Yorug likning qutblanishi yorug lik to lqinlari
Download 26.51 Kb. Pdf ko'rish
|
2 oraliq fizika 1
Yorug likning qutblanishi - yorug lik to lqinlari elektr Yo va magnit N maydoni kuchlanganliklari vektorlarining yorug lik nuriga tik tekislikda tartibli joylashuvi. Yorug likning qutblanishi atamasini fanga I. Nyuton kiritgan, uning tabiatini J. K. Maksvell yorug likning elektromagnit nazariyasida tushunti- rib bergan. Fransuz fizigi E. Malyus Islandiya shpati parchasi opkali Parijdagi Lyuksemburg saroyining botayotgan quyosh nurlari- dan yaltirab turgan oynalarini kuzatib, kristallning ma lum vaziyatda faqat bittagina tasvir ko rinishini ajablanib payqadi. Shu va b. tajribalar asosida hamda I. Nyutonning yorug likning korpuskulyar nazariyasiga tayanib, E. Malyus Quyosh yorug ligida tartibsiz yo nalgan korpuskula (zarra) lar biror sirtdan qayt- gandan yoki anizotrop kristalldan o tgandan keyin ma lum yo nalishga ega bo lib qoladi, deb faraz qildi. Bunday "tar- tiblangan" yorug likni u qutbl angan yorug lik deb atadi. Yorug lik manbalaridan chiqqan yorug lik to lqinlari tartibsiz tarqaladi, ya ni to lqinlar turli tekisliklarda tebranadi. Bun- day to lqinli yorug lik tabiiy yorug lik deb ataladi. Tabiiy yorug likdan farqli ravishda Ye va N vektorlarning o zaro per- pendikulyar tashkil etuvchilari orasida doimiy fazalar farqi mav- jud bo lgan yorug lik qutblangan yorug lik deb ataladi. Yorug lik manbaining hamma elementar qismlaridan bir xil to lqinli yorug lik nurlari chiqsa, bunday yorug likka to la qutblangan yorug lik deyiladi. Tabiiy yorug lik tarkibida chizikli, elliptik va doiraviy qutblangan yorug lik to lqinlari bo ladi. Yo ning uchi yoruglik nuriga tik tekislikda ellips chizsa, u holda yorug lik to lqinlari elliptik qutblangan yorug lik, aylana chizsa, doiraviy qutblangan yorug lik, Yo tekislikda doimiy yo nalishini saqlasa, bunday holatda chiziqli qutblangan yorug lik deb ataladi. Vakuumda yorug likning tarqalishi uning qutblanganligiga bog liq bo lmaydi. Agar yoruglik biror muhit- da tarqalsa, yorug likning yutilishi, tarqalish yo nalishi va tez- ligi uning qutblanganligiga bog liq bo ladi. Tabiiy yorug likdan qutblangan yorug lik hosil qilish uchun qutblash asbobi (polyari- zator)dan foydalaniladi. Yorug likning qutblanishi moddalarning anizotropik xususiyatlarini o rganishga yordam beradi. Kristal- looptikada kristallarning tuzilishi, mineralogiya va petrografiyada minerallar va tog jinslari qutblangan yorug lik yordamida o rganiladi Download 26.51 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
ma'muriyatiga murojaat qiling