Z. A. Nazarova, Yo. S. Karieva, G. M. Tureeva, N. S. Fayzullaeva, Sh. F. Iskandarova


Download 5.01 Kb.
Pdf ko'rish
bet10/17
Sana15.11.2017
Hajmi5.01 Kb.
#20104
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   ...   17

Gigienik  sovun.  Bu  eng  oddiy  sovunlarning  turi.  Bunday  sovunlar  hech 
qanday  qo‗shimchalarni  saqlamaydi  va  uning  asosiy  vazifasi  teri  yuzasini  tozalash. 
Lekin  bu  sovunlarni  keng  qo‗llash  terini  gidrolipid  qavatiga salbiy ta‘sir ko‗rsatadi. 
SHuning  oqibatida  terini  qurishi,  taranglanishi  kuzatiladi.  Ko‗pincha  bunday 
sovunlarni  fakat qo‗l yuvish uchun tavsiya  etiladi. 
Tabiiy  sovun  (naturalistik).  Bunday  sovunlarga  turli  qo‗shimchalar 
kiritilgan  bo‗ladi.  Masalan,  o‗simlik  xom  ashyoning  maydalangan  to‗qimalari,  efir 
moylari  va  sh.o‗.  Bu  turdagi  sovunlar  nafaqat  tozalash,  balki  terini  tetiklashtirish 
yoki bo‗shashtirish, hamda aromaterapevtik  ta‘sirga ega bo‗lishi mumkin. 
Parfyumer  sovun.  Bu  turdagi  sovunlarning  tarkibiga  turli  xushbo‗y 
moddalar  (aromatik  moddalar)  –1,5-2%  qo‗shiladi.  Ayrim  holatlarda  bunday 
sovunlarga  yumshatuvchi  moddalar  ham  kiritilish  mumkin.  Parfyumer  sovunlarni 
vazifasiga,   tanani   tozalashdan tashqari uni  xushbo‗ylantirish  xam kiradi. 
Bolalar  sovuni.  Bu  sovunlarni  retsepturasini  tanlashda  bolalar  terisini 
nozikli  hisobga  olinadi.  Ayrim  xolatlarda  bunday  sovunlar,  turli  o‗simlik 
ekstraktlar  kiritilganligi  uchun  (moychechak,  tirnoqgul,  mavrak,  emon  pustlog‗i 
ekstraktlari),  engil  antiseptik  xususiyatga  ega  bo‗lishi  mumkin.  Lekin  bunday 
sovunlarni  tozalovchi xususiyatlari,  ko‗pincha, oddiy sovunlarga nisbatan pastrok.  
Antibakterial  sovun.    Bu  sovunlar  o‗z  tarkibida  turli  antibakterial 
qo‗shimchalarni  saqlaydi.  Masalan,  mikoseptik  sovun  oyokdagi  zamburug‗larga 
qarshi qo‗shimchalarni  saqlaydi.  
Teri  epidermisini  shiluvchi  (skrab)  sovun.  O‗z  tarkibida  bunday  sovun 
maydalangan  abraziv  qo‗shimchalar  saqlaydi:  maydalangan  olcha  danakchalari, 
yong‗oq  po‗stlog‗i  va  sh.o‗.  Ular  terini  yuza  epidermisini    shilib  tushirish  xossaga 
ega. 
Suyuq  sovun.  Tozalovchi  va  yuvish  xususiyati  bo‗yicha  oddiy  sovundan 
farqlanmaydi,  lekin  uning  konsistensiyasi  suyuq  va  ko‗p  holatlarda  bunday 

 
114 
sovunlarni  ishlatish  qulay,  chunki  ular  dozatorlar  bilan  jihozlangan  idishlarda 
chiqariladi. 
Sovunning  yuvish  xossalarini  oshirish  maqsadida  turli  SFM  ko‗shiladi. 
Suyuq 
sovunlarni 
tayyorlashda 
kokosning,  zaytun,  kanakunjutning  yog‗ 
kislotalarini  kaliy  ishqori  yordamida  sovunlash  yo‗li  bilan  olinadi.    Lekin  hozirgi 
vaqtda  bu  turdagi  sovunlarning  ishlatilishi  kamayib  bormoqda,  sababi    kuchli 
ishqori  ta‘sirida  terining  yallig‗lanishi  kuzatilishi  mumkin.  SHu  kamchilikni 
bartaraf etish sovunlarda SFM ni  qo‗llash mumkin.   
Suyuq  sovunlarni  afzallik  tomonlaridan  biri  bu  SFM  tabiatiga  qarab 
sovunning  rN  ni  ham  me‘yorlashtirish  (mo‗‗tadillashtirish)  imkoniyati  tug‗iladi.  Bu 
esa  teriga  sovunning  ta‘sirini  yumshatadi. SFM saqlovchi suyuq sovunlarni tarkibiy 
qismlariga  qo‗yidagilar kiradi:   
- asosan anionoaktiv SFM (15-30%) ;  
-  yumshatuvchi  vositalar:  yog‗  kislotalarning  murakkab  efirlari,  lanolin  va 
uning  hosilalari;   
- terini  silliqlashtiruvchi  moddalar:  glitserin,  glikol,  sorbit sharbati; 
-  sebotrop  moddalar:  asosan  antiseptiklar:  geksaflorofen,  dixlorofen  yoki 
kationaktiv  SFM  lar.  Bu  moddalar  terining  yuqori  qavati  va  undagi  mikroflorisiga 
faol biologik  ta‘sir ko‗rsatadi.   
 - quyuqlashtiruvchilar; 
 - hushbo‗y qo‗shimchalar va bo‗yovchilar; 
 - konservantlar  va h.k.     
Oddiy  atir sovunning taxminiy tarkibi: 
- YOg‗ kislotalarning  natriyli  tuzlari  –78-80% 
 - glitserin                                                 -0-1% 
-natriy  xlorid                                         -0,2-0,5% 
-erkin  ishqorlar                                     -0,3-0,5% 

 
115 
-smolalar                                                  -0-2% 
-yog‗lantiruvchi  moddalar                        -0-6% 
-antioksidant,  bo‗yovchi (pigmentlar)  moddalar,  yumshatuvchilar  0-1% 
- hushbo‗y moddalar                                -0,5-3% 
-suv                                                          -100%gacha 
Kosmetik  vositalarni  saqlash  sharoiti.  Kosmetik  vositalarni  0  -  25°S 
haroratda,  jihozlangan  holda,  quyosh  nuri  tushmaydigan  joyda  saqlash  tavsiya 
etiladi.   
Parfyumeriya  vositalarni  5  yil  saqlash  mumkin.  Parfyumer  vositaning 
yog‗li iz qoldirishi  eskirganligini  bildiradi. 
 Bolalar  parfyumeriyasi  tarkibida  spirt  oz  miqdorda  yoki  umuman 
bo‗lmaydi,  shuning  uchun  ularni  saqlash  muddati  3  yil.  Parfyumer  vositada 
cho‗kma hosil bo‗lsa eskirgan deb hisoblash mumkin. 
Krem  2-3  yil  davomida  saqlanadi.  Krem  eskirganda  qatlamga  ajralishi, 
yoqimsiz  hid  paydo  bo‗lishi  kuzatiladi.  Eskirgan  kremni  ishlatish  mumkin  emas, 
aks holda allergik  dermatit  paydo bo‗lishi mumkin.   
Spirtli  loson.  Saqlash  muddati  2-3  yil.  Eskirgan  losonlarda  cho‗kma  hosil 
bo‗ladi va rN ko‗rsatkichi o‗zgaradi. 
Shampunlar  va  yuvuvchi  vositalarni  saqlash  muddati  3-5  yil. 
Mahsulotning  rangini  o‗zgarishi,  yoqimsiz  hid  paydo  bo‗lishi  va  shampun 
qadoqlangan idish shishib qoladi. 
8
 
Tenlar  3-5  yil  saqlanishi  mumkin,  mahsulot  idishi  ochilganidan  keyin  12-18 
oy  saqlanishi  mumkin.  Eskirgan  tenlar  yomon  surtiladi,  bir  tomonda  to‗planib 
qolib, bir hil  surtilmaydi 
                                                                 
8
 
Baki   Gabriella,  Kenneth  S. Alexander. 
Introduction  to Cosmetic  Formulation  and Technology. 
-  
Published  by John  Wiley  & Sons, Inc.,
 
Hoboken,  New Jersey,  2015.-
 P. 272-328.
 

 
116 
Ko‗z,  lab  va  qoshlar  uchun  kosmetik  qalamlar  3  yil  saqlanishi  mumkin, 
ishlatilgan  qalamlar  12-18  oy  saqlanishi  mumkin.  Qalamni  tez  sinishi,  yomon 
surtilishi  eskirganligini  bildiradi. 
Kipriklar  uchun  tush  3-4  yil  saqlanadi,  ishlatilgan  tush  3-6  oy  saqlanishi 
mumkin.  Tush  kipriklarni  yopishtirib  qo‗yishi,  yomon  surtilishi  va  surtilganidan 
keyin 
to‗kilishi 
eskirganligini 
bildiradi. 
Mikroorganizmlar 
ko‗zlarni 
yallig‗lanishiga  sabab bo‗ladi. 
Ko‗z  uchun  podvodka  3  yil  saqlanishi  va  ishlatilganidan  boshlab  6-12  oy 
saqlash mumkin.  Eskirgan  podvodka quyuq bo‗lib qoladi va yomon surtiladi. 
Suyuq  va  quruq  rumyanalar  3-4  yil  saqlanishi  mumkin,  idish ochilganidan 
keyin  suyuq  rumyanalar  -  6-12  oy,  quruq  rumyanalar  esa12-18  oy  saqlanishi 
mumkin.  Mahsulotning  hidini  o‗zgarishi  va  to‗kilishi    eskirganligidan  dalolat 
beradi. 
Kompakt  pudra  3  yil  saqlanishi  mumkin,  ishlatilgan  vaqtidan  boshlab  12-
18  oy  saqlanadi.  Mahsulotning  hidini  o‗zgarishi  va  to‗kilishi    eskirganligidan 
dalolat beradi. 
Tonal  krem  3  yil  mobaynida  va  ochilganidan  keyin  6-18  oy  saqlanishi 
mumkin.  Mahsulotning  hidini  o‗zgarishi,  to‗kilishi  va  surtilgani  dog‗lar  hosil 
qilishi  eskirganligidan  dalolat  beradi. 
Pomada.  3-4  yil  mobaynida  va  ochilganidan  keyin  12-18  oy  saqlanishi 
mumkin.  Mahsulotning  hidini  o‗zgarishi,  tahir  tortishi  va  yomon  surtilishi 
eskirganligidan  dalolat beradi. 
Tirnoq  uchun  laklar  va  moylarni  saqlash  muddati  2  yil,  ochilgan  flakon  1 yil 
saqlanishi  mumkin.  Qotib  qolgan  laklarni  maxsus  suyuqlikda  eritish  mumkin, 
buning  uchun  atseton  va  lak  o‗chiradigan  suyuqlikni  ishlatish  mumkin  emas. 

 
117 
Tirnoq  uchun  moylarni  eskirib  qolganligi  hidi  va  konsistensiyasini  o‗zgarishidan 
aniqlab  olish mumkin.
  9
 
 
**  Uslubiy  ko‗rsatmalar  va  o‗quv  masalalari  zamonaviy  pedagogik 
texnologiyalarning  ―Charxpalak‖  uslubidan  foydalanib  kichik  guruhlarga  (1 
guruhda 2-3 talabadan)  bo‗lingan holda o‗tqaziladi. 
 
 
Teri,  epidermis,  derma,  gipoderma,  husnbuzar,  
kosmetika, kosmetologiya, kosmetsevtika, kosmetik 
vositalar, krem, koldkrem, loson, niqoblar  
 
 
VI. Mustaqil tayyorlash uchun savollar: 
 
1.
 
Kosmetologiya  amaliyotida  qo‗llaniladigan  vositalarning  tavsifi  va tasnifi; 
2.
 
Kosmetik  vositalar  tarkibida  ishlatiladigan  dori  va  yordamchi  moddalarga 
qo‗yiladigan  talablar; 
3.
 
Kosmetik  vositalar  tarkibida  ishlatiladigan  dori  va  yordamchi  moddalar 
nomenklaturasi; 
4.
 
Kosmetik vositalar  texnologiyasining  o‗ziga xosligi; 
5.
 
Kosmetik krem va losonlar texnologiyasi  va sifatini  baholash. 
 
 
                  
 
                                                                 
9
  Handbook  of  cosmetic  science  and  technology  /  edited  by  Andre´  O.  Barel,  Marc  Paye,  Howard 
I.  Maibach.  —  3rd  ed.,  2009  by  Informa  Healthcare  USA,  Inc.  Vanderbilt  Avenue,New  York,  P. 
225-250.
 
 
 
 
Kalit so’zlar:
  
 


 
118 
VII. Nazorat test savollari 
 
 
1)
 
"Koldkrem" kim tomonidan ixtiro  qilingan? 
a)
 
Klavdiy  Galen 
b)
 
Samuel  Ganeman 
c)
 
Gippokart 
d)
 
Paratsels 
e)
 
Ibn Sino 
2)
 
"Koldkrem" tarkibiga  kiruvchi  moddalarni keltiring: 
a)
 
spermatset, oq asalari  mumi,  bodom moyi va tozalangan  suv 
b)
 
 spermatset,  sariq asalari  mumi,  zaytun moyi va tozalangan  suv 
c)
 
 oq asalari  mumi,  bodom yoki shaftoli moyi va tozalangan  suv 
d)
 
 spermatset, parafin, o‗simlik  moyi va tozalangan  suv 
e)
 
 spermatset, oq gil,  shaftoli  moyi va tozalangan  suv 
3)
 
Teri nechta qavatdan tashkil  topgan bo‗ladi? 
a)
 

b)
 
 4 
c)
 
 5 
d)
 
 6 
e)
 
 7 
4)
 
Teri bajaradigan  funksiyalarini  keltiring: 
a)
 
Himoyalovchi  va ekskretor. 
b)
 
 Himoyalovchi,  termoregulyator,  sekretor, ekskretor, nafas oluvchi  va 
reflektor. 
c)
 
 Termoregulyator  va ekskretor. 
d)
 
 Himoyalovchi,  termoregulyator  va reflektor. 
e)
 
 Himoyalovchi,  termoregulyator  va sekretor. 

 
119 
5)
 
"Los‘on" so‗zining ma‘nosini keltiring: 
a)
 
yog‗sizlantiruvchi 
b)
 
 yuvuvchi,  namlovchi 
c)
 
 spirtli  eritma   
d)
 
 Nastoyka 
e)
 
 qaymoq 
6)
 
Quyida keltirilgan  himoyalovchi  surtma qaysi turdagi  surtmalar  turiga  kiradi? 
Ruh oksidi         30,0 g 
Fenilsalitsilat  3,0 g 
Vazelin               65,0 g 
Atirgul  moyi  1-2 tomchi. 
a)
 
Gomogen 
b)
 
 Suspension 
c)
 
 Emulsion 
d)
 
 Ekstraksion 
e)
 
 aralash turdagi 
7)
 
Quyida  keltirilgan  yuz  terisini  tozalovchi  surtma  qaysi  turdagi  surtmalar  turiga 
kiradi?   
Asalari  mumi     6,0 g 
Bura                     0,5 g 
Shaftoli  moyi 27,5 g 
Tozalangan  suv 16,0 g 
a)
 
Gomogen 
b)
 
 Suspension 
c)
 
 Emulsion 
d)
 
 Ekstraksion 
e)
 
 aralash turdagi 

 
120 
8)
 
Terining  pH nechaga teng? 
a)
 
5,0-6,8 
b)
 
 6,5-7,5  
c)
 
 6,0-8,0  
d)
 
 7,0-9,0  
e)
 
 4,5-5,5 
9)
 
"Koldkrem" so‗zining tarjimasi  qanday?  
a)
 
"kosmetik vosita"  
b)
 
 "kosmetik qaymoq"  
c)
 
 "yumshoq surtma"  
d)
 
 "sovuq qaymoq"  
e)
 
 "davolovchi qaymoq" 
10)
 
Quruq teri  uchun ishlatiladigan  loson tarkibida  etil  spirtining  konsentratsiyasi 
qancha bo‗lishi mumkin? 
a)
 
spirt saqlamasligi  kerak 
b)
 
 2% 
c)
 
 5% 
d)
 
 10% 
e)
 
 7% 
 
          VIII. Bajarish uchun topshiriqlar: 
 
1.  Quyida  keltirilgan  tarkib  bo‗yicha  himoyalovchi  kosmetik  krem  texnologiyasini 
keltiring: 
Rux oksidi           30,0 
Fenilsalitsilat    3,0 
Vazelin                 65,0 

 
121 
Atirgul  moyi 1-2 tomchi 
2. Quyidagi  tarkib bo‗yicha tozalovchi krem texnologiyasini  keltiring: 
Asalari  mumi           6,0 
Bura                           0,5 
Shaftoli  moyi        27,5 
Tozalangan  suv        16,0 
3. Yuz terisini  tozalash uchun loson texnologiyasini  keltiring:   
    a. Moychechak losoni  
Tarkibi:  Moychechak damlamasi  100 ml 
               Etil spirti 70%           2,5 ml 
    b. Loson «Qayin suvi»                                   : 
Tarkibi:  Qayin kurtagi  damlamasi  100 ml 
                 Etil spirti 70%                3,0 ml  
Berilgan  topshiriqlar  ―Loyiha‖  va  ―Aqliy  hujum‖  pedagogik  texnologiya 
usullari  yordamida muhokama  qilish  tavsiya  etiladi. 
 
IX. Vaziyatli masalalar 
 
 
1.  ―Yuvinish  uchun  qanday  haroratdagi  suvni  ishlatish  kerak?‖  –  degan 
savolga  talaba:  ―40-50°  S  haroratdagi  yumshatilgan  suv‖  –  deb  javob  berdi.  Bu 
to‗g‗rimi? 
2.  ―Massaj  uchun  krem  tayyorlashda  uning  tarkibiga  kiruvchi 
komponentlarni  qaysi  ketma-ketlikda  qo‗shish  kerak?‖  –  degan  savolga  talaba: 
―Modda  eriydiganlarni  moyda,  suvda  eriydigan  moddalarni  – suvda eritib qo‗shish 
kerak‖ – deb javob berdi. Javob to‗liqmi? 
Asalari  mumi             20,0 
Bura                              1,5 

 
122 
O‗simlik  moyi          300,0 
Tozalangan  suv         100,0 
3.  ―Quruq  terini  tozalash  uchun  mo‗ljallangan  loson  tarkibida  qanday 
konsentratsiyadagi  etil  spirti  qo‗shilishi  mumkin?‖  -    degan  savolga  talaba:  ―25-
30% atrofida bo‗lishi kerak‖  – deb javob berdi. Javob to‗g‗rimi? 
4.  Quyida  keltirilgan  tarkib bo‗yicha kosmetik sovun tayyorlash uchun talaba 
barcha  keltirilgan  komponentlarni  xona  haroratidagi  tozalangan  suv  bilan 
aralashtirdi.  Sovun to‗g‗ri tayyorlandimi? 
Bolalar  sovuni  100,0 
Osh tuzi               1,0 
Ammiak  eritmasi   2,0 
Bura                     1,0 
Tozalangan  suv    250,0 
Borat kislotasi        1,0 
5.  ―Rasmlarni  to‗g‗ri  joylashtir‖  metodi  bo‗yicha  keltirilgan  tarkibdagi 
oziqlantiruvchi  kremning  texnologik  jarayoni  tasvirini  to‗g‗ri keltiring.   
Tarkib:   Natriy  tetraborat           0,5 g 
              Asalari mo‗mi              3,0 g 
              SHaftoli moyi             20,0 g  
                        Tozalangan suv          10,0 g 
                        Tirnoqgul nastoykasi   0,5 g. 
 
 
 
1-bosqich. Tarkibiy moddalar va asvob-
uskunalarni  tayyorlash (sterillash) 
2-bosqich. Suv hammomida asalari 
mo‗mini  eritish 

 
123 
 
 
3-bosqich. Eritilgan  asalari  mumi  va 
o‗simlik  moyi aralashmaga  natriy 
tetraborat eritmasini  qo‗shish 
4-bosqich. Suv hammomida asalari 
mo‗mga moyni qo‗shish hamda isitilgan 
suvda natriy tetraboratni  eritish 
 
 
5-bosqich. Kremga biofaol moddalarni 
qo‗shish va aralashtirish 
6-bosqich. Krem hosil bo‗lgunicha 
aralashtirish 
 
 
 
 
 
 
 
7-bosqich. Kremni jixozlash. 
 
 
X. Adabiyotlar  
1.
 
Башура А.Г., Глушко С.Н. Косметика в аптеке.-Харьков.-2004.-120 с. 
2.
 
Гоникман Э.И.Натуральная косметика.М.-2000.-272 с. 
3.
 
Дрибноход Ю. Косметика, косметология.-СПб.-2003.-416 с. 
4.
 
Дрибноход Ю. Введение в  косметологию.-СПб.-2003.-352 с. 

 
124 
5.
 
Крестьянинова О.А. Современная косметология.-Спб.-2004.-176 с. 
6.
 
 Матюшина  Т.П.,  Тимофеева  Ш.Ю.,  Краснюк  И.И.  Лечебно-
косметические  лосьоны  как  лекарственная  форма//Фармация.-2002.-3.-с.42-
44. 
7.
 
Назарова  З.А.,  Асланова  Д.,  Файзуллаева  Н.С.  Разработка  технологии 
лечебно-косметических 
лосьонов 
противовоспалительного 
действия 
Farmatsevtica jurnali,  2006, №1-2.- 53-54  bet. 
8.
 
Nazarova  Z.A.,  Tureeva  G.M.  Maxsus  dori  turlari  texnologiyasi.  Darslik.- 
2008.- 160 b. 
9.
 
 Назарова  З.А.,  Махмуджанова  К.С.,  Туреева  Г.М.,  Файзуллаева  Н.С. 
Технология специальных лекарственных форм.-Ташкент,  2014. .-275 с.  
10.
 
Назарова  З.А.,  Туреева  Г.М.  Оптимизация  технологии  лечебно-
косметических кремов. Матер.конф.посв.65 летию Ташфарми.-2002.-с.38-39. 
11.
 
Назарова  З.А..  Файзуллаева  Н.С.,  Туреева  Г.М.  Разработка  технологи 
фитокосметических  лосьонов  на  основе  растительного  сырья/Материалы 
Республиканской  научно-практ.конф.  Новые  достижения  в  получении  и 
применении  природного  сырья,  посвященная  100  летию  проф..  Р.Л. 
Хазанович.-Ташкент, 2006.-С.120-121. 
12.
 
 Современная косметология. Новейший справочник –СПб 2004.-660 с. 
13.
 
Туреева  Г.М.,  Мамедова  Г.  Разработка  технологии  косметических 
лосьонов  Матер.науч-практ.конф.-‖Акт.проблемы  образо-вания,  науки  и 
производства в фармации‖.-Ташкент.-2005.-С.56-57. 
14.
 
Чижова  Е.Т.,  Михайлова  Г.В.  Изготовление индивидуальных лечебно- 
косметических препаратов в аптеке и в условиях малосерийных производств.-
Уч.пособие.М.-ФГОУ ВУНМЦ.-2005.-262 с. 

 
125 
15.
 
Baki    Gabriella  and  Kenneth  S.  Alexander. 
Introduction  to  Cosmetic 
Formulation  and  Technology.     
2015,  Published  by  John  Wiley  &  Sons,  Inc.,
 
Hoboken, New Jersey,
 728 pages.
 
16.
 
 
Handbook of cosmetic science and technology / edited by Andre´ O. Barel, 
Marc Paye, Howard I. Maibach.  — 3rd ed., 2009 by Informa Healthcare USA, Inc. 
Vanderbilt  Avenue,New  York, 887
 pages
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 
126 
MAVZU:  ―VETERINARIYA  AMALIYOTIDA 
QO‗LLANILADIGAN  DORI  TURLARI  TEXNOLOGIYASI‖   
 
I.
 
Mavzuni o‘rganishdan maqsad 
Veterinariya  amaliyotida  ishlatiladigan  qattiq,  suyuq  va  yumshoq  dori  turlari 
tеxnologiyasini  o‘zlashtirish.  Tayyorlangan  dori  turlarni  sifati,  jihozlanishi  va 
saqlash muddati va sharoitiga  ahamiyat  bеrish. 
II.
 
Mavzuni ahamiyati 
Zamonaviy  veterinariya  dorilar  nomenklaturasi,  ularni  dorixatda  berish 
usullai  bilan  tanishish,  mustaqil  veterinariya  amaliyotida  ishlatiladigan  qattiq, 
suyuq va yumshoq dori turlarini  tayorlash va sifatini  baholashni  o‘rgatish.  
III. Talabalar vazifasi 
-  Veterinariya  amaliyotida  ishlatiladigan  qattiq,  suyuq  va  yumshoq  dori 
turlarni  ta'rifi  va  tasnifini  kеltiradi.  Hayvonlar  uchun  mo‘ljallangan  dori 
prеparatlarda ta'sir etuvchi  moddaning dozasini hisoblaydi.  
-  Hayvonlar  uchun  mo‘ljallangan  dorilar  tеxnologiyasi  va  qo‘llaniladigan 
yordamchi moddalarni tanlashni  o‘ziga xosligini  ta'riflaydi.   
-  Veterinariya  amaliyotida  ishlatiladigan  qattiq,  suyuq  va  yumshoq  dorilarni 
sifatini  baholash va jihozlashni  o‘ziga xos tomornlarini  ta'riflaydi.   
IV. Mashg‘ulotni jihozlanishi 
VR-1;  VR-5;  VR-20;  VR-100 qo‘l torozi va toshlar (DTST 7328-61); VKT-
1000  torozi  (DTST  7328-61);  turli  kattalikdagi  hovonchalar  dastasi  bilan; 
tozalangan  suv  uchun  byurеtka;  pipеtkalar,  shisha  voronka;  o‘lchov  silindirlari; 
diamеtri  10-15  sm  li  chinni  kosacha; paxta; doka; filtr qog‘ozi; pеrgamеnt qog‘ozi; 
mumlangan  qog‘oz  kapsulalari;  qo‘ng‘ir  rangli  (OS,  OS-1  navli)  va  rangsiz  (MTO 
navli)  hajmi  50  va  100  ml  li  shisha  idishlar,  ular  uchun  polietilеn  probkalar  va 
burama plastmassa qopqoqlar; ‖Ichish uchun‖, „Sirtki‖, „Kukun dori‖ dеgan asosiy 
va  „Ad  usum  veterinarium‖,  „Salqin  joyda  saqlansin‖,  „Yorug‘lik  tushmaydigan 

 
127 
joyda  saqlansin‖,  „Qollashdan  oldin  chayqatilsin‖  kabi  qo‘shimcha  yorliqlar  va 
kraxmal  shilimshig‘i. 
V. Uslubiy ko‘rsatmalar 
Veterinariya amaliyotida qo‗llaniladigan dorilar ta‘rifi, tasnifi 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Veterinariyada 
ishlatiladgan 
dori 
turlari 
maxsus 
ishlab 
chiqarish 
korxonalarda va dorixonalarda,  ba‘zan tibbiyot dorixonalarida  tayyorlanadi. 
Bu  dori  turlarining  retseptlari  veterinariya  vrachlari  va  feldsherlari 
tomonidan  yozilib,  ular  ham  tibbiyot  retseptlariga  qo‗yiladigan  talablarga  javob 
berishi  kerak.  Retseptda  kasal  bo‗lgan  hayvon  haqida  ma‘lumot, turi, laqabi, yoshi 
bo‗lishi  lozim.  Veterinariyada  ishlatiladigan  dori  turlari,  ularning  tarkibidagi 
dorivor  va  yordamchi  moddalar  va  tayyorlanishi  odatdagi  dori  turlari 
texnologiyasidan  hech  qanday  farq  qilmaydi.  Faqat  ba‘zi  dori  turlarining  hajmi, 
miqdori  ko‗p  bo‗ladi  (masalan,  bolyuslar  0,5-50,0  g,  shamchalar  200,0  g  gacha) 
Qo‗shimcha  moddalar  sifatida  javdar  uni  va  ko‗pincha  dorilar  ta‘mi  va  xidini 
yaxshilovchi  moddalar qo‗shiladi. 
Veterinariyada  qo‗llaniladigan  dorilar  ko‗proq  dozada  berilishi  va  ayrim 
o‗ziga xos dori turlarga ega bo‗lishi bilan  ajralib  turadi. 
Masalan,  bo‗tqalar,  bolyuslar  degan  dori  turlari  ishlatiladi.  Veterinariyada 
ishlatiladigan  dori turlari  quyidagicha  tasniflanadi: 
 
Download 5.01 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   ...   17




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling