Yuk idish yunaltiruvchilari

Yuk idish yunaltiruvchilari

Reja:

1. 
   Umumiy maʼlumotlar .
   
2. 
   Yuk idishlari turlari
   
3. 
   Xulosa
   

Yuk idishlar, ularni yuklash va bo’shatish mos lamalari, parashyut vayo’naltiruvchilar, po’lat arqon ulash moslamalari, minora, yo’naltiruvchi shkivlar, yuk ko’tarish mashina va reduktor qurilmaning mexanik uskualarini tashkil etadi.Ushbu mavzuda yuk ko’tarish qurilmalarning mexanik uskunalarinivazifalari, ularning turlari va konstruktiv tuzilishlari, ishlash, printsiplari hamdaularni muayan sharoitga moslab tanlab olish masalalari bo’yicha ma’lumotlabayon qilingan.

Tik va qiya ko‟tarish qurilma yuk idishlari.Yuk idish qurilmaning asosiy mexanik uskunalaridan biri hisoblanadi. U yukko’tarish qurilmaning tuzilish tizimi, qo’llanish sharoiti va ishlash jarayonini belgilaydi.Foydali qazilma, tog’ jinslari materiallar, uskunalar va ishchi va hizmatchilartik yoki qiya shaxta stvoli bo’ylab yuk idishlarda tashiladi.Yuk idishlar konstruktiv tuzilishiga ko’ra birnecha guruhga bo’linadi. Bularklet, skip, skip - klet va kajava (bad’yalar) lardir. Ular:idishning yuk ko’tarish qobiliyati uning massasiga nisbatan kattaroqbo’lishi;yuklash va bo’shatish jarayonlarini avtomatik tarzda amalga oshirishmumkinligi;konstruktiv tuzilishi sodda, ixcham va mustahkam bo’lishi;yuklarni, ayniqsa odamlarni stvol bo’ylab tashishda havfsiz bo’lishi kabitalablarga to’liq javob berishi kerak.Tik va qiya ko‟tarish qurilma kletlari.Konchilik korxonalarida qo’llaniladigan kletlar ikki turga bo’linadi. Ya’ni ag’darilmaydigan va ag’dariladigan kletlar. Ulardan ag’darilmaydigan kletlar ko’proq qo’llaniladi. Ag’darilmaydigan kletlar tashiladigan yuk turiga ko’ra odam va yuklarni (gruzolyudekis) hamda faqai odamlarni (lyudekis) tashiydigan kletlarga bo’linadi.Bir hil o’lchamli yuk va odamlarni hamda odamlarni tashishda qo’llaniladigan kletlarning konstruktiv tuzilishi bir hil bo’ladi.Odamlarni tashishda qo’llaniladigan kletlar faqat vagonetkani joylashtirish moslama bo’lmasligi bilan ajraladi. Yuk va odamlar tashiladigan kletlar qavtlar soni, uning kuzovi va yuk joylashtirish maydonining konstruktiv tuzilishi, geometrik o’lchamlari, yo’naltiruvchi turi va ularsh moslamalariga ko’ra turli ko’rinishgga ega.Ko’proq harbir qavatida bittadan vagonetka joylashadigan btr yoki ikkiqavatli ag’darilmaydigan kletlar qo’llaniladi.
Kletlar bilan yuk vagonetkada tashiladi. SHuning uchun ularning geometriko’lchamlari tepa qisidan bo’shatiladigan ( s gluxim kuzovom) VG va UVG , ag’dariladigan VO va UVO, past qismidan bo’shatiladigan VD hamda ularninghajmi 0,6 m3 dan 6 m3gacha bo’lgan vagonetkalar bilan yuklarni tashishgamoslashgan.Hozirgi kunda konchilik korxonalarida qo’llanilayotgan ag’darilmaydigan kletlarning yuk ko’tarish qobiliyati (gruzopod’emnostь) 1,5 t. dan 18,5 t.gacha. Bir qavatli ag’darilmaydigan 1UKN 2,55 -1 tipdagi kletning umumiy ko’rinishi 1 -rasmda ko’rsatilgan. Bu klet yukni bir vagonetka bilan tashishga moslashgan.Kletning asosini tashkil etuvchi konstruktiv elementlari pastki -1 va yuqoridagi-2 gorizontal asoslar ( rama) va ikki yon tomonlardan iborat. Pastki asos yuzzasi yassi metal bilan qoplangan bo’lib klat polini hosil qiladi. Ko’tarish yoki tushirish jarayonlarida klkt polida vagonetka yoki odamlar joylashadi. Kletning harbir yon tomonlari markaziy-3, tashiqi-4 ustunlar va diagonal ko’rinishdagi tirgak-5 lardan iborat bo’lib, ustunlar oralig’i po’lat yoki dyuralyuminiy bilan qoplanadi. Kletning yon tomonlari pastki va yuqoridagi asoslarga mustahkomlangan.
Kletning polidan 1,9 m. balandlikda markaziy va ikki chetki qismlardan tashkil topgan ship-6 o’rnatilgan. Uzun o’lchamli (quvur, yog’och va relьs) materiallarni tashishda shipning chet bo’loqlari ochiladi va ularning ikkinchi uchi krensh’eyn -7 mustahkamlanadi. Kletning qolgan ikki tomonnida ichkariga ochiladigan va ilgaklari tashqarida o’rnatilgan eshiklar-8 mavjud. Klet polida izlar orolig’idagi mosofa konda qabul qilingan izllar oralig’i masofasiga teng bo’lgan relьs bo’laklari joylashtirilgan. Yuklash yoki bo’shatish jarayonlarida vagonetka klet polidagi izga maxsus mexanik moslama yordamida kiritiladi. Harakat jarayonida klet ichidagi vagonetkaning chayqalmasligi stopor - 9 bilan bajariladi Kletning yuqoridagi asos-2 parashyut va ulash moslamalarini o’rnatish vazifasini bajaradi. Odam - yuklarni va odamlarni tashishda qo’llaniladigan kletlar mustaqil bo’lgan ikki ulash moslamaga ega bo’lishi shart. Kletning asosiy ulash moslamasi (1-rasm) koush-10, ikki sharnirli tortuvchi- 11 va muvzanatlovchi-12-lardan iborat. Muvozanatlovchi -12 shtok-13 bilan ulangan. SHtok esa o’z navbatida parashyut-15 ning ushlab qoladigan qismi (lovitelь) ni xarakatga keltirish prujina - 14 bilan o’zaro bog’langan. O’rinbosar (dubliruyushaya) ulash moslama P - ko’rinishda bo’lib u kletning yuqori asosiga tik tortuvchilarg’-16 bilan mustahkamlangan. Koushning konstruktiv tuzilishida po’lat arqon o’qi bo’ylab siljiydigan bo’lagi mavjud. Biror sabab bilan asosiy ulash moslama ishdan chiqqan holatlarda tortish kuchi Pko’rinishdagi o’rinbosar ulash moslamaga uzatiladi. Ushbu moslamalar havfsizlik zonti-17 bilan muhofazalangan. Yuklash va bo’shatish jarayonlarida klet o’tirish tirsaklari (posadochnыe kulaki) yoki siljiy moydoncha - (kachayuщaya ploщadki) larga o’tkaziladi. Ushbu jarayonlarda paydo bo’ladi dinamik kuchlarni ta’sirini kamaytirish uchun kletning pastki asosida amortizatorlar o’rnatilgan. Kletlar shaxta stvolida yo’naltiruvchilar bo’ylab xarakatlanadi. Ularning bu xarakati kletning pastki va yuqoridagi asoslarga mustahkam o’rnatilgan siljiy panjalari (bashmaki) -18 bilan bajariladi. Klet shaxta stvoli chuqurligi bo’yicha yo’naltiruvchilarga parallel qilib tortilgan tormizlash arqon - 19 ga ham o’lanadi. Bu esa asosiy arqon uzilgan hollarda idish tezligini kamaytirish va uni to’xtatish uchun ishlatiladi. 2UKN 2,55 - 2 rusumli ikki qavatli kletning konstruktiv tuzilishi bir qavatli 1UKN 2,55-2 rusumli kletga o’xshash. 2UKN 2,55-2 rusumli kletning konstruktiv tuzilishiga qo’shimcha (ikkinchi vagonetka uchun) gorizontal asos qo’shilganligi uchun uning balanligi bir qavatli klet balandligiga nisbatan kattaroq. Kletning pastki gorizontal asosining balanligi 2 m, ikkinchisiniki esa 1,9 m. Ag’darilmaaydigan klet nomi 1UKN 2,55-1 yoki 2UKN 2,55-2 uning quyidagi ko’rsatkichlarini ifodalaydi: qarrlardan oldingi son – qavatlar sonini (1-bir va 2 ikki qavatli); U- tartiblashtirilga (unifilirovannыy ) ; K- klet; N- ag’darilmaydigan (neoprokidnoy); harflardan keyingi son-klet poli yuzasi, m2; oxirgi son yo’naltiruvchini turini - (1-yog’ochli yo’naltiruvchi; 2–metal yo’naltiruvchi). Ag’dariladigan klet. Konchilik korxonalarida ag’dariladigan kletlar juda kam qo’llaniladi. SHuning uchun ularning tartiblashtirilgan qatori (UKO) faqat uchta bo’lib ularning harbiri mos ravishda 1,4; 2,5; va 3,3 m3 . xajmli va tepa qismiddan bo’shatiladigan vagonetkalarda yuklarni tashishga mo’ljallangan kletlarning yuk ko’tarish qobillyati 2,9; 5,2; va 6,5 tonna. Ag’dariladigan klet (2-rasm) tok holatdagi ko’tarish rama -1 va kuzov -2 dan tashkil topgan. Ko’tarish rama kuzov bilan o’zaro sharnirli o’q - 3 orqali ulargan. Kuzov yon tomonlarini eng yuqori qismiga yon tomondan roliklar - 4 o’rnatilgan.Klet yer sathiga ko’tarilishi bilani roliklar minorada o’rnatilgan bo’shatish yo’li - 5 ga kiradi Bo’shatish yo’li kletni bo’shatish uchun zarur bo’lgan traektoriyadagi temir izlardan iborat.
Klet bo’shatish joyiga yaqinlashganda kuzovning yon tomonarida roliklar - 4 bo’shatish yo’li - 5 ga kiradi. Asosiy roma - 1 ko’tarilgan sari roliklar bo’shatish yo’li profili bo’ylab xaraktlanadi. Buning natijasida kuzov sharnirli o’q-3 atrofida sekin asta og’aboshlaydi va uning og’irlik markazi o’zgarib boradi. Og’irlik markazi to’liq bo’shatish tomonga o’tgach pletning oldingi tomoni turg’un rolikli tayanchga - 6 tiriladi.(2-rasim). Kletning keyingi xarakati roliklar bo’shatish yo’lidan chiqqan ya’ni uchrashmagan holda o’tadi. Ko’tarish jarayonining oxirida kuzov 1350-ga og’adi va vagonnetkadagi yuk uning yuqori qismidan bunkerga to’kiladi. Ko’tarish jarayonida klet ichidagi vagonetka siljimasligi uchun u stoporlar bilan mustahkamlanadi. Kuzov yon tomonlarining ichki qismida balandligi vagonetkaning yuqori qismidan pastroq masofada maxsus tayanchlar o’rnatilgan. Bu tayanchlar orqali ko’tarish jarayonida kuzov ag’darilmaydigan holatda saqlanadi. Klet bo’shatish joyiga yaqinlashganda ya’ni roliklar bo’shatish yo’liga kirganda tayanchlar avtomatik tarzda ochiladi. Ag’dariladigan kletning ifzonligi bo’shatish jarayoni avtomatlashtirilganligidir. Bu esa bo’shatish jarayonida vaqtni tejaydi va qurilmaning unumdorligi ortadi. Uning asosiy kamchiligi ko’tarish jarayonini boshida statik kuchlar ayirmasi katta bo’lganligi, buning oqibati elektr yuritgich quvvati va elektr energiya is’temoli yuqori bo’ladi. Bu esa ag’dariladigan kletlarning kamroq qo’llanishini asosiy sababchisidir .Qiya yuk ko‟tarish qurilma kletlari. Qiya yuk ko’tarish kletlari ko’p hollarda yordamchi ya’ni odamlar va materiallarni shaxtaga tushirish va ko’tarish ishlarini bajarishda qo’llaniladi. Ular vazifalariga ko’ra faqat odamlarni (lyudskie) va yuk va odamlarni (gruzolyudskie) tashishda qo’llaniladigan kletlar. Qiya yuk ko’tarish qurilma kletlarining konstruktiv tuzilishi harbir klet uchun alohida ko’rinishga ega. Ularning turli ko’rinishdagi konstruktsiyaga ega bo’lishi tashish yo’li ya’ni qiya stvolning qiyalik burchagi bilan belgilanadi. Ikki qavatli kletning umumiy ko’rinishi - rasmda ko’rsatilgan. Bu klet qiyalik burchagi 600 - 700 bo’lgan qiya stvollarda yuklarni tashish uchun mo’ljallangan. Kletning asosi rama -1. Rama kletning xarakatlanuvchi qismi (xodovaya chastь) -2 ga o’rnatilgan. O’z navbatida klet kuzovi - 3 ramaga o’rnatilgan. Kuzov karkasi tik, gorizrntal va qiya tirgaklar hamda ularning oralig’i
Xulosa .Hozirgi kunda konchilik korxonalarida qo’llanilayotgan ag’darilmaydigan kletlarning yuk ko’tarish qobiliyati (gruzopod’emnostь) 1,5 t. dan 18,5 t.gacha. Bir qavatli ag’darilmaydigan 1UKN 2,55 -1 tipdagi kletning umumiy ko’rinishi Bu klet yukni bir vagonetka bilan tashishga moslashgan. Kletning asosini tashkil etuvchi konstruktiv elementlari pastki -1 va yuqoridagi-2 gorizontal asoslar ( rama) va ikki yon tomonlardan iborat. Pastki asos yuzzasi yassi metal bilan qoplangan bo’lib klat polini hosil qiladi. Ko’tarish yoki tushirish jarayonlarida klkt polida vagonetka yoki odamlar joylashadi. Kletning harbir yon tomonlari markaziy-3, tashiqi-4 ustunlar va diagonal ko’rinishdagi tirgak-5 lardan iborat bo’lib, ustunlar oralig’i po’lat yoki dyuralyuminiy bilan qoplanadi. Kletning yon tomonlari pastki va yuqoridagi asoslarga mustahkomlangan. Kletning polidan 1,9 m. balandlikda markaziy va ikki chetki qismlardan tashkil topgan ship-6 o’rnatilgan. Uzun o’lchamli (quvur, yog’och va relьs) materiallarnintashishda shipning chetki bo’loqlari ochiladi va ularning ikkinchi krensh’eyn mustahkamlanadi.

Адабиётлар:

1.А.П.Гришко Стационарные машины .Том.1. Рудничные подъемные установки Москва, МГГУ,2006 г. Стр.30 - 110.
2.Н.Г.Картавый Стационарные машины. М.Недра.1992. стр.278 - 301.