Yer usti trasport tizimlari

1. Gaz molekulalari bir –biridan o’z o’lchamlariga nisbatan juda katta masofada joylashganligi uchun ular orasidagi o’zaro ta’sir kuchi hisobga olinmas darajada kichik. Shuning uchun gaz molekulalari faqat ilgarilanma harakat qiladi.

1. Gaz molekulalari bir –biridan o’z o’lchamlariga nisbatan juda katta masofada joylashganligi uchun ular orasidagi o’zaro ta’sir kuchi hisobga olinmas darajada kichik. Shuning uchun gaz molekulalari faqat ilgarilanma harakat qiladi.

2. Suyuqlikning zichligi gazning zichligidan ancha katta bo’lganligi uchun suyuqlik molekulalari bir –biriga yaqin joylashgan. Shuning uchun ular orasida kuchli o’zaro ta’sir kuchlari mavjud.

Shu sababli ular biror muvozanat vaziyati atrofida tebranib turib, ahyon bir “o’troq” holatdan boshqasiga sakrab o’tib ilgarilanma harakat qiladi. Demak, suyuqlik molekulalari tebranma va ilgarilanma harakat qilar ekan.

Shu sababli ular biror muvozanat vaziyati atrofida tebranib turib, ahyon bir “o’troq” holatdan boshqasiga sakrab o’tib ilgarilanma harakat qiladi. Demak, suyuqlik molekulalari tebranma va ilgarilanma harakat qilar ekan.

3. Qattiq jism molekulalari bir –biriga juda yaqin joylashganligi uchun ular juda katta o’zaro ta’sir kuchlari bilan bog’langan. Qattiq jism molekulalari qo’shni molekulalarning ta’sir kuchini yengib, o’z o’rnini tashlab keta olmaydi. Shu sababli ular faqat tebranma harakat qiladi.

2. Real gazlar. Van –der –Vaals tenglamasi.

Ma’lumki molekulayar fizika qonunlarini o’rganishda gaz:

O’zaro ta’sirlashmaydigan moddiy nuqtalar majmuasidan iborat:

Gaz molekulalarining xususiy hajmi gaz turgan idishning hajmiga nisbatan hisobga olmasa ham bo’ladigan darajada kichik deb qarash mumkin. Bunday shartlarga bo’ysunuvchi gazlarga ideal gazlar deyiladi. Tabiatdagi gazlarni real gazlar deyiladi. Real gazning zichligi ortgan sari uning xossalari ideal gaz xossalaridan keskinroq farq qila boshlaydi.

Real gazlar uchun holat tenglamasi ifodalashda holat parametrlari orasidagi munosabatni ko’rsatuvchi va ideal gazlar uchun o’rinli bo’lgan Klapeyron –Mendeleev tenglamasidan foydalanish mumkin.

• 
  Real gazlar uchun holat tenglamasi ifodalashda holat parametrlari orasidagi munosabatni ko’rsatuvchi va ideal gazlar uchun o’rinli bo’lgan Klapeyron –Mendeleev tenglamasidan foydalanish mumkin.