Янги китоб

2-jadval.
Operatsiyalarning nomi
Operatsiyalarning guruhi
Vazifasi bo’yicha
Bajarilish uslubi bo’yicha
3-jadval
№
Operatsiyalarni guruhlashtirish
Miqdori
Nisbiy vazni, %
1
Ishlab
chiqarish
jarayonining
vazifasi
bo’yicha strukturasi
a) texnologik operatsiyalar
b) transport operatsiyalar
v) nazorat operatsiyalar
2
Ishlab
chiqarish
jarayonining
bajarilishi
bo’yicha strukturasi
a) mashina bilan
b) mashina – qo’l bilan
v) qo’l bilan
3
Ishlab
chiqarish
jarayonining
mexanizatsiyalashtirish darajasi
Grafik usulda har xil operatsiyalar geometrik shakllar va chiziqlar bilan
belgilanadi.
- Texnologik operatsiyalar
- Ko’chuvchi operatsiyalar
- Nazorat operatsiyalari
- Qo’lda bajariladigan operatsiyalar
- Mashina – qo’lda bajariladigan
operatsiyalar
- Mashinada bajariladigan
operatsiyalar

---

93
Ishlab chiqarish jarayonini tahlil qilish uchun har bir guruh operatsiyalarining
umumiy miqdoridagi nisbiy vazni hisoblaniladi. Bizga ma’lumki, ishlab chiqarish
jarayonida asosiy ishni texnologik operatsiyalar bajaradi. Shuning uchun ularning
asosiy soni qanchalik ko’p bo’lsa, ishlab chiqarish jarayoni shuncha takomillashgan
hisoblanadi. Har xil operatsiyalarning ularning umumiy miqdoridagi o’zaro nisbati
ishlab chiqarish jarayonining strukturasi deyiladi. Ishlab chiqarish jarayonini
tashkil qilish shu jarayonning mexanizatsiyalashtirish darajasini hisoblashga asos
bo’ladi. Mexanizatsiyalashtirish darajasi quyidagi formula orqali topiladi:
100
.



um
q
m
m
mex
К
К
К
D
;
bu yerda:
K
m
- mashinada bajariladigan operatsiyalar miqdori;
K
m.q
- mashina-qo’lda bajariladigan operatsiyalar miqdori;
K
um
- umumiy operatsiyalar miqdori.