Ярим ўтказгичли асбоблар


Download 75.07 Kb.
bet3/3
Sana09.06.2023
Hajmi75.07 Kb.
#1471025
1   2   3
Bog'liq
Ярим ўтказгичли асбоблар

3. Ярим ўтказгичли триодлар


8-расм. Триодни улаш ва триод ичида токнинг щосил былиш схемаси




Ярим ўтказгичли триодлар ёки транзисторлар иккита ярим ўтказгичли диоддан тузилган бўлиб, диодлар бунда электрон ёки тешикли ўтказувчанликни ярим ўтказгич материалининг умумий пластинасида ҳосил қилинади. Триод схематик ярим ўтказгичдан (одатда германий ёки кремнийдан) тузилган бўлиб, унинг қарама-қарши қиррасига аралашма суюқлантириб ёпиштирилган. Уларнинг ўтказувчанлиги олинган пластина ўтказувчанлигига қарама-қаршидир. Агар n типидаги ярим ўтказгичлар p типидаги аралашма бириктирилса, у ҳолда триодлар ёки анча кенг тарқалган p-n-p типидаги транзисторлар ҳосил бўлади (8-расм). n-p-p типидаги транзисторлар кам учрайди (9-расм).

Ярим ўтказгичнинг триоддаги пластинаси база ёки асос (В) деб, аралашмадан бир томчиси эмиттер (E) (кирувчи ёки инжекцияловчи зарядлар), иккинчи томчи коллектор (С) (зарядларни тўпловчи) деб номланган. База 10-12 мкм қалинликда ясалади.
Эмиттер, коллектор ва база таъминлаш манбаига уланган ўз чиқишларига эга. p-n-p типидаги триод эмиттер таъминлаш манбаи плюсига, коллектор эса минусига уланган, n-p-p типидаги триод эмиттери манба минусига, коллектор эса плюсга уланган. Натижада иккита электрон-тешикли ўтиш ҳосил бўлиб, улардан бири, яъни эмиттер билан база орасидаги эмиттерли ўтиш, иккинчиси, яъни база билан коллектор орасидагиси коллекторли ўтиш деб аталади.
Транзисторда эмиттердан базага борувчи база токи It ва эмиттердан коллекторга борувчи коллектор токи Iс бўлади (9-расм). База токи Ib бошқариш токи, коллектор токи Iс эса асосий ток деб аталади. Транзистор ишида база токи Ib муҳим аҳамиятга эга. У жуда оз миқдорда бўлиши лозим, шунинг учун, одатда, резистор Rв ни улаб у чекланади. Агар база токи бўлмаса, триод қаршилиги энг кўп миқдорда етади (бир неча минг Ом), бундай ҳолларда асосий ток триод орқали ўтмайди, яъни транзистор берк бўлади. База токи ўтганда эмиттер ва коллектор ўтишлар қаршилиги минимумгача камаяди ва бу ҳолда асосий ток максимал қийматга чиқади. Эмиттер токи база токи ва коллектор токидан иборат, яъни IеIbIс.
Триод ишини қуйидагича тушинтириш мумкин. Манба электр майдони таъсирида тешиклар оқими эмиттердан тешиб чиқиб базага ўтади ва эмиттер токи Iе ни ҳосил қилади.
Базада тешиклар электронлар билан рекомбинацияла-нади. Булар базада асосий заряд ташувчилар сифатида хизмат қилади. Натижада база токи Ib ҳосил бўлади. Бинобарин, тешиклар эмиттерда базадаги электронлардан кўп бўлиб уларнинг кўп қисми коллекторга P-n-ўтиш орқали ўтади. Улар бамисоли коллектор воситасида тортилади (экстрагланади) ва ток Iс ни ҳосил қилади. Шундай қилиб, коллектор токи база токисиз ҳосил бўла олмайди.
Download 75.07 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling