Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu

 

“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Ədəbi söhbətlər. Müsahibələr.”.

 

Ə

dəbi-kulturoloji tərcümə e-Antologiyası 

Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu

 

–

 

www.kitabxana.net

 

–

 

Milli Virtual Kitabxana 

 

384 

dururdu. İraq İranla öz sərhədlərini yenidən qaydaya qoymaq istəyirdi. İslam 

inqilabından sonra iranlılar da Bağdadı İranın Xuzistan əyalətində yaşayan ərəblərin 

muxtariyyət tələblərini qızışdırmaqda ittiham edirdilər. Üstəlik, İraq, öz əhalisinin 60 

faizini təşkil edən şiələrdən qorxurdu. 1980-ci ildəki bir sıra sərhəd döyüşləri gedən vaxt 

İraq qoşunları İran ərazisinin içərilərinə doğru irəlilədilər. Müharibə yalnız 1988-ci il 

müqaviləsi ilə başa çatdı və hər iki tərəfdən yarım milyon insanın həlak olması ilə 

nəticələndi. 

İran şahı ölkədə yaratdığı avtoritar rejimə, demokratiyanın ayaq aça bilməməsinə görə 

iflasa, yıxılmağa məhkum idi. Əlbəttə, müəllif 70-ci illərdə böyük iqtisadi, mədəni 

dəyişikliklər baş verdiyini yazır və insaflılıqdan uzaq qaçmayaraq, bir ildə neftin 

qiymətinin dörd dəfə artmasını, neft istehsalını 300 milyon tondan çoxa çatdıran İranın 

böyük gəlir götürməsini də qeyd etməyi unutmur. Savadlılığın 70 faizə çatdığını qürurla 

qeyd edir. Lakin ikrahla danışdığı SSRİ-də 30-cu illərin sonunda savadsızlıq kütləvi 

qaydada ləğv edilmişdi. Təəssüf ki, yanız Persiya dövlətinin 2500 illik tarixinə həsr 

olunmuş yubileyə hazırlıq görülərkən israfçılığa yol verildiyini ittiham edənləri qeyri-

obyektivlikdə günahlandırır. Lakin onu da yaddan çıxarır ki, neftdən gələn milyardlarla 

vəsaiti şah bədxərcliklə müasir hərbi texnika və cihazlar alınmasına sərf edirdi və 

bunların çoxlu limandan daşınıb təyinatına çatdırılmırdı, səhrada qumun altında qalıb 

yararlılığını itirirdi. 

Təsərrüfatsızlıq eybəcər hədlərdə mövcud idi. İş o yerə gəlib çatmışdı ki, İran körfəzi 

limanlarına gələn gəmilərdəki idxal malları vaxtında boşaldılmadığında dövlət ağır 

cərimələr ödəməyə məcbur olurdu. Bir dəfə məlum olmuşdu ki, Bəndər Abbas limanında 

800 gəmi xeyli müddətdir ki, ərzaq mallarından ibarət olan yüklərinin boşaldılmasını 

gözləyir, onlardan çoxu altı ay idi ki, boşaldılma növbəsində dayanmışdı. 

Bir qayda olaraq tərif həddi aşdıqda əks effekt verir. Müəllif şahın gördüyü işləri elə 

yağlı boyalarla təsvir edir ki, elə bil, Bisütun dağında Persiya çarı I Daranın 

şücaətlərindən bəhs edən ―Nəqşi-Rüstəm‖ kimi əlavə yeni bir qalereya yaratmaq ehtiyacı 

yaranır. Qaya üstünü yeni yazılarla bəzəmək olar, lakin şahın Daranın nailiyyətlərinə 

azacıq da olsa yaxınlaşan bir əməlini tapmaq qeyri-mümkündür. Kitabda canfəşanlıqla 

təbliğ edilən ―Ağ inqilabın‖ tərkib hissələrindən biri olan torpaq islahatından da şah 

böyük torpaq sahələri ələ keçirməyə müvəffəq olmuşdu. 

Şah sarayı dəbdəbəsiz mümkün deyildir. Şərq saraylarında isə bu, elə bir hədd tanımır. 

Dəbdəbə artıq başqa miqyas almışdı. Hətta Makedoniyalı Aleksandrın da mənəviyyatının 

korlanmasında perslərin zinyətə, dəbdəbəyə vurğunluğu az rol oynamamışdı, onun da bu 

mərəzə tutulmasına şərait yaratmışdı. Bu pulların bir hissəsi də dövlət büdcəsindən yan 

keçir, saray üzvlərinin varlanmnsına yol açırdı. 

Fərəh Pəhləvinin özünə gəldikdə o, zinyətə, dəbdəbəyə vurğunluqda öz sələfi olan 

Argentina prezidentinin xanımı Evita Perondan, Filippin prezidentinin xanımı, özündən 

bir qədər sonra belə yüksək mövqeyə çatan və iti iştahı ilə seçilən İmelda Markosdan çox 

 

“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Ədəbi söhbətlər. Müsahibələr.”.

 

Ə

dəbi-kulturoloji tərcümə e-Antologiyası 

Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu

 

–

 

www.kitabxana.net

 

–

 

Milli Virtual Kitabxana 

 

385 

şey öyrənmişdi. Onlar sosial müdafiə və abadlıq tədbirləri adı altında xeyli vəsait ələ 

keçirmişdilər. Fərəh xanım da bəzi üsulları onlardan əxz etmişdi. 

Şah, əlbəttə ki, vətənpərvər insan idi və o, atasından bu xüsusiyyəti əxz etmişdi. Türk 

yazıçısı və diplomatı Yaqub Qədri Qaraosmanoğlu Rza şahın Tehranın 

abadlaşdırılmasına göstərdiyi diqqəti xüsusi qeyd edir və göstərir ki, şah tikilən binaların 

inşaatçılarına həftəlik tapşırıqlar verib, onun icrasını yoxladıqda, fərqlənənləri qızıl 

sikkələrlə mükafatlandırırdı və bu tikinti-abadlıq işlərinə böyük vüsət vermişdi. 

Məhəmməd Rza Pəhləvi uşaq olarkən İsveçrədə təhsil almışdı. Qonşu kənddən bir qadın 

satmaq üçün ona inək südü gətirirdi. Bir dəfə onun xoşuna gələn bu uşaqdan haralı 

olduğunu soruşduqda o, iranlı olduğunu demişdi. Qadın belə bir ölkəni tanımadığını 

etiraf etmişdi. Yeniyetmə öz dostları qarşısında and içirmiş kimi söz vermişdi ki, mən elə 

edəcəyəm ki, İranı dünyada hamı tanısın. Buna görə də o, bəzən hətta bu xeyirxah 

məqsəd naminə ağılsız layihələrə də əl atırdı, Tehranı on iki milyon əhalisi olan şəhər 

kimi görmək istəyirdi. İndi onun bu arzusu deyəsən reallaşmağa yaxınlaşır və şəhər çox 

sayda yeni problemlərlə üzləşmişdir. 

Şahı devirmək, rejimi süquta uğratmaq tərəqqiyə yol açmaq məqsədini güdür, qəbahətli 

bir iş deyildir. Lakin şahın və ailəsinin təqib edilməsi, ölümlə hədələnməsi bir növ 

yakobinçiliyi yada salır. Yəqin ki, İran inqilabının da, kitabda qeyd olunduğu kimi, 

Xalxali adında öz Robespyeri var imiş. Ona görə də ağır xəstəliyin mənfur caynaqları ilə 

boğduğu şahın sakitcə ölməsinə də dözümsüzlük göstərilməsi heç də yaxşı hisslər 

yaratmır. Şah hələ İranda olarkən təhlükənin kiçik olmaması qənaətinə gəlmişdi, 

vəziyyətin ağır olduğunu anlamışdı, ona görə də çaşqınlıq keçirirdi, baş nazirləri 

dəyişməkdən başqa bir səmərəli yol və ya vasitə görmürdü. Bir italyan qadın jurnalisti 

belə bir vaxtda şahla görüşdükdə onun halına acıyan adam kimi kədərli bir sual vermişdi. 

– Şah deyəsən karvan yorulub. 

Şah ah çəkərək, cavabında demişdi ki, karvan yorulsaydı, nə vardı ki, bir qədər dincələr, 

yenə yoluna davam edərdi. Karvan azmışdır, səhrada azmaq isə ölümdən betərdir. 

Şah adlanan sarvan karvanı azdırdığını özü etiraf etməyə məcbur olmuşdu. Ağır xəstəlik 

isə onun iradə gücünü də əlindən almışdı. Az qalırdı o, özünü zəhər içib öldürən 

Hannibal kimi bütün dünyaya haray çəksin ki, artıq o, həyatdan gedir, qoy onu sakit 

buraxsınlar. Deyilənlərə görə, ölümündən qabaq Hannibal bu sözləri söyləmişdi: 

―Romalıları onların köhnə qayğısından azad edək, bir halda ki, onların qocanın ölümünü 

gözləməyə belə səbrləri qalmayıbsa‖. Şahın ölümü bunu arzulayanlar üçün töhfə hesab 

edilsə də, bu arzunun özünün mahiyyəti humanizmdən tam kənar olan bir istək təsiri 

bağışlayır. 

Şahbanu Fərəh Pəhləvi taxt-tacın əldən getməsilə razılaşmır, otuz il keçəndən sonra belə 

şah rejiminin reinkarnasiyasına ümidini itirmir. Axı ―hava qəsrlərini‖ tikmək asandır, 

uçurub, dağıtmaq çox çətindir. Şahın xanımı da keçmişi qaytarmaq barədə düşünür, hətta 

 

“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Ədəbi söhbətlər. Müsahibələr.”.

 

Ə

dəbi-kulturoloji tərcümə e-Antologiyası 

Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu

 

–

 

www.kitabxana.net

 

–

 

Milli Virtual Kitabxana 

 

386 

tam virtual olan kölgə kabinetinin formalaşmasına müdaxilə etməməsinə görə özünü 

qınayır. O, oğlu şahzadə Rzanın reallıqdan çox uzaq olan İran xalqına müraciət adlı, elə 

bir dəyəri olmayan sənədinin işıq üzü görməsində xüsusi canfəşanlıq göstərir. Oğul Rza 

Pəhləvi İran şahı kimi məsuliyyətləri və səlahiyyətləri öz üzərinə götürməyə hazır 

olduğunu bəyan edir, öz tərəfdarlarını səflərini sıxlaşdırmağa çağırır. İran xalqı 

vidalaşdığı rejimi bir də geri qaytarmaq istəyəcəkdirmi, bu sual bir qədər qeyri-ciddi 

səslənir, irəli sürülən vəzifənin həlli yolları isə heç uzaq üfüqdə də görünmür. 

Kitabda şəxsi məsələlərə, ailəyə, ərinə, uşaqlarına, özünün və ərinin qohumlarına daha 

çox yer verilmişdir. Ona görə də müəllifin görmə bucağı o qədər də geniş deyildir. Tarixi 

hadisələr çox vaxt mövcud reallıqdan, kontekstdən qoparılaraq verildiyindən, elə bir təsir 

gücünə malik olmur. İran İkinci Dünya müharibəsindən əvvəl İngiltərənin, müharibədən 

sonrakı üç onillik ərzində isə ABŞ-ın güclü təsiri altında öz siyasətini yürütmüşdü. 

Amerikanlar qanuni Müsəddiq hökumətini devirdiklərini özləri etiraf etdikləri halda, 

Fərəh xanım bunu xalqın adına çıxır. Şahın da xatirəsini əsas götürür ki, 1953-cü il 

avqustun 19-da fəhlələr, sənətkarlar, tələbələr, müstəqil vəzifə adamları, əsgərlər, 

jandarmalar, qadınlar, hətta uşaqlar vəziyyəti tərsinə çevirdilər. Şah tərəfdarı olan 

tankdan atılan atəş sabiq baş nazir Müsəddiqin villasını dağıtdı. Bu vaxt ölkədən qaçmış 

şah Tehrana qayıtdı və vəziyyətə nəzarəti əlinə keçirdi. 

Müsəddiq neft sənayesinin milliləşdirilməsinə başçılıq etmişdi və bu şah və onun 

havadarları üçün böyük zərbə idi. O, hətta sarayın büdcəsinə müdaxilə etməyə də cəsarət 

etmişdi. Saray adamlarının xaricə lüzumsuz bədxərc səfərlərinə qadağa qoymuşdu. 

Fərəh xanım özünün Diba nəslinin Azərbaycana mənsub olduğunu yazsa da, bu ölkəyə 

elə də bir məhəbbət hissləri ifadə etmir. Şimali azərbaycanlıları, hörmət hissindən kənar 

bir şəkildə, azərbaycanlı ruslar adlandırır. Cəfər tərəfdarlarına, Demokratik Respublika 

yaradanlara isə nifrin yağdırmaqdan çəkinmir. 

Müəllif tarixi hadisələrdən danışarkən bəzi həqiqətlərə bilərəkdən, ya bilməyərəkdən göz 

yumur. Məsələn, Parisdə İranın yeddi min illik tarixinə həsr olunmuş sənət sərgisindən 

söhbət açır. Axı bəşər sivilizasiyası tarixinin beş min il yaşı vardır və bunu bütün 

tarixçilər etiraf edirlər. ―Tarix Şumerdən başlayır‖ ifadəsi dillərə düşmüşdür. Şumerin 

tarixi isə miladdan əvvəl üç min ildən uzağa getmir. Axı Persiyanın iki min beş yüz illik 

tarixi vardır, ondan əvvəl isə bu ərazidə Midiya dövləti mövcud olmuşdu. Digər tərəfdən 

Fərəh xanım öz düşüncələrini tarixin gedişinə zidd şəkildə qoymaq istəyir, rus çarlarının 

saray mirasına böyük təşvişlə tamaşa etdikdə, bir vaxtlar öz şah saraylarının da belə 

ekskursiya obyektləri olacağını göz önünə gətirdikdə onu dəhşət bürüyür. 

Bütün bunlarla yanaşı cənub qonşumuza maraq göstərən azərbaycanlı oxucular üçün 

keçmiş Şahbanunun kitabının nəşr olunması təqdirəlayiq təşəbbüs hesab olunmalıdır. 

Tərcüməçi və redaktor bu nəcib işi öz üzərlərinə götürməklə yaxşı əməldə bulunmuşlar. 

Uzun illərdən bəri oxucuları böyük dəyəri olan elmi, dini və bədii əsərləri çap edib 

 

“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Ədəbi söhbətlər. Müsahibələr.”.

 

Ə

dəbi-kulturoloji tərcümə e-Antologiyası 

Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu

 

–

 

www.kitabxana.net

 

–

 

Milli Virtual Kitabxana 

 

387 

yaymaq kimi nəcib işlə məşğul olan ―Adiloğlu‖ nəşriyyatı bu dəfə də bəslənilən ümidləri 

doğruldaraq, bu kitabı yüksək poliqrafik səviyyədə üzə çıxarmışdır. 

Lakin kitabda tərcümədə yol verilən qüsurlar da nəzərə çarpır, onun hansı dildən tərcümə 

edildiyi də sirr kimi qalır. Digər tərəfdən coğrafi adlarda və şəxsiyyətlərin adlarında 

səhvlərə yol verilmişdir. Dilimizdə ―Yelisey çölü‖ ifadəsi olduğu halda, bu yer 

orijinaldakı adında, fransızca ―Place de L`Etoile‖ – ―Ulduz meydanı‖ isə səhv qaydada 

Atol kimi verilmişdir. Həmin Etual meydanı indi General de Qoll meydanı adlanır. 

Əlillər evi fransızsa ―Hotel National des Invalides‖ adlandığı halda halda ―Invalide‖ kimi 

verilmişdir, ―Notre-Dame de Paris‖ isə qısaldılaraq sadəcə ―Notr-Dam‖ kimi getmişdir. 

Tarixi şəxsiyyətlərə gəldikdə Persiya çarı Kserksin adı ―Kserkes‖ kimi, Çin rəhbərləri 

olan Çjou En-layın və Xua Qo-fenin adları başqa transkripsiyada verilmişdir. Bəzi 

sözlərin tərcüməsi təhrif edilmişdir; musiqi aləti olan truba ―boru‖ kimi, ―islahat‖ sözü 

isə ―reforma‖ kimi deyil, anlaşılmayan ―reffum‖ kəlməsi şəklində verilmişdir. Torpaq 

kadastrının izahı da yanlışdır. Mərakeşin Sakit okean sahilində olması isə yəqin 

diqqətsizliyin nəticəsi hesab olunmalıdır. Bütün bunlar tərcüməçinin və redaktorun böyük 

zəhmətinin dəyərini və qiymətini azaltmamalıdır. 

Şahbanu Fərəh Pəhləvi kitabında bir neçə yerdə bağa, yaşıllığa vurğunluğunu qeyd edir. 

Belə bağlarda gəzintilər etməkdən o, xüsusi həzz alırmış. Bu da yəqin onun nəslindən, 

azərbaycanlılardan gəlir. Yeni Babilistan çarı Nabuhodonosor (onu ―Nabukko‖ da 

adlandırırlar) Midiyadan olan arvadının düzənlik ərazidə qəmgin olduğunu, vətəninin 

bağları üçün həsrət çəkdiyini görüb, Dəclə sahilində məşhur ―asma bağları‖ saldırmışdı. 

Bəzi tarixçilərin günahı ucbatından bu bağlar daha çox ―Semiramidanın asma bağları‖ 

kimi məşhurdur. Midiyalı qadından və onun çar ərindən tarixə belə bir möcüzəli töhfə 

verilmişdi. Fərəh xanım da belə ―asma bağları‖nın olmasını istərdi və bir müddət yəqin 

ki, bu arzusuna çatmışdı. Lakin taleyin dalambacları mürəkkəb, hökmü bəzən qəddar 

olur. Güclü, iradəli adamlara öz taleləri ilə barışmaq fürsəti qalır, öz kitabı ilə bu qadın da 

qarşısına çıxan sınaqlardan sınmadığını bir daha yada salmaq istəməklə, əslində ömrünün 

kamillik dövründə faydalı bir iş görmüşdür. 

Lakin kitab şah sarayının, tac qoyma mərasiminin və ya Şahbanunun regentşa elan 

edilməsi hadisəsinin detallarına, parıltısına daha çox yer ayırdığından dövrün bəzi 

mühüm məsələləri kölgədə qalır və ya istənilən səviyyədə öz əksini tapmır. Əslində şah 

sarayını ―Yerin göbəyi‖ hesab edən müəllifdən başqa şey ummaq da düzgün deyildir. 

ABŞ-ın dörd dəfə prezidenti seçilmiş Franklin Delan Ruzveltin xanımı Eleanor Ruzvelt 

1958-ci ildə vətənində çap edilmiş öz memuarlarında dövrünə tam başqa prizmadan 

yanaşır. O, tanınmış jurnalist idi, radioda icmal verilişi aparırdı, qəzetdəki ―mənim 

günüm‖ adlı köşə yazısı ona böyük auditoriya toplamağa imkan vermişdi. 

Bu qadın mədənçilərlə görüşmək üçün yerin dərin qatındakı şaxtaya enir, döyüşən orduya 

mənəvi güc təlqin etmək üçün Sakit okeanın cənubunda, müharibə teatrında vuruşan 

amerikan əsgərlərinə baş çəkir, onların döyüş ruhunu yüksəltməyə kömək edir və burada 

cəbhələrdə vuruşan oğlu ilə görüşməyə də müvəffəq olur. Prezidentin dörd oğlundan üçü 

 

“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Ədəbi söhbətlər. Müsahibələr.”.

 

Ə

dəbi-kulturoloji tərcümə e-Antologiyası 

Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu

 

–

 

www.kitabxana.net

 

–

 

Milli Virtual Kitabxana 

 

388 

və kürəkəni müharibə başlayan kimi cəbhəyə yollanmış və mərd döyüşçü kimi 

vuruşmuşdular. 

Ərinin vəfatından sonra Eleanor Ruzvelt 1946-1951-ci illərdə Birləşmiş Millətlər 

Təşkilatının İnsan Haqları Komissiyasına başçılıq etmiş, BMT tərəfindən 10 dekabr 

1948-ci ildə qəbul olunmuş, şəxsiyyət, vətəndaş və siyasi hüquqların və azadlıqlarının, 

həmçinin sosial-iqtisadi hüquqların xartiyası xarakteri daşıyan məşhur İnsan Haqları 

Ümumi Deklarasiyasının qəbul edilməsində fəal iştirak etmişdi. 

Demokratik ölkə olan Birləşmiş Ştatları şah rejimi altında olan İranla müqayisə etmək də 

düzgün deyildir. Ona görə də Fərəh Pəhləvinin maraq dairəsi ilə xanım Ruzveltin 

dünyagörüşü və dünyabaxışı tam fərqlidir. İncildəki əhvalatlardan birində İisus Xristin 

dediyi kimi ―Allaha ona məxsus olanı, Sezara isə Sezarınkını‖ vermək lazımdır. Ruhun 

saflığı ilə zinyətə sitayiş bir araya sığmır, könlünü dəbdəbəyə qurban verənlər heç vaxt 

onun əsarətindən xilas ola bilmirlər. Fərəh Pəhləvinin kitabı da bu həqiqəti bir daha 

inkaredilməzlik həddinə çatdırır. 

Lakin zinyətə sitayiş öz tədavül xərclərini, acı bəhrəsini də göstərməmiş qalmır. Çünki 

azlığın ifrat xoşbəxtliyindən xəbər verən günləri çoxluğun əzablı, bədbəxt yaşayışın 

əhatəsində keçir. Şah sarayının dəbdəbəsi isə yoxsulların səfalətli həyatı ilə tam kontrast 

təşkil edirdi. Narazı qalan bədbəxtlərin səsini kəsmək üçün onların qanı axıdıldıqda isə, 

bu, gözlənilməyən ağır nəticələrə gətirib çıxardı. 1978-ci ilin sentyabrında şahın icazəsi 

ilə Tehranın Jalə meydanında qırğın törədiləndə, həlak olanların səssiz naləsi təkcə 

inqilabın qələbəsinə yol açmaqla kifayətlənmədi, günahsız insanların məhvinə bais 

olanların həyatına sonralar zəhərli jalə (şeh) damlalarını səpməklə intiqam harayını 

davam etdirdi. Sonradan bədbəxtliklə üzləşməli olan belə adamları yandıran əzab 

tonqalına əlavə çırpı atmaq sadəcə müqəddəs sadəlövhlük deyildir, bir növ qisasa 

qoşulmaq təsiri bağışlayır və buna elə bir lüzum da yoxdur. Onlar da özlərini keçmişin 

şirin xatirələrinin ağuşunda ovundurmaq istəyirlərsə, fırtınalardan qorunmaq üçün quduz 

dalğalardan uzaq olan sakit limana üz tutsalar, daha düzgün hərəkət etmiş olarlar. Axı 

günahsız həlak olanların ruhu hələ sakitlik tapmamışdır. Ona görə də bu cəhəti nəzərə 

almaq vacibdir. 

 

 

 

 

 

 

 

 

“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Ədəbi söhbətlər. Müsahibələr.”.

 

Ə

dəbi-kulturoloji tərcümə e-Antologiyası 

Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu

 

–

 

www.kitabxana.net

 

–

 

Milli Virtual Kitabxana 

 

389 

PİFAQORUN ÜNLÜ DEYİMLƏRİ 

 

 

 

 

 

 

 

   

 

 

Pifaqoru çoxumuz bir riyaziyyatçı olaraq tanıyırıq,  

 

 

 

 

özlüyündə isə o, fəlsəfənin ilk yaradıcılarından biri  

 

 

 

 

olmuşdur. ―Filosof‖, ―kosmos‖ kimi terminləri elmdə  

 

 

 

 

ilk olaraq onun yaradıb işlətdiyi də bəllidir. Görkəmli  

 

 

 

 

ingilis riyaziyyatçısı, filosofu Bertran  Rassel yazırdı:  

 

 

 

 

―Mən, İnsan düşüncəsini irəli  aparan kimsələrin         

 

 

 

arasında Pifaqordan böyük sayıla biləcək kimsəni tanımıram‖.  

 

 

Heykəli onun gözəlliyi, insanı isə gördüyü işlər yaraşıqlı göstərir. 

 

Öz düşkün istəklərindən asılı olan kimsə özgür sayıla bilməz. 

 

Uşaqlarınızın  göz  yaşlarını  qoruyun,  qoy  öz  çağında  onlar,  sizin  qəbrinizin  üstünə 

tökülməyə yaraya bilsin. 

 

Ağgünlü yaşamağın elmi yolu, bugünü gərəyincə yaşamağı bacarmaqdır. 

 

Özünə gerçək arxadaş axtar, tapdınsa, tanrılara da gərək duymayacaqsan. 

 

Elə yaşamağa çalış, arxadaşlarını yağılarına, yağılarını arxadaşlarına çevirməyəsən. 

 

İnsanın üzü, onun ruhunun gözəlliyindən soraq verəndə ən gözəl olur. 

 

Gücləri tən gələn ikisindən, kim doğrudursa, o da güclüdür. 

 

Susmaqdan yaxşı olan nəsə deməyəcəksənsə, onda ən yaxşısı elə susmaqdır. 

 

“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Ədəbi söhbətlər. Müsahibələr.”.

 

Ə

dəbi-kulturoloji tərcümə e-Antologiyası 

Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu

 

–

 

www.kitabxana.net

 

–

 

Milli Virtual Kitabxana 

 

390 

 

İçkiyə öyrəşmək, özünü anlamazlığa alışdırmaq üçün çalışmaqdır. 

 

İçki  düşkünü öz  yaramazlığından necə qurtula bilər? Mən  onun  yerinə  deyirəm: qoy o, 

içkili olanda elədiklərini tez-tez ansın. 

 

Hamısından öncə, bütün nəsnələri öz adları ilə deməyi öyrən, bu–bütün gərəkli elmlərin 

ən birincisidir. 

 

Ey  Xalqlar!  Yaxşı  yasalar  yaratmaqdan  öncə,  yaxşı  qanacağınızın  olmasına  çalışın, 

yasalara uyğun yaşamaq, elə qanacaqlı olmaq deməkdir. 

 

Gənclər! Özünüzü dərindən düşünməyə alışdırın, bu sizləri çox danışmaq düşüklüyündən 

çəkindirər. 

 

Özünə yaxşı arxadaş tapa bilmirsənsə, onda çalış özünlə arxadaşlıq elə. 

 

Ağgünlük axtarmağa yollanma, o–sənin özcə əlindədir. 

 

Birdən  səndən  soruşsalar:  ―Ölüm  nədir?‖–Deyərsən:  ―Anlamazlıqdan  böyük  ölüm 

yoxdur‖. 

 

Günün doğan, batan çağlarında gölgənin uzunluğuna baxıb, özünü böyük sanma. 

 

Ancaq öz yazılarında bilgə(müdrik) görünənlərdən olma. 

 

Gözəl tikililərinin, böyük  abidələrinin yanında xalqı çox yoxsul, kiçik görünən şəhərdə 

yaşama. 

 

 

“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Ədəbi söhbətlər. Müsahibələr.”.

 

Ə

dəbi-kulturoloji tərcümə e-Antologiyası 

Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu

 

–

 

www.kitabxana.net

 

–

 

Milli Virtual Kitabxana 

 

391 

Bədənini ruhunun tabutu eləmə. 

 

Xalqın  gözü  qarşısında,  onun  inancına  bağlı  olan  nəsənələrə  gülməzlər,  xalqa  acımaq 

olar, ancaq onu ələ salmaq olmaz. 

 

Krotonlular!*  Tanrılara,  sizinlə  yaxşı  davransınlar  deyə  qurbanlar  verib,  onları 

alçaltmayın. 

 

Krotonlular! Haçağacan sizin şəhərinizdə varlılarla  yoxsullar olacaq, oçağacan özünüzü 

özgür  xalq  saya  biməzsiniz:  yoxsullar  dolanışıq  ucbatından,  istər-istəməz  varlıların 

qullarına çevrilirlər. 

 

Krotonlular!  Qoy  sizin  ilk  tanrılarınız  günəşlə,  yasalar  olsun:  birincisi  sizin  əməyinizi 

yönətir, ikincisi davranışınızı.  

 

Ey  bilgə!  Sən  xalqa  aşılamaq  istədiyin  hansısa  doğruya,  elliyin  istəyi  donunu 

geyindirməyi  bacarmasan,  əməyin  boşuna  gedəcək.  Elliyin  istəyi  deyilən  nəsnə,  bütün 

xalqların inandığı bir yasadır. 

 

Krotonlular! Tanrılarınızın əlinə qamçı verməyin: yoxsa o sonradan, sizləri uşaq yerinə, 

qul yerinə qoyub, yazıqlayacaqdır. 

 

Xalq onun gözünü qamaşdıran nəsnələrə sayqı duyur, onun Günəşi tanrı sayması da buna 

görədir. Bir də xalq ən çox, təpərli tanrıları sevir. 

 

Ey  yasalar  yazan!  Sən  öz  işində  Təbiəti  yamsılamağa  çalış:  görürsən,  onun  ayrı-ayrı 

gerçəklikləri də, onların toplusu da, necə bitkin görünür. 

 

Adamların  mülkiyyət  ayrı-seçkiliyi  qaldıqca,  onların  hüquq  ayrı-seçkiliyi  aradan 

qalxmayacaqdır.