to‘qima matoning birgina ipini uzish bilan unga putur yetkazgandek
matn to‘qimasiga ham ehtiyotsiz bir harakat bilan zarar etkazish
mumkinligini muharrir doimo yodida tutishi lozim.
Matnni baholashda, unga juda arzimagan darajada bo‘lsin kiritilgan
o‘zgartishga ham chuqur e’tibomi qaratish lozim.Chunki, bunday
o‘zgartishda ham talqin, ham ichki bog‘liqliklar (shakl va mazmun
uyg‘unligi) „’tiborga olingan, har bir jumladagi fikr aniqlangan bo‘ladi.
Muloqat (komunikatsiya) tizimidan tashqarida matn uzuq-yuluq
bo‘ladi. Uning mazmunida ta’bir joiz bo‘lsa, turli xajmda mazmuniy
“o‘pqon”lar uchraydi. 0 ‘quvchi matnni idrok etish jarayonida bunday
“o‘pqon”lami to‘ldirib borishi kerak bo‘ladi. Demak, matnni to‘g‘ri
va to‘liq tushunish uchun kerakii bo‘lgan bilimlarga ega bo‘lishi
yoxud oldingi bayon navbatdagi mazmuniy “o‘pqon”ni toidirishga
ko‘maklashishi lozim bo‘ladi. Agar mazkur shartlar bajarilmasa,
muallif bilan o‘quvchi o‘rtasida tushunmovchilik yuzaga keladi,
tushuncha hosil bo'lmaydi. Qo‘lyozmani baholash jarayonida bu
jihatni e’tiborda tutish qanchali muhumligi shundoq ham tushunarli.
Tajribadan ma’lumki, matnning bir-biridan ancha narida joy-
lashgan unsurlari o ‘rtasidagi bog‘Iiqlikni xotiraning lahzada
o‘zgarishini hisobga olsak, ya’ni bir mulohaza xotirada qisqa
muddat saqlanishi, o ‘mini boshqa mulohaza olishi tufayli ular bin
ikkichisiga o‘mini bo‘shatishi tabiiy hoi. Shunga ko‘ra bir-biridan
narida joylashgan unsurlaming bir xil emasligi yoki mantiqan zid
emasligini “tutib” qolish muharrirdan chuqur malaka, ko‘nikma va
tajriba talab etadi. Matn qismlari (parchalari) o'rtasidagi mavjud
Do'stlaringiz bilan baham: |