Yangi texnikani va kapital qurilishni investitsiyalash. Reja

Yangi texnikani va kapital qurilishni investitsiyalash.
Reja :
1. Investitsiyaning iqtisodiy mohiyati va ahamiyati
2.Qurilishni investitsiyalash

Hakimov Quvonchbek
2-I-2021guruh
<.Investitsiyalah atamasi lotin tilidagi <L.D. Gitman va M.D. Djonklaming «OCHOBbI RHBeCTRpoBaHIHI.)i kitobida investitsiyalarga quyidagicha ta'rifberiladi: Investitsiya moliyaviy natijalami ko'zlab aksiya va obligatsiyalami sotib olishni anglatadi: bular real aktivlarni belgilaydi, masalan, u yoki bu molni ish lab chiqarish va sotish uchun mashinalami olishni nazarda tutadi. Umuman, keng ma'noda investitsiyalar mamlakat iqtisodiyotini o'stirish va rivojlantirishni mOliya~as tirish uchun zarur boo ladigan mexanizmlarni ta'minlaydi. Ma'lumki, .Tnvestitsiya. tushunchasi iqtisodi t uchun yangi emas. Bugungi kunda .Investitsiya. tushunchasining ma'nosinini anglash, uning mohiyatini to'g'ri tahlil qilish muhim ahamiyatga ega. Sobiq iqtisodiy tuzum davrida investitsiyalar tushunchasi ko'proq kapital qo'yilmalar bilan bog'lanib, kapital qurilishlar, kapital ta'mirlashlar va i1miy-texnika taraqqiyoti uchun sarflanadigan kapital qo'yilmalarini anglatar edi va bu qo'yilmalar asosan markazlashgan fondlar va davlat budjetidan yuqori davlat idoralari tasdiqlagan rejalar asosida ajratilar edi. Ko'pgina adabiyotlarda «investitsiya .. atamasida noaniqIiklar uchraydi. Birinchidan, «investitsiyalar»ga fuqarolarning .iste'-molchilik investitsiyalari» (maishiy texnika, avtomobil, ko'chmas mulk va boshqa.) qo'shib yuboriladi. Bunday investitsiyalar esa kapitalni o'sishini va foyda olinishini ta'minlamaydi. Ikkinchidan, «investitsiyalar» va «kapital qo'yilmalar» atamalari tenglashadi. Kapital qo'yilmalar korxonaning moliyaviy mablag'larini asosiy kapitalga avanslashtirish bilan bog'liq investitsiya faoliyatining shaklidir. Investitsiyalar esa nomoddiy va moliyaviy aktivlarga qo'yilishi ham mumkin. Uchinchidan, ko'pgina manbalarda investitsiyalarni pul mablag'larini qo'yish deb ta'riflanadi. Amaliyotda esa, barcha hollarda bunday bo'lmaydi. Investitsiyalashni boshqa shakllarda ham amalga oshirish mumkin. Masalan, korxonaning ustav kapitaliga badal ko'rinishida ko'chib yuruvchi va ko'chmas mulk, qimmatli qog'ozlar, nomoddiy aktivlar va boshqalar. TO'rtinchidan, ko'pgina ta'riflarda investitsiyalarni mablag'larning uzoq muddatli qo'yilmalar ko'rinishida bo'lishini ta'kidlashadi. To'g'ri, kapital qo'yilmalar uzoq muddatga
investitsiyalanadi. Lekin qisqa muddatli investitsiyalar ham bo'ladi (masalan, montaj qilishga zarurat bo'imagan va qurilish smetasiga kiritilmagan mashina va uskunalami sotib olish). Mamlakatimizning iqtisodchi olimlari tomonidan ham investitsiya tushunchasiga ta'riflar berilgan bo'lib, ularning birida «Investitsiyalar - barcha turdagi mulkiy va intellektual boyliklarni uzoq muddatli qo'yilmalar tariqasida xalq xo'jaligi tarmoqlariga sarf etiladigan xarajatlar yig'indisini aks ettiradi» I, deyiladi. Investitsiyalar tushunchasiga berilgan ushbu ta'rifda invcstitsiyalarning uZOQ muddatli qo'yilmalar ekanligi ta 'kidlanadi. Ammo invcstitsiyalar qisqa va o'rta muddatli qo'yilmalar ko'rinishiga ham ega bo'ladiki. bu yuqoridagi ta'rifda o'z aksini topmagan.D.G' .G'ozibekov fikricha, investitsiyalar tushunchasi bilan tovar ishlab chiqarish uchun zarur bo'igan real aktivlar ham belgilanadi'. Ushbu ta'rifda investitsiyalar tushunchasi korxonalarning real aktivlari yoki bevosita investitsiyalar sifatida talqin qilingan. Mamlakatimizda investitsiyalar, shuningdek, investitsion faoliyatning huquqiy iqtisodiy asoslari yaratilgan bo'lib, shunga muvofiq bu jarayonning mazmuni qonuniy Ullqin etilgan. Xususan, O'zbekiston Respublikasining «Investitsiya faoliyati to'g'risida»gi qonunida «Iqtisodiy va boshqa faoliyat obyektlariga ki~itiladigan moddiy va nomoddiy hamda ularga doir huquqlar» - sifatida ta'riflanadi. Bizning fikrimizcha, ushbu la'rif tushunchasi ko'proq huquqiy-me'yoriy yondashuv natijasidir. Bu ta'rifning qonuniy kuchga egaligini e'tiborga olsak. uning kimlar investorlar hisoblanishi yoki huquqini qo'iga kiritishi nuqtayi nazaridan naqadar muhimligi jihatidan mazkur masalaga e'tibor chetda qolganligini ko'rish mumkin. Iqtisodchi olim N.H. Haydarov o'rganilayotgan tushunchaga O'z munosabatini bildirar ekan. unga shunday ta'rif beradi: .Investitsiyalar - bu mulk shaklidan qat'iy nazar, tadbirkorlik asosida faoliyat yuritayotgan jismoniy va yuridik shaxslar yoki davlatning iqtisodiy va intellektual boyliklari qonun doirasida bo'igan har qanday tadbirkorlik obyektiga sarflanishidir» . Mazkur ta'rifni hozirgi bozor iqtisodiyoti voqeligiga mos, deb baholash bilan birga ayrim munozarali jihatlar mavjudligini aytish o'rinli. Avvalo, ta'rifda, lo'ndalik va sodda mazmundagi ifodaga vetarli darajada e'tibor qaratilmagan. Masalan. tadbirkorlik faoliyatini