Янги даврда ғазал жанрининг тарақҚиёт тамойиллари
Download 448.57 Kb. Pdf ko'rish
|
mustaqillik davri ozbek sheriyatida gazal janri taraqqiyoti
|
23 Ey dilorom, senga Erkin tutdi maydek she’rini, Dil xumida necha yil qon bo‘ldi bu devon uzum Shoirning ushbu g‗azaldagi novatorligi shundaki, u janr doirasidagi an‘anaviylikni: badiiy ifoda usulini, vaznni, badiiy san‘atlar vorisiyligini ta‘minlagani holda, ishqning yangicha talqinini sodda, ravon misralarda hayotiy detallar asosida - yetilib pishgan uzumning may uchun ozuqa bo‗lishi asosida tasvirlagan. Ushbu o‗rinda, birinchidan, g‗azalning ham mavzudagi, ham shakldagi an‘anaviyligi saqlangani holda; ikkinchidan, yangicha talqin, yangi fikriy mushohada, demakki, g‗azal uchun an‘anaviy deb hisoblangan ―ishq‖ning yangicha ifoda va talqini kelib chiqqan. E.Vohidov ―badiiy soddaligi‖ni sharhlashdan oldin A.Oripovning Gegel triadasi haqidagi mushohadasini keltirish o‗rinli deb o‗ylaymiz: ―Buning ma‘nosi: Oddiylik – murakkablik- oliy darajadagi oddiylikdir‖. 1 E.Vohidovda ―badiiy soddalik‖ quyidagi mezonlar orqali ifoda etilgan: Badiy obraz Obrazlilik Oddiylik San‘atlar Mavzu Uzum-oshiq uzumning uzum orqali tashxis azaliy- ma‘shuqa yaproq insoniy tashbeh ishq raqib - ostidan munosabatlarining istiora muhabbat xaridor pinhona aks ettirilishi jonlantirish termulishi muhabbatning ijodkorga, o‗z navbatida, ijodkorning ham muhabbatga bo‗lgan munosabatini sharhlab bergan. Bu munosabat g‗azalda ―bilvosita‖ aks ettirilgan. Umuman olganda hayotiy manzara-shabnam ostida uzum donalariniig yaltirab — inson nigohi orqali aks etgan ishq armonini ifodalashi orqali berilgan. "Uzum"ning armoni bitta - yor vasli, yor diydori. Baytda insonga xos bo‗lgan murakkab, ayni paytda nozik kechinma, hissiyotlarni yoritish vazifasi kundalik hayotimizdagi hech kim deyarli e‘tibor bermaydigan ―uzum‖ zimmasiga yuklatilgan. Aslida baytning ―oliy darajadagi oddiyligi‖ ham kundalik hayot ne‘mati ―uzum‖ orqali oliy va murakkab hissiyot-muhabbatning nozik tovlanishlarini qoyilmaqom darajada ifodalanganligidadir. Insonga ishqning ta‘siri va aks ta‘sirining mukammal va o‗ta 1
|
