Yoritilishi

www.scientificprogress.uz
 
Page 212
hukmronidur... yuborgan elchisi kelib... kelturgan ixlosnomasin nazari kimyo asar 
mutolaasi sharafiga musharraf qildi–
10
. –Hamul yil shavvol oyining 11 ida 
chahorshanba kuni ba’zi masolixi mulkiya jihatidin... Shukrilla og’a bila... Qilichjon 
boyni elchi qilib urus mamlakatining podshohiga irsol qildi–
11
. 
–Hamul yil 1263(1846-1847) ramazon oyining 8 ida panj-shanba kuni Shukrilla 
og’a va Qilichjon boy uruslin kelib, urus podshohi bila qilg–on muloqoti va munozara 
va munoqashalarin masomi–i a–log–a yetkurdilar–
12
. 
Ogahiy o’z asarida diplomatik munosabatlar haqida gapirar ekan, quyidagilarni 
keltiradi: –Hamul yil 1264 (1847 - 1848) ... Olloberdi so–fikim Buxoro elchiligiga 
borib erdi, Amir Nasrullaning qo–shg–on elchisi Zakariyo Xoja avroq bila yuborgan 
muhabbatnomasin jumodiy-al-avval oyining 9 ida panj-shanba kuni nazari anvor 
mutolaasiga yetkurdi. Ul hazrat (Muhammad Aminxon - Q. M.) mazkur oyning 20 sida 
dushanba kuni Qutbiddin Xoja shayx-ul-islomni va Shukrillo okoni shohona tuhfa va 
mulukona hadyalar bila xalifai Rum elchiligiga irsol qildi... Yusufbek Ho–qand 
elchiligiga marsul bo–lib erdi, Jumodiy as-soniy oyining 3 inchi kuni Ho–qand 
podshohining masxub qilg–on elchisi Xolmurodbiy bila kelib, yuborgan 
muhabbatnomasin va tansuqot va tuhofotin nazari kimyo asar peshgohiga yetkurdi–
13
. 
1264/1847 – 1848 yili –sha–bon oyining 18 ida dushanba kuni... Xojash mahram 
va Otaniyoz mahramni elchi qilib urus viloyatiga irsol etdilar–
14
. –Xojash mahram va 
Otaniyoz mahramkim ba'zi umuri mulkiya jihatidin elchilik yo–sunida urus viloyatiga 
bormish erdilar, andoqkim sobiqan guzorish topdi, 1266 (1849-1850) shavvol oyining 
15 ida panjshanba kuni urus podshohining yuborgan maktub va tuhfalarin kelturub, 
nazari a'lo peshgohiga yetkurdilar
15
. 
1275/1858 – 1859 yil safar oyining 2 sida Buxoro podshohi Amir Nasrullaning 
Boba inoqg’a qo’shib yuborgan Mirzo Ubayd miroxur nomli elchisi Xorazmga yetib 
keldilar. –Mohi mazkurning 4 ida yakshanba kuni urus elchisi Nikolay Anichkovgakim 
Buxoroga borib, andin o–tib yurtiga ketmak iltimos qilib erdi, hazrat (Sayid 
Muhammadxon - Q.M.) iltimosin qabul etib, podshosi uchun sovg–ot va maktub 
topshirib, Buxoro jonibiga uzatdi–
16
. 
Ogahiyning yuqoridagi asarlarida keltirilganidek, –Shohid ul-iqbol– nomli 
asarida ham diplomatik munosabatlar bo’yicha ancha ma'lumot keltiradi. Qaysi 
mamlakatdan yoki xonlikdan kimning elchi bo’lib kelganligi va ismi va qancha vaqt 
Xivada turganligini keltirib o–tgan. 
 
10
Огаҳий. Жомиъ ул-воқеоти султоний. Мазкур қўлёзма фонди. Инв. № 9786, 316- варақ. 
11
Шу асар. Инв. № 9786. 45 б - 46а - варақлар. 
12
Шу асар. Инв. № 9786. 71 б- варақ. 
13
Шу асар. Инв. № 9786, 114 б- варақ. 
14
Шу асар. Инв. № 978 б, 134 а-б - варақ. 
15
Шу асар. Инв. № 9786.162 б - варақ. 
16
Шу асар. Инв. № 7572. 159 б- варақ.

---

SCIENTIFIC PROGRESS
VOLUME 3 ǀ ISSUE 2 ǀ 2022 
ISSN: 2181-1601
Uzbekistan