Yakunıy nazorat savollari Adabiy jarayonni qanday tushunasiz?

2. Tradisiya va novatorlik nima, ular o’rtasidagi vobastalik-chi?
Novatorlik (lotincha — novator) — yangilovchi, yangilanuvchi. Adabiyot va sanʼatdagi yangilanish „novatorlik“ soʻzi bilan ifodalanadi. Novatorlik adabiy jarayon bilan bogʻliqdir. U adabiy anʼana bilan mustahkam aloqada boʻlib, keyinchalik oʻzi adabiy anʼanaga aylanuvchi adabiy-estetik hodisadir. Oʻzbek adabiyotida XX asrda shakl va mazmun jihatidan tubdan yangilandi. Bunga Mahmudxoʻja Behbudiy, Fitrat, Choʻlpon, Abdulla Qodiriy singari ijodkorlarning saʼy-harakati, ijodiy intilishlari tufayli erishildi. Ular adabiyotni mavjud voqelikka yaqinlashtirib, unga drama, roman singari yangi janrlarni olib kirishdi. Novator ijodkorlarning intilishlari tufayli aruz sheʼr tizimi oʻrnini turkiy tilga xos barmoq sheʼr tizimi egalladi, adabiy til jimjimador balandparvozlikdan xoli boʻldi. Oʻzbek adabiyoti Yevropa adabiyotiga xos yangi janrlar bilan boyidi. Bir necha yuz yil davomida shakl-shamoyili oʻzgarmasdan kelgan oʻzbek adabiyoti gʻoyat qisqa vaqt — bir necha yil ichida 302 303 mazmun va shakl jihatidan tamoman yangilanib, uning mavzu doirasi kengaydi, avvalgi zamonlarga qiyoslaganda, hayot voqeligiga yanada yaqinlashdi. Ana shu davrda adabiyot toʻgʻrisida tasavvur oʻzgarib, adabiyot mavjud hayot voqeligini aks ettiruvchi oʻziga xos oynaga aylandi. Oʻtgan zamonlarda oʻzbek adabiyoti qiyofasini gʻazal, doston belgilagan boʻlsa, XX asrdan eʼtiboran bu mezon yangilandi. Bu davrga kelib, oʻzbek adabiyotida roman, qisqa, drama janrining salmogʻi ortib, barmoq undagi asosiy sheʼr tizimiga aylandi.
"An'ana" tushunchasi lotin tiliga borib taqaladi. tāditiō, tādō fe'liga, "etkazib berish" ma'nosini anglatadi. Dastlab, bu so'z moddiy harakatni bildiruvchi so'zma-so'z ma'noda ishlatilgan: masalan, qadimgi rimliklar kimgadir narsa berish va hatto qizini turmushga berish zarurati haqida gap ketganda foydalanishgan. Ammo o'tkazilgan ob'ekt nomoddiy bo'lishi mumkin. Bu, masalan, ma'lum bir mahorat yoki odat bo'lishi mumkin: majoziy ma'noda bunday harakat ham an'anadir. Shunday qilib, an'ana tushunchasining semantik spektrining chegaralari ushbu tushuncha ostida umumlashtirilishi mumkin bo'lgan barcha narsalar o'rtasidagi asosiy sifat farqini aniq ko'rsatadi: an'ana, birinchi navbatda, shaxs tomonidan yaratilmagan yoki uning mahsuli bo'lmagan narsadir. o'zining ijodiy tasavvuri, qisqasi, unga tegishli bo'lmagan narsa, tashqaridan kimdir tomonidan ko'chirilishi, odat.
Bu asosiy farq ko'pincha ongda orqa fonga o'tib, o'z o'rnini boshqa, ayni paytda muhim, ammo hosilaviy bo'ladi. Qaror qabul qilish.
Entoni Giddens va boshqalarning fikricha, anʼananing zamonaviy maʼnosi zamonaviylik va taraqqiyotdan farqli ravishda Maʼrifat davrida rivojlangan[2][3][4]. An'ana, shuningdek, qadim zamonlardan beri mavjud bo'lgan yo'qolgan yoki sirli kelib chiqishi bo'lgan qadimiy e'tiqod yoki amaliyotlarga ham tegishli bo'lishi mumkin[5]. An'analar dastlab og'zaki tarzda, yozma saqlashni talab qilmasdan uzatilgan. Yodlash jarayoniga qofiya va alliteratsiya kabi she'riy usullar yordam berdi. Shu tarzda saqlangan hikoyalar an'ana yoki og'zaki an'ananing bir qismi sifatida ham yuritiladi. Biroq, hatto bunday an'analar ham bir vaqtning o'zida paydo bo'lgan (odamlar tomonidan "ixtiro qilingan") deb taxmin qilinadi[6][2]. An'analar ko'pincha qadimiy, o'zgarmas va juda muhim hisoblanadi, garchi ular ba'zida taxmin qilinganidan ancha kamroq "tabiiy" bo'lishi mumkin[7][8]. Har qanday amaliyotni an'anaviy deb hisoblash uchun bu an'anani kamida ikki avlodga o'tkazish kerak deb taxmin qilinadi [5]. Ba'zi an'analar u yoki bu sabablarga ko'ra ataylab ixtiro qilingan, ko'pincha ma'lum bir muassasaning ahamiyatini ta'kidlash yoki oshirish uchun[9]. An'analar ham bugungi kun ehtiyojlariga moslashtirilishi mumkin va o'zgarishlar qadimgi an'analarning bir qismiga aylanishi mumkin[7][10]. An'ana asta-sekin o'zgarib turadi, avloddan-avlodga o'tadi va uni ahamiyatli deb ko'rish mumkin[11]. Shunday qilib, urf-odatlarga sodiq bo'lganlar o'zgarishlardan ongli ravishda xabardor bo'lmaydilar va an'ana ko'p avlodlar davomida katta o'zgarishlarga uchrasa ham, u o'zgarmagan ko'rinadi.