Yarimo‘tkazgichlarda absolyut nol haroratda valent zonasining barcha elektron sathlari band bo‘lib, o‘tkazuv-chanlik zonasining barcha sathlari esa bo‘sh bo‘ladi

Yarimo‘tkazgichlarda absolyut nol haroratda valent zonasining barcha elektron sathlari band bo‘lib, o‘tkazuv-chanlik zonasining barcha sathlari esa bo‘sh bo‘ladi. Bunday vaqtda yarimo‘tkazgichlar o‘zini o‘tkazmovchi kabi his etadi. Haroratning oshishi tufayli taqiqlangan zona hosil qilgan to‘siq erkin o‘tkazuvchanlik zonasiga o‘tishi mumkin. Yarimo‘tkazgichli materiallarning xususiy elektr o‘tkazuv-chanligi shunga asoslangandir. Xususiy o‘tkazuvchanlikli i-tipdagi yarimo‘tkazgichlarda (17-rasm (a)) erkin zaryad tashuvchilar o‘tkazuvchanligi valent zonasidan o‘tkazuv-chanlik zonasiga o‘tishi bilan bog‘liqdir. Natijada o‘tkazuv-chanlik zonasida elektron valent zonasida esa teshik paydo bo‘ladi. n-tipdagi yarimo‘tkazgichda o‘tkazuvchanlik zonasi paydo bo‘ladigan elektron uning valent zonasidagi emas, balki donorli aralashma hosil qilgan ruxsat etilgan energetik sathlardan o‘tishi natijasida u sathlarda esa teshiklarning paydo bo‘lishiga olib keladi (17-rasm (b)). Teshikli o‘tkazuvchanlikka ega bo‘lgan yarimo‘tkazgichlar p-tipdagi yarimo‘tkazgichlar deyiladi (17-rasm (c)). Bularda o‘tkazuvchanlik akseptorli aralashmalar tufayli yuzaga keladi. Akseptorli aralashmalar o‘zlarini elektronlarini valent zonaga berolmaydi. Valent zonadan akseptorli aralashma-larning mavjud energetik sathlariga elektronlar o‘tishi va valent zonada teshiklar hosil bo‘lishi bu tipdagi yarimo‘tkaz-gichlarni teshikli o‘tkazuvchanlikka ega bo‘lishiga olib keladi. 24 p-tipdagi xususiy kompensatsiyalangan o‘tkazuv-chanlikka yarimo‘tkazgichlarda (17-rasm (d)) birdaniga ham donorli ham akseptorli aralashmalarni mavjudligi va bu aralashmalarning miqdori bir xil bo‘lganligi tufayli hosil bo‘ladigan elektronlar soni valent zonasida hosil bo‘lgan teshiklar soniga teng bo‘ladi.

17-rasm. Yarimo‘tkazgichlarda turli xil o‘tkazmovchilikda energetik holatlarining joylashish sxemasi.