Янги китоб

19.3. Ishlab chiqarish quvvatini hisoblash metodikasi.
Agar korxonalar bir necha mahsulot ishlab chiqarsa, ishlab chiqarish
quvvati bir necha xil natura ko’rsatkichida aniqlanishi mumkin. Bunday holda
ishlarni osonlashtirish uchun hamma mahsulotlar nomenklaturasi ichida ulushi
katta bo’lgan mahsulot olinadi.
Ishlab chiqarish quvvati korxonada asosiy ishlab chiqarishda mavjud
bo’lgan potok chiziqlari ishlab chiqarish quvvatining yig’indisi asosida hisoblanadi.
Agar asosiy ishlab chiqarish bir xilda ixtisoslashgan sexlardan iborat bo’lsa, bunda
ishlab chiqarish quvvatlari yig’indisi bilan aniqlanadi. Har bir sex ishlab chiqarish
quvvati uning potok chiziqlari quvvatini qo’shish orqali aniqlanadi. Potok chizig’i
ishlab chiqarish quvvati quyidagicha aniqlanadi:
M
l
= N
tex
 F
m
;
bu yerda:
N
tex
- yetakchi mashina unumdorlik texnik normasi;
F
m
- ish vaqti fondi.
Agar bir potok chizig’ida bir necha turdagi mahsulot ishlab chiqarilsa, unda
shu potok chizig’ining unumdorlik texnik normasi quyidagi formula bilan
aniqlanadi:
texn
n
tex
tex
а
tex
N
N
N
С
N
/
...
/
/
100
2
2
1
1







;
bu yerda:

---

181
C – mahsulot ishlab chiqarishda bir navdan 2 navga yoki bir
assortimentdan 2 assortimentga o’tishda vaqt yo’qotuvlarini hisobga oluvchi
koeffitsient;

1
. . .

n
– har bir mahsulot turining umumiy hajmidagi solishtirma og’irligi,
%;
N
tex 1
, N
tex n
– alohida tur mahsulot unumdorlik normasi.
Potok chizig’i texnik unumdorligi aniqlangandan keyin ishlab chiqarish
quvvatini hisoblash mumkin. Assortimenti ko’p bo’lgan korxonalar uchun asosiy
mahsulot turi uchun ham ishlab chiqarish quvvati hisoblanishi mumkin.
Ishlab chiqarish quvvati bir qator omillar ta’siri natijasida yil davomida
o’zgarib turishi mumkin. Shu jumladan, yangi uskunalar o’rnatish natijasida,
eskilarni modernizastiya qilish, tarmoqlar normativlarning o’zgarishi va h. k. Ishlab
chiqarish quvvati quyidagi ko’rsatkichlarga qarab farq qilinadi va rejalashtiriladi:
rejada belgilangan yilning boshlanish davridagi ishlab chiqarish quvvati va yillik
quvvatlarga bo’linadi. Yillik ishlab chiqarish dasturini asoslashda yillik o’rtacha
ishlab chiqarish kuvvati olinadi.U quyidagi formula orqali aniqlanadi:
12
12
2
1
.
'
п
М
n
М
М
М
ch
к
b
y
rt
o





;
bu yerda:
M
o’rt
- o’rtacha quvvat;
M
y.b
– rejalashtirilayotgan yil boshidagi quvvat;
M
k
– ishga tushirilgan quvvat, kirish quvvati;
M
ch
– chiqish quvvati;
n
2
– rejalashtirilayotgan davridagi chiqish quvvatidan foydalanilmagan
oylar soni;
n
1
– ishga tushirilgan quvvatidan rejalashtirilgan davrda foydalanilmagan
oylar soni.
Ishlab chiqarish quvvatidan foydalanishni yaxshilash asosiy yo’nalishlari
quyidagilardan iborat:
O’rnatilgan va ishchi texnolok jihozlarning texnik holatini ma’lum darajada
saqlash.
Ish joyida mehnat va ishlab chiqarishni tashkil qilishni yaxshilash.
Ishchilar malakasini oshirish.
Ishlab chiqarilayotgan mahsulot braklarini qisqartirish.
Ishlab chiqarish chiqindilarni kamaytirish.
Jihozlar ishi smenalilik koeffitsientini oshirish.
Mahsulot chiqishini oshirish.
Hamma remont turlarini sifatli va o’z vaqtida bajarish.

---

182