Янги даврда ғазал жанрининг тарақҚиёт тамойиллари
Download 448.57 Kb. Pdf ko'rish
|
mustaqillik davri ozbek sheriyatida gazal janri taraqqiyoti
|
26 Yarashgaydir, ajab, senga ajab nozu tamannolar, Keturman, deb shitob etding, shitobing ichra men borman. Yor oshiq holi bilan qiziqmaydi: oshiqning hajrdan yuzidagi ―chashmi selobi‖ - ko‗z yoshi ma‘shuqa uchun sharob, huzurga aylanadi. Ammo bu sharob, azob- uqubatlar ichida ―lirik qahramon‖ning ichki dunyosi, qalbi, orzu-armonlari mujassam. Uning barcha azoblari haqiqat, muhabbati esa bugungi kunda sarobga aylangan. Ishq-muhabbat dilda makon topadi, uy quradi, lekin uni asramaslik kulbaning, demakki, qalbning ham vayron bo‗lishiga olib keladi: Yuzing hajri bilan oqqan labolab chashm selobin – Ichurman, deb sharob etding, sharobing ichra men borman. Umid uzgil, deding, oshiq, muhabbat rishtasin uzgum, Uzurman, deb azob etding, azobing ichra men borman. Qayon qoldi o‘shal so‘zkim, muhabbat ko‘shkini, ey yor, Tuzurman, deb sarob etding, sarobing ichra men borman. Dilimda qolgan ushbu har namanzil kulbai ishqni, Buzurman, deb xarob etding, xarobing ichra men borman. Muhabbatga oshno qalb o‗zi uchun yashamaydi, o‗zligidan kechadi. Bu inson butun qalbi bilan yashaydi, borlig‗i ham, umidi ham ishqdan iborat bo‗ladi. Albatta, bu kishi qalbini badbin o‗y-xayollardan tozalaydi, undan shubha- gumonlarni o‗chirib tashlab, qalbning yuksalishiga olib keladi. Valijon Qodirov ―Hozirgi zamon o‗zbek g‗azallari poetikasining ayrim xususiyatlari" nomli nomzodlik dissertatsiyasida A.Oripov g‗azallari muvaffaqiyati sababini‖... shoirning g‗azalga xos bo‗lgan poetik leksikani yaxshi o‗zlashtirganligi va his eta olishi"da ko‗radi. Shoirning ―Noma‖ deb nomlangan g‗azalidagi bayt V.Qodirov tomonidan shunday sharhlangan: Bag‘ritoshsan, xasta aylab, ham yiroq ketding nechun, Tibda derlar: gohi dardga tosh davo, bir kelmading, — misrasidan ma‘shuqa oshiq uchun bag‗ritoshlik xislati bilan ham suyukli, ardoqli ekani ma‘lum bo‗ladi. ―Bag‗ritoshsan‖ so‗zi ma‘shuqani sifatlovchi so‗z bo‗lishi bilan birga maqta‘dan oldingi baytlarda murojaat qilinuvchi personaj vazifasini |
