Yomon reklama yoʻq

Starlink qanday ishlaydi?

Elon Mask haqida qanday fikrda boʻlishingizdan qat'i nazar, u "Yomon reklama yoʻq" degan mashhur gapni bizga qayta eslatdi. Sport avtomashinalarini orbitaga chiqarishdan tortib, quyosh nurlari bilan ishlaydigan tomni yoʻq qiluvchi moslamalariga qadar, janob Mask oʻzining imijini hisobga olmaganda ham, koʻplab ishlaridan kamida bittasi uchun ijobiy baho berish qiyinroq.
Hackadayning ma’lum qilishicha, Uning SpaceX raketalarini osmonni minglab sun'iy yoʻldoshlar bilan toʻldirishda ishlatib, bu bilan insonlarni internetga arzon ulanishni ta'minlash rejasi astronomiya hamjamiyatiga uncha xush kelmadi, bu esa Starlink sun'iy yoʻldoshlarining kuzatuvlarga ta'sirini optik toʻlqin uzunliklarida va undan pastroq, radio diapazonlari masofasi darajasigacha pasaytirdi. Bu yoʻldoshlarning rejalashtirilgandan kichikroq qismga joylashtirilganligiga asosiy sababdir. Ular Starlink Yerdagi kuzatuvni abadiy buzishidan havotirda.
Oxirgi Starlink joylashuvi aynan qanday koʻrinishga ega boʻlishi va kuzatishlarga qanday ta'sir koʻrsatishi, uning tartibga solish harakatlariga, bozor kuchlariga bardosh bera olish darajasiga bogʻliq. Barchani qiziqtirgan quyidagi savollar tugʻiladi: “Agar uning rejasi omon qolsa va hozirgidan biroz farqli tizimga aylansa, Starlink aynan nima qiladi? Belgilangan maqsadlarini qanday amalga oshiradi?
Starlink sun'iy yoʻldoshlari kichik "smallsat" sinfiga joylashtirilgan boʻlib, har biri taxminan 250 kg ogʻirlikdadir. Ular har xil qiziqarli narsalar bilan toʻldirilgan. Quyidagi har bir Starlink sun'iy yoʻldoshi asosan parvoz qiluvchi, quyosh energiyasida ishlaydigan simsiz router hisoblanadi. Sun'iy yoʻldoshning Yer tomonga qaratilib bosqichma-bosqich joylashtirilgan antennalari "foydalanuvchi terminallar" bilan bogʻlanadi, bu tez-tez tilga olinadigan "pitsa qutisi" yerdagi stansiyalar, aholi guruhlariga Internet xizmatlarini taqdim etadi. Sun'iy yoʻldosh stansiyani saqlash uchun moʻljallangan Hall-effektiv kriptonli gaz uzatgichlariga ega.
Har bir sun'iy yoʻldosh bortidagi eng qiziqarli texnika lazer toʻplami boʻlsa kerak. Hozirga qadar amalga oshirilgan 180 ga yaqin Starlink sun'iy yoʻldoshlaridan birortasida lazer oʻrnatilmagan boʻlsa-da, maqsad ularni eng muhim "ortga qaytarish" aloqasi uchun ishlatishdir. Ular yaqin atrofdagi sun'iy yoʻldoshlarni optik jihatdan bir-biriga bogʻlashga moʻljallangan. Bundan koʻzlangan maqsad istalgan ikkita yer stantsiyasi orasidan yoʻl topa bilishdir. Bu an'anaviy yer usti optik tolali aloqa liniyalariga nisbatan katta samaradorlikka ega, chunki shishadagi yorugʻlik tezligi vakuumda uning yarmiga teng. Nazariy jihatdan, Starlink aloqalari quruqlikdagi aloqalarda mavjud boʻlgan kechikishni sezilarli darajada kamaytirish imkoniyatiga ega. Biroq, albatta, sun'iy yoʻldoshlar birinchi navbatda lazerlarga muhtoj va ular oʻz oʻrnida qoʻl kelishi kerak.
Starlinkning rivojlantirilishidagi kechikishi, ehtimol janob Mask aynan nima qilmoqchi ekanligini tushunishga bir kalitdir. Kechikish vaqti past transkontinental aloqalarni ta'minlash qobiliyati, ayniqsa, vaqt pul boʻlgan moliyaviy bozorlar uchun juda foydali boʻlishi mumkin. SpaceX 30 millisekund va undan koʻproq vaqt tejaydigan ishonchli bogʻlanish uchun istagan narxini qoʻyishi mumkin. Starlinkning boshqa biron bir foydali tomoni, masalan, kam ta'minlangan joylarni Internet bilan ta'minlash, xizmat ortidan keladigan foyda toʻlqinlari orqasida qolib ketadi.
Ammo bir savol tugʻiladi: optik qayta tiklash tizimisiz Starlinkning nima foydasi bor? Yuqorida aytib oʻtilganidek, hozirda uchayotgan yoʻldoshlarning hech birida lazer oʻrnatilmagan, shuning uchun ularga toʻgʻridan-toʻgʻri bogʻlashning imkoni yoʻq. Bunda lazer yordamida qayta tiklashsiz ishlatish imkoni bormi?
Tarmoq tadqiqotchisi Mark Hendli nafaqat bu savolga ajoyib tarzda javob beradi, balki bizga Starlink tarmogʻining qanday ishlashi haqida ham ma'lumot beradi. Uning ta'kidlashicha, lazerni qayta tiklashni yoʻldoshlar orasidagi boʻshliqlar va yerdagi boʻsh foydalanuvchi terminallari bilan almashtirish mumkin. Hatto kommutatsiya va sun'iy yoʻldoshlar orasidagi toʻgʻridan-toʻgʻri lazer aloqasi bilan taqqoslanib, masofa koʻpaytirilganda ham ulanish quruqlikdagi tolali ulanishdan koʻra tezroq amalga oshadi.
Terminallarning samarali ishlashi uchun yetarli darajada foyadalanuvchilar soni talab qilinadi. Muvaffaqiyatli va kechikishsiz birlashtirilishi uchun oqilona teng taqsimlash ham muhimdir. Bu tarmoqdagi teshikni toʻldirish uchun yer stantsiyasiga muhtoj boʻlgan hududlarda yashovchilarga ba'zi maxsus takliflar boʻlish ehtimolini beradii. Bu, shuningdek, okeanning keng kengliklaridan oʻtish muammosini tugʻdirishi mumkin, ammo doktor Hendli ta'kidlaganidek, kema yoki hatto kerakli joyga langarga qoʻyilgan suzgich maqsadga erishish tomon xizmat qilishi mumkin.
Savol tugʻiladi: lazerga ega Starlink yoʻldoshlari ishga tusha boshlagach va optik qayta tiklash tarmogʻi onlayn rejimga kira boshlagach, bu taxminiy yerni qayta qurish xavfini keltirib chiqaradimi? Doktor Hendlining soʻzlariga koʻra, bu shart emas. Ba'zi majburiy simulyatsiyalar bilan, u barcha optik tarmoqlarga qaraganda boʻshliqlarni yaxshiroq toʻldiradigan gibrid tarmoqni yaratish uchun optik va yer oʻrni kombinatsiyasidan foydalanishni ta'kidlaydi. Gibrid qayta qurish, ayniqsa, shimoliy-janubiy yoʻnalishlarda va Shimoliy Yevropadan Afrikaning janubigacha boʻlgan, odamlar unchalik koʻp boʻlmagan hududlar orqali oʻtadigan marshrutlar uchun juda foydali hisoblanadi.
Oxirgi Starlink tizimining tafsilotlari ushbu simulyatsiyalardan biznesning majburiyatlari, tartibga soluvchi toʻsiqlar va hali ham noma'lum boʻlgan texnik muammolar tufayli sezilarli darajada farq qilishi mumkin. Tunda osmonda yulduzlar oʻrniga sun’iy yoʻldoshlarni koʻrishni xohlamasak ham, bunday tizimni onlayn rejimga keltirishning oʻzi texnik yutuqlar va muhandislik boshqotirmalari qiziqishimizni uzoq vaqt ushlab turish uchun yetarli.