Zamonaviy oilada, farzand tarbiyasida milliy va umuminsoniy qadriyatlarni shakllantirish masalalari

“Dil – ba yor-u, dast – ba kor”, ya’ni Olloh qalbingda, qo‘ling mehnatda bo‘lsin, degan shiori 
ham aynan shu mazmunni o‘zida mujassamlashtirgan. 
Allomalarning hayoti o‘zining ko‘p qirrali xususiyatlari bilan keyingi avlodlarga doimo o‘rnak bo‘lib 
kelgan. Ular mehnatsiz hayotni va kasb-hunarsiz insonlarni qadrlamaganlar va o‘zlari ham hunarning biror 
turi bilan shug‘ullangan. Masalan, Ali Romitaniy – to‘qimachi, Muhammad Bobo Samosiy – bog‘bon, 
Bahouddin Naqshband – naqqosh, to‘qimachi va chorvador, Xoja Ubaydulloh Ahror chorvador va savdogar, 
Amir kulol – kulol, uning o‘g‘li Amir Hamza esa ovchi bo‘lgan.
12
Ular hunarsiz kishilarni, hatto shogirdlikka 
ham qabul qilmaganlar.
10
Бурхониддин Марғиноний. Абдулхаким Шаръий Жўзжоний. Буюк юрт алломалари. – Б. 101-102.
11
Комилов М. Алоуддин ас-Самарқандий. – Тошкент, 2016 й. – Б. 238. 
12
Рахимов К. Хожа Баҳоуддин Нақшбанд. – Тошкент, 2016. – Б. 294.

---

“Zamonaviy oilada, farzand tarbiyasida milliy va umuminsoniy qadriyatlarni shakllantirish masalalari”
mavzusidagi respublika ilmiy-amaliy anjumani materiallari to‘plami
24
Xoja Bahouddin Naqshband: “Elning yukini yеngillashtiring, elga yuk bo‘lmang”, – degan hikmatli 
so‘zlari insonlarga o‘z xalqiga ortiqcha yuk bo‘lmaslik, aksincha, unga madadkor bo‘lib, jamiyat rivojiga 
o‘z hissasini qo‘shishga da’vat etgan. 
Temuriylar davrida ta’lim-tarbiya va pedagogik fikrlar ancha yuksak taraqqiyot bosqichiga ko‘tarilgan. 
Sohibqiron Temur yosh avlodni tarbiyalashdagi maorifning beqiyos ahamiyatini anglab, masjid qoshidagi 
maktablar va madrasalarga keng o‘rin berildi. U diniy tarbiyaga o‘ziga xos bo‘lgan islohotchi sifatida 
yondashdi va maktab tizimiga katta e’tibor berdi. Mirzo Ulug‘bek o‘z pedagogik qarashlarida bolalarning 
jismonan sog‘lom, xarbiy xunarni puxta egallagan, jasur, mard bo‘lib yеtishuviga alohida ahamiyat beradi. 
Uning fikricha, ta’lim-tarbiyada matematika, falakiyot fanlari bolaning aqliy qudrati va qobiliyatini o‘stirishda 
muhim vosita bo‘lsa, tarix va adabiyot fanlari esa bolalarning vatanparvar bo‘lib yеtishishlariga xizmat qiladi.
O‘rta asr Sharq mutafakkirlarining ma’naviy-axloqiy qarashlari hozirgi kunda ham o‘z ahamiyatini 
yo‘qotmay, balki qayta-qayta asarlarni mutolaa qilishni talab qilmoqda. Chunki, birinchidan, mashhur 
allomalarning shaxsiy hayoti, buyuk insoniy fazilatlari, ikkinchidan, mehnatni ulug‘lovchi, halollik, 
insonparvarlik, ilmga chanqoqolik, kasb-hunar egallash va komillikka intilish kabi g‘oyalari bilan sug‘orilgan 
asarlarining tarbiyaviy ahamiyati beqiyosdir.
Ular jahondagi globallashuv jarayonida milliy urf-odatlar, qadriyatlarni saqlab qolish va jaholatga qarshi 
ma’rifat sifatida to‘g‘ri yo‘l tanlashda bebaho ma’naviy meros bo‘lib xizmat qiladi.