‘z b e k is t n r e spu b L ik a si o L iy va ‘r t a maxsus

Nazorat savollari:
1. Bugungi kunda moddiy oqimlami qanday boshqarish 
tizimlari amalda qo‘llanib kelinmoqda?
2. MRP tizimi qanday tizim deb ataladi?
3. DRP tizimi qanday tizim deb ataladi?
4. LRP tizimi qanday tizim deb ataladi?
5. Just in time tizimi qanday tizim deb ataladi?
6. Kanban tizimi nimaga tayanadi?
86

---

7. OM BOR LOGISTIKASI
7.1. Omborlarning turlari
Omborlar transport logistik tizimlarning asosiy elementlaridan 
biri hisoblanadi. Yetkazib berish zanjirlarida moddiy oqimlarni 
boshqarish samaradorligi ombor xo‘jaligining qanday ishlashiga 
bog‘liqdir. Ombor xo‘jaligi mahsulot sifatining saqlanishi, ishlab 
chiqarish va tran sp o rtin g bir maromda ishlashini, korxona maydo- 
nidan samarali foydalanishni, transport vositalarining ortiqcha turib 
qolishini kamaytirish imkonini beradi.
Ishlab chiqarish jarayoni moddiy oqimlarning bir korxonadan 
boshqasiga transportirovka qilinishi, tayyor mahsulotlarni iste’mol­
chiga yetkazilishi bilan bog‘liq. Bu ishlar logistik zanjiming ba’zi 
joylarida moddiy zaxiralami yig4 ilishiga olib keladi. Demak, bu 
zaxiralami saqlash uchun maxsus joy, y a’ni omborlar kerak bo'ladi. 
Ombor deganda, har xil moddiy resurslami qabul qilish va 
saqlashga m o‘ljallangan, ularni iste’mol qilishga tayyorlash va 
iste’mol qilish uchun jo ‘natishga moslashtirilgan maxsus binolar, 
ishootlar va har xil qurilmalar tushuniladi (29 - rasm).
Oborlar yuk oqimining har xil uchastkalarida boshlanish joyida, 
o'rtasida yoki oxirida tashkil etilishi mumkin. Omborlarga ehtiyoj 
moddiy oqimlar oqishining hamma darvlarida mavjud bo‘ladi.
Moddiy boylik manbalarini ishlab chiqaruvchidan iste’molchiga 
transportirovka qilish ikki usulda bajarilishi mumkin:
- tranzit usulida;
- omborlardan foydalanish usulida.
Ishlab chiqarish jarayoni uzluksizligini tranzit usuli bilan yetka- 
zish eng tejamli usul hisoblanadi, chunki u qo‘shimcha xarajat- 
laming kamayishiga olib keladi. Lekin bu usuldan foydalanishning 
o ‘z shartlari bor. Iste’molchi korxona bitta ta ’minlovchi korxona­
ning aniq vaqt davomida katta miqdorda yuboradigan moddiy 
boylik manbalaridan foydalansa, tranzit usulidan foydalanish muni- 
kin. Boshqacha qilib aytganda, ta’minlashning tranzit usuli bilnti
87

---

tashkil qilinish imkoniyati moddiy boylik manbalarini iste’mol 
qilish miqdoriga va belgilangan tranzit m e’yorlariga bog‘liq.