Yo’nalishi” 3-kurs talabasi abduholiqov Adhamning neft

1.3 Atsetilen aralashmalari va ularni tozalash. Generatordan chiqayotgan atsetilen yuqori konsentratsiyaga ega (99%) boMib, uning tarkibida 1% quyidagi aralashmalar mavjud: NH3, H2S, PH3 va h.k. Bu moddalar kalsiy karbid tarkibidagi birikmalarni suvda parchalanishi natijasida hosil boMadi: CaS + 2H20 <-> Ca(OH)2 + H2S Bu moddalar (NH3, H2S) zararli boMib, atsetilenni qayta ishlash jarayonida qoMlaniladigan katalizatorni zaharlash qobiliyatiga ega (masalan, ikki valentli simob tuzlarini qaytaradi), shuning uchun karbid usuli bilan olingan atsetilenni tozalash jarayoni eng zarur bosqichlardan biri hisoblanadi. Buning uchun, ya’ni atsetilenni tozalash uchun natriy gipoxloritning suvli eritmasidan foydalaniladi, u aralashmadagi birikmalarni kerakli kislotalarga oksidlaydi, masalan: H2S + 4NaC10 + 2NaOH -» Na2S 0 4 + 4NaCl + 2H ,0 Endi hoM usul yordamida kalsiy karbiddan atsetilen olish texnologiyasi bilan tanishasiz (12-rasm). Kalsiy karbid 1-vagonetkalarda 2-monorelsdan «hoM» turdagi 6-generator bunkeriga tushiriladi. Kalsiy karbidni parchalanishi natijasida hosil boMgan ohakli sut uzluksiz harakatlanuvchi aralashtirgichli 5-tindirgichga yuboriladi. Aralashtirgich hosil boMgan ohak loyqasini markaziy tushirilish shtutseri tomonga suradi. Ohak loyqasi maxsus nasoslar yordamida tindirish o‘ralariga yuboriladi. Tindirilgan kalsiy gidroksidning suvli eritmasi 5- tindirgichdan 4-sovutgich orqali 3-bakka qaytib keladi, u yerda unga kerakli miqdorda suv qo‘shiladi va 6-generatorga yuboriladi. Generatorda hosil boMgan atsetilenning temperaturasi 50-60°C boMgani sababli, uni 7-sovutgichda sovutiladi, kondensatdan ajratiladi va sulfat kislota eritmasi bilan namlangan 8-nasadkali skrubberdan o‘tkaziladi. U yerda atsetilen ammiak qoldiqlaridan tozalanadi, so‘ngra atsetilen gazi natriy gipoxlorit solingan 9-skrubberga yuboriladi. Oxirida atsetilen 10- ishqor solingan skrubberga yuboriladi, u yerda gipoxlorit kolonnasidan 39 ilashgan xlordan tozalanadi. Barcha yutuvchi eritmalar sirkulatsiyasi nasoslar yordamida bajariladi; ishlatilib bo‘lingan eritmaning bir qismi sistemadan chiqariladi va tozasi bilan aralashtiriladi. Tozalangan atsetilen 11-ho‘l gazgolderda yig‘iladi, 12-yong‘inni oldini oluvchi to‘siqdan o ‘tadi va 13-kompressor yordamida iste’mol uchun yuboriladi. Atsetilenni quruq usuldagi generatorlar yordamida olish texnologiyasida tindirgich va sovutgich bo'lmaydi.