Zamonaviy dori vositalarini ishlab chiqish va qoni suyultiruvchi trombolitiklar va antikaogulyantlar

Zamonaviy dori vositalarini ishlab chiqish va qoni suyultiruvchi trombolitiklar va antikaogulyantlar

Xõjayeva Nilufar

O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017-yil 7-noyabrdagi “Farmatsevtika tarmog‘ini boshqarish tizimini tubdan takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi PF-5229-son Farmoniga muvofiq, shuningdek, mahalliy farmatsevtika mahsulotlarining ishlab chiqarish hajmlarini ko‘paytirish va raqobatbardoshligini oshirish uchun qulay shart-sharoitlar yaratish, respublikaga dori vositalari va tibbiyot buyumlari olib kirishni yanada tartibga solish maqsadida:
Ishlab chiqaruvchi korxona yangi dori vositasini ishlab chiqarish haqida Bosh boshqarmaga ma’lum qilib, undan dastlabki nazorat o‘tkazish va preparatni qayd etish haqida ruxsatnoma olishi, dastlabki seriyalardan (5 ta dan kam bo‘lmagan) namunalar yuborishi kerak.
Hozirgi kunda sanoatda ishlab chiqarilgan dori vositalari dorixona retsepturasining 95% dan oshig‘ini tashkil etib, ularning ishlatilishi yanada oshib bormoqda. Sanoatda ishlab chiqariladigan dori vositalarining farmatsevtik tahlili birinchi navbatda ishlab chiqaruvchi korxonaning nazorat texnik bo‘limi (NTB) da, keyinchalik majburiy sertifikatlash sertifikatlashtirish organlarining nazorat-analitik laboratoriyalarida olib boriladi.
Antikoagulyantlar - bu qon aylanish tizimida qon pıhtılarının keraksiz shakllanishining oldini olish uchun ishlatiladigan dorilar, trombolitiklar esa tomirlarni yopib qo'yadigan tromblarni olib tashlash uchun ishlatiladi, bu yurakning ishemik kasalliklari va qon tomirlari kabi turli kasalliklarni keltirib chiqaradi. Antikoagulyantlar va trombolitiklarning asosiy farqi shundaki, antikoagulyantlar qon aylanish tizimida yangi qon pıhtılarının paydo bo'lishining oldini olish uchun ishlatiladi, trombolitiklar esa qon tomirlari ichida allaqachon hosil bo'lgan qon quyqalarini olib tashlash uchun ishlatiladi.
Qon pıhtısı - bu fibrin tolalarining har tomonlama harakatlanadigan va qon hujayralari, trombotsitlar va plazmani ushlab turadigan to'ridir. Pıhtılaşma - bu qon tomirining yorilishi yoki qonning shikastlanishiga javoban boshlanadigan fiziologik mexanizm
Bu stimullar kimyoviy kaskadni faollashtiradi va protrombin aktivatori deb nomlangan moddani hosil qiladi. Keyin protrombin aktivatori protrombinning trombinga aylanishini katalizlaydi. Nihoyat, ferment vazifasini bajaradigan trombin fibrinogendan fibrin tolalari hosil bo'lishini katalizlaydi va bu fibrin tolalari bir -biri bilan o'ralib fibrin to'rini hosil qiladi, biz uni pıhtı deb ataymiz.
protrombin aktivatorini hosil qilish uchun kimyoviy moddalar kaskadini faollashtirish kerak. Kimyoviy moddalarning bunday faollashuvi ikkita asosiy yo'l orqali sodir bo'lishi mumkin.
Ichki yo'l - bu qon travması paytida faollashtirilgan ichki yo'l
Tashqi yo'l - shikastlangan tomir devori yoki tomirdan tashqari to'qimalar qon bilan aloqa qilganda tashqi yo'l faollashadi.
Qo'llash mumkin bo'lmagan holatlar
Preparatga yuqori sezuvchanlik
Faol qon ketish
İntrakranial qon ketishlar
Og'ir gipertenziya
Faol sil kasalligi
Muhim trombotsitopeniya
Abort qilish bilan tahdid qilish
Geparinning haddan tashqari antikoagulyant ta'sirini preparatni to'xtatish orqali tuzatish mumkin. Agar qon ketish davom etsa, protamin sulfat yuboriladi
Trombolitiklar - bu tomirlarni yopadigan tromblarni olib tashlash uchun ishlatiladigan dorilar, masalan, ishemik yurak kasalliklari va qon tomirlari.
Yurakning ishemik kasalliklarini davolashda trombolitikani erta ishlatish tromb hajmini kamaytirishda va tomir o'tkazuvchanligini oshirishda samarali ekanligi isbotlangan.
Barcha trombolitik vositalar plazminogenni plazminga faollashtirish orqali harakat qiladi, natijada tromblarda ham, gemostatik fibrin tiqinlarida ham fibrin parchalanadi. Bu intrakranial qon ketish xavfini sezilarli darajada oshiradi.