‘z b e k is t n respublikasi oliy va ‘rta m a xsu s ta ’lim va zir lig I nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti

4.3. Tutashmalami yasashda yumaloqlash “Скругление” buyrug‘idan 
foydalanish mumkinligi va uning algoritmi
Agar tutashuvchi chiziqlar to ‘g ‘ri chiziq b o ‘Isa, ularning tutashm asini 
“ Yum aloqlash” - “С круглен ие” buyrug'idan foydalanib bajarish qulayroq 
boMadi. Bu buyruqdan burchaklarni yum aloqlashda ham foydalaniladi. 
Masalan, biror ko‘pburchakning burchaklarini radiusi 10 mm bo'lgan aylana 
yoyi bilan yum aloqlash zarur bo'lsa, uning algoritmi quyidagicha boMadi:
1. “Yumaloqlash” - “Скругление” buyrug‘i yuklanadi. Shunda muloqotlar 
darchasidada quyidagilar so ‘raladi: "B irinchi o b ‘yektni belgilang yoki 
[P ololin e/R ad iu s/T rim ]:” buyruqlari taklif qilinadi;
“P ololine” buyrug‘i yordam ida ko'pburchakning barcha burchaklari 
birdaniga yum aloqlanib qoladi.
“ R adius” - yum aloqlash radiusi.
“T rim ” - yum aloqlangan burchakni kesib tashlash yoki uni kesmay 
qoldirish im koniyatini beradi.
2. Yum aloqlash radiusining qiymati kiritiladi. Buning uchun “ R ” harfi 
terilib qayd etiladi. Shunda muloqotlar darchasidada radius qiymatini kiritishni 
so‘raydi va uning qiym ati terib kiritiladi va “ E n ter” bilan qayd etiladi.
Y u m aloqlash ra d iu sin i yangi qiym ati k iritilg a ch , k o m p y u ter bu 
buyruqdan chiqib ketadi.
2. 
Ikkinchi bor “С кругл ен и е” buyrug'i yuklanadi va shunda “ Birinchi 
ob'yektni ko‘rsating” so'roviga, ekranda paydo bo ‘lgan kvadrat nishoncha 
bilan birinchi to ‘g ‘ri chiziq qayd etiladi. Shunda m uloqotlar darchasidadagi 
“ Ikkinchi ob‘yektni ko‘rsating” so'roviga ikkinchi ob‘yekt-to‘g‘ri chiziq ham
kvadrat nishoncha bilan “ Sichqon” yordamida qayd etiladi. Natijada burchak 
berilgan radiusda yum aloqlanib qoladi (42-rasm ).
-/
CJ
Г
Г
Command _ f
1
1 l e t
C u rre n t s e t t i n g s
Mode • TFIK 
R ad ius ■ 20 0000
S e le c t f i r s t o b j e c t o r [ P o l y l i n e 'E a d i u s / T n m ]
S e l e c t s e c o n d o b j e c t
Command
432 S423.170 $633,00000_______________ Ш.ДГ CETKA OPTO |ПОЛЯР|8Ь<Р8 [СЛЕД ВЕСЛИН |М0ЛЁ1
42-rasm
Agar ko'pburchakning ham m a burchaklarini berilgan radiusda birdaniga 
yumaloqlash zarur bo'lsa. q o ‘shim cha “ Pololine” buyrug'idan quyidagicha 
foydalaniladi:
O 
»
• • M AModd/ Layootl 
/
i l l
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

1. “ CKpymeHHe“ -"Y um aloqlash” buyrug'i yuklanadi. M u lo q o tla r 
darcliasidagi so'rovga “ R” harfini terib kiritiladi va “ Enter” bilan qayd etiladi;
2. Ekrandagi ko‘pbiirchakningbirortomoniga kvadrat nishoncha “Sicliqon” 
yordam ida keltirib yuklanadi. Shunda ko‘pburchakning burchaklari avval 
kiritilgan radiusda (20mm) yumaloqlanib qoladi (43-rasm ).
Agar yum aloqlasli radiusining qiym atini o ‘zgartirish zaru r b o 'lsa, 
yuqoridagidek avval “CKpynieHMe'’- “Yumaloqlash” buyrug'i yuklanib, yangi 
radius qiymati kiritiladi. S o'ngra yumaloqlasli amallari bu buyruqni qayta 
yuklab bajariladi.
Yuqorida o ‘tilgan chizm a chizish buyruqlaridan foydalanib, 44-rasm da 
tasvirlangan 5 burchakning burchaklari yumaloqlansin va 45-rasmda keltirilgan 
tutashm aning chizm asi bajarilsin. Bunda 5 burchak radiusi 100 mm bo’lgan 
aylanaga ichki qilib yasalsin.
1. Ko'pburchak chizish buyrug‘idan foydalanish algoritmini ramziy belgilar 
yordamida yozib chiqing.
2. Aylana chizish algoritm ini qisqartirilgan holda ramziy belgilardan 
foydalanib tuzib chiqing.
3. Aylana chizish buyrug'idagi qaysi q o ‘shim cha buyruqdan foydalanib 
tutashm alar yasaladi.
J~ S s
flurrerit seri i n g s
Mod*? * TR1H 
R a dius ■
ilect first object oi [ F o l y l i n e ' R a d i u s ' T r i n ) 
P
[Select 2 D polyline 
U lines vere filleted 
|Cc»mand
43-rasm
44-rasm
45-rasm