunga asosan y ni o‘rniga 3 qo‘yamiz. Ac ni massasini topamiz.
238 - 8=230 chiqadi.
Javob: 230.