Yuridik va jismoniy shaxslarning o‘z mulklarini ixtiyoriy ravishda

Bugun olingan pul mablagʻi summasi yertaga olinadigan pul
mablagʻi summasi ekvivalentidan yuqori.

Diskontlash tushunchasi pul mablagʻlarini joylashtirish jarayonida
kelgusida ma’lum bir belgilangan summani olish (egalik qilish) uchun
joylashtirish talab etiladigan pul mablagʻi miqdorini aniqlashni oʻzida
aks ettiradi. Iqtisodiy ma’noda diskontlash orqali topiladigan PV miqdori
ayni paytda belgilab olingan FV kelgusi qiymat orqali aniqlab olinadi.
Ta’kidlash kerakki, diskontlash mohiyatiga koʻra mablagʻlar
miqdori oʻsib borishini oʻzida aks ettiradi. Bu jarayonda foydalaniladigan foiz stavkasi r diskont normasi deb ataladi.

Oddiy foizlar boʻyicha oʻsish hisoblanishi
Umumiy holda yillik oddiy foiz stavkalari boʻyicha mablagʻlar
kelgusi qiymati quyidagi formula boʻyicha hisoblanadi:
𝐹𝑉 = 𝑃𝑉(1 + 𝑟 × 𝑛),
bu yerda FV – kelgusi qiymat;
PV – joriy qiymat;
n – davr (yillar soni);
r – foiz stavkasi.
Amaliyotda qisqa muddatli operatsiyalar davomiyligi odatda bir
yildan kam boʻladi. Bunday holatda operatsiya amalga oshiriladigan
muddat quyidagi shaklda aks ettiriladi:
𝑛 =
𝑡 𝑉
,
bu yerda t – operatsiya oʻtkaziladigan kunlar soni;
V – vaqt bazasi (yil kunlari soni 360, 365 yoki 366).
Operatsiya muddati aniqlashtirilgan holda kelgusi qiymatni
quyidagi formula bilan aniqlash mumkin:
𝐹𝑉 = 𝑃𝑉 (1 + 𝑟 × 𝑉𝑡).
Odatda operatsiya muddatini aniqlash jarayonida uning
boshlanish va tugash kunlari bir kun hisoblanadi.

Murakkab foizlar boʻyicha oʻsib boruvchi qiymatni aniqlash olinadigan daromadlarni reinvestitsiyalashga
asoslanadi. Olinadigan daromadlarni reinvestitsiyalash jarayoni
kapitalizatsiyalash deb yuritiladi.
Kelgusi qiymatni aniqlash uchun umumiy munosabat quyidagi
koʻrinishga ega:
FV
n = PV x (1 + r)n
Qayd etib oʻtish lozimki, FV miqdori r va n koʻrsatkichlarining
belgilanishiga bevosita bogʻliq. Masalan, 1 birlik mablagʻ yillik
15%lik stavka boʻyicha 100 yildan soʻng 1 174 313,45 birlikni tashkil
etadi!