Yarim o’tkazgichli mikroelektronikaning fizik asoslari Mikroprosessor turlari

Drayver — maxsus dastur bo`lib, u xotira va EHM tashqi qurilmalarining ishini boshqaradi va MP, AX va EHM ning tashqi qurilmalari orasidagi axborot almashinuvini tashkil etadi.
Standart xotira (SMA — Conrentional Memory Area) deb O dan 640
Kbaytgacha oraliqdagi bevosita adreslanadigan xotiraga aytiladi.
64 K dan 1024 K gacha adreslar diapazonidagi bevosita adreslanadigan xotira yuqori xotira (UMA — Upper Memory Area) deb ataladi. YUqori xotira displei (videoxotira) va doimiy eslab qolish qurilmasi xotirasi uchun rezerv qilib qo`yilgan. Lekin odatda yuqori xotirada bo`sh uchastkalar — xotirani boshqarish dasturlari yordamida (drayverlar) umumiy vazifali tezkor xotira sifatida ishlatilishi mumkin bo`lgan «oynalar» qoladi.
Kengaytirilgan xotira — bu 1024 K va undan yuqori adresli xotiradir.
Bu xotiraga murojaat qilishning ikki asosiy usuli mavjud:
— XMS specifikatsiyasi (u holda bu xotirani XMA — extended Memory Area deb ataladi) bo`yicha;
— EMS specifikatsiyasi bo`yicha (xotirani EM — Expanded Memory deb ataladi). XMS (Extended memory Specification) specifikatsiyasiga muvofiq kengaytirilgan xotiraga murojaat qilish maxsus drayverlarni (masalan, HIMEM.EXE - High Memory Manager) ishlatib, kerak bo`lganda XMA ning alohida maydonlarini yuqori xotiraning (UMA) bo`sh soholariga jo`natish nuli bilan tashkil etiladi. Bu xotirani ba’zida qo`shimcha xotira deb ataladi.
EMS (Expanded Memory Specification) specifikatsiyasi ancha ilgarigi hisoblanadi. Bu specifikatsiyaga muvofiq murojaat qilish jo`natish yo`li bilan emas, balki kerak bo`lganda Expanded Memory ning alohida maydonlarini yuqori xotiraning bo`sh sohalarida aks ettirish yo`li bilan amalga oshiriladi.Aks ettirish
EMA maydonlari adreslarini UMA ning bo`sh «oynachalariga» dinamik joylashtirish yo`li bilan tashkil etiladi; bunda UMA oynasida qayta ishlanayotgan axborot emas, balki shu axborotga murojaat qilishni ta’minlaydigan faqat adreslar saqlanadi.
EMS specifikatsiyasi bo`yicha tashkil etiladigan xotira aks ettiriladigan nomini olgan, shuning uchun Expanded Memory (EM) so`z birikmasini ba’zida aksettiradigan xotira deb tarjima qilinadi ( garchi Expanded atamasi Extended atamasiga o`xshashdir va aniqroq qilib kengaytirilgan, kattalashtirilgan kabi tarjima qilinadi ). Aks etgirilgan xotirani tashkil etish uchun EMM. EXE drayveridan (Expanded Memory Manager) foydalanish lozim. Aks ettiradigan xotira juda ham sekin harakat qiladi va shuning uchun syokin-asta Extended Memory ga o`rnini bo`shatib bermoqda.
Kengaytirilgan xotira asosan qiymatlarni va OT ni ba’zi dasturlarini saqlash uchun ishlatilishi mumkin. Ko`pincha kengaytirilgan xotirani virtual(elektron) disklarni tashkil etish uchun ishlatiladi.
Xotiraning 1024 K dan 1087 K gacha adresli uncha katta bo`lmagan 64 kilobaytli soxasi bundan mustasnodir (yuqori xotira deb ataladi, ba’zida uni katta xotira deyiladi; NMA — High Memory Area), masalan, u bevosita drayverni ishlatishda ham adreslanishi mumkin.
NMA istalgan ma’lumotni, shu jumladan foydalanuvchi dasturlarini saqlash uchun ishlatilishi mumkin.
Izoh. Zamonaviy ShK larda virtual adreslash rejimi (Virtual — tasavvur qiladigan, tuyuladigan) mavjuddir. Virtual adreslash katta sig’imli AX bor bo`lganda yoki virtual xotirani tashkil etishda ShK ning adres kengligini oshirish uchun ishlatilib, unda AX bilan bir qatorda tashqi xotiraning (odatda diskli) bir qismi ham ishga tushiriladi. Virtual adreslashda absolyut adres A<sub>a6s</sub>ni shakllantirishda A<sub>sega</sub>ning bo Tashqi xotira
Tashqi xotira qurilmasi yoki boshqachasiga aytganda, tashqi eslab qilish qurilmasi (TEQQ) judaa xilma-xildir. Ularni bir qator belgilar bo`yicha tasniflash mumkin: tashuvchi ko`rinishi bo`yicha, konstrukciya tipi bo`yicha, ma’lumotlarni yozish va o`qish tamoyili bo`yicha, murojaat qilish usuli bo`yicha va h. k.
Tashuvchi — ma’lumotlarni saqlash qobiliyatiga ega bo`lgan moddiy ob’ektdir.
TEQQ ni tasniflashning mumkin bo`lgan variantlaridan bittasi 42-rasmda keltirilgan.
Tashuvchining tipiga bog’liq ravishda barcha TEQQ larni magnit lentadagi yig’uvchilar va diskli yig’uvchilarga ajratish mumkin.
Magnit lentadagi yig’uvchilar o`z navbatida, ikki turli bo`ladi: bobinali
lentadagi yig’uvchilar va kassetali lentadagi yig’uvchilar (strimerlar). ShK da faqat strimerlar ishlatiladi.