Yillar adabiyotining asosiy yutug‘i nimalardan iborat?

21. M ahm udxo‘ja Behbudiyning m aktab-m aorif sohasidagi xizmatlari 
nimalardan iborat?
M ahmudxo'ja Behbudiyning m aktab-m aorif sohasidagi xizmatlari benihoya katta 
bo'lgan. K o'p joylarda safarda bo'lishi yangi maktab haqidagi qarashlarini 
mustahkamlaydi. Allomaning tashabbusi bilan ko'plab q ishloqlarda yangi usuldagi 
maktablar tashkil qilinadi. Adib ana shu maktablar uchun darsliklar tuzishga 
kirishadi. Behbudiyning ketma-ket “Risolai asbobi saved", 
"Muxtasar jug'rofiyai 
R usiy"(“Rusiyaning qisqacha geografiyasi"), “M adxali jug'ro jiya i u u v o n iy " (“Aholi 
geografiyasiga 
kirish"), 
"Kitobat-id 
a tfo l”, 
"Muntaxabi 
jug'rojiyai 
umumiy "(‘‘Qisqacha umumiy geografiya"), "Muxtasari tarixi islom "("Islomning 
qisqacha larixi’j  kabi kitoblari chop ettiriladi.
Bolalami millat ehtiyojlariga moslab o'qitishni orzu qilgan Behbudiy 
Saniarqandda bir qator yangi usuldagi maktablar ochadi. Xalqning dunyoqarashi, 
milliy ongini yuksaltirishda matbuotning o'm i nihoyatda muhim ekanini anglab, 
“Samarqand” gazetasi va “Oina” jurnalini nashr etishda bosh-qosh bo'ladi.
Behbudiy haqli ravishda o'zbek matbuoti, yangi pedagogikasiga asos 
solganlardan. Zero, “Zarafshon” gazetasi 1922-yilda Behbudiyni nasliri m aorif 
sohasida “ Vatanimizning birinchi qahramoni” deyishi bejiz emas.
22. 
M ahm udxo‘ja 
Behbudiy 
kelajak avlodga qanday vasiyat qilgan?
M ahmudxo'ja Behbudiy 1918-yil o'rtalarida “Musulmon ishehi va dehqon
sho‘rosi”ga m aorif xalq komissari etib tayinlanadi. Turkistonning davlat tili 
to'g'risidagi dekret loyihasini tayyorlashda jonbozlik ko'rsatdi. Biroq bu ezgu 
maqsad ham o 'z vaqtida amalga oshmay qoldi.
Behbudiy qarashlarida jam iyat taraqqiyotiga to'sqinlik qilib kelayotgan eski 
urf-odatlarni, aqidalami isloh qilish takliflari islom axloqini mustahkamlash g'oyasi 
bilan chirmashib ketadi.
Xalqi, Vatani uchun fidoyilarcha yashagan, mehnat qilgan Behbudiyning umri, 
hayoti ham mohiyat e ’tibori bilan shu xalq, shu Vatan uchun fido bo'ldi. U 1919- 
yilning bahorida Buxoro amirining Shahrisabzdagi kishilari tomonidan hibsga olinadi
13

va sho'ro ayg'oqchisi, jadid degan ayblar bilan Qarshi shahrida qatl etiladi. Bu ishni 

sho'rolar uyuslitirgan, degan qarashlar ham bor.
M ahm udxo'ja Behbudiy kelajak avlodga qarata shunday vasiyat qilgan edi: 
“Agar bizning hayotimiz hurriyat va xalq baxt-saodati ucliun qurbonlik sifatida kerak 
bo Isa, biz о ‘limni ham xursandchilik bilan kutib olamiz ”.