"Ўзбекгеофизикa" аксиядорлик жамиятини

“ЎЗБЕКГЕОФИЗИКA” аксиядорлик жамиятини
Режа:

1. 
   “ЎЗБЕКГЕОФИЗИКA” аксиядорлик жамиятини корхонаси тарихи.
   
2. 
   “ЎЗБЕКГЕОФИЗИКA” аксиядорлик жамиятини асосий вазифаси
   
3. 
   “ЎЗБЕКГЕОФИЗИКA” аксиядорлик жамиятини корхонасини даромад ва харажатлари фойда ва зарарлари хисоби.
   

“ЎЗБЕКГЕОФИЗИКA” аксиядорлик жамиятини

Геология тузилмаларини ўрганишда, айниқса, нефт ва газ конларини қидиришда қидирувнинг геофизик усуллари катта аҳамиятга ега.
Ўзбекистонда нефт ва газни қидириш бўйича биринчи геофизик тадқиқотлар 40-йилларнинг ўрталарида Сурхондарё ҳудудларида ва Фарғона тоғлараро пастликларида бошланган.
Геология қидирув ишлари ҳажмининг ортиши 1957 йил август ойида ихтисослаштирилган “Ўзбек геофизика трести”, ҳозирги “ЎЗБЕКГЕОФИЗИКA” аксиядорлик жамиятини ташкил етиш заруриятини келтириб чиқарди. Бу Республика ҳудудида кенг кўламли ва мақсадли геофизик тадқиқотлар олиб боришга хизмат қилди. Геофизик тадқиқотларнинг асосий қисми Устюрт ва Бухоро-Хива нефт-газли раёнларида олиб борилди, у йерда йирик углеводород конлари топилди.

1995 йилгача Давлат геология ва минерал ресурслар қўмитаси қошида “Ўзбек геофизика трести” сифатида фаолият кўрсатган.

1996 йилда корхона “Ўзбекгеофизика” аксиядорлик жамиятига айлантирилиб, “Ўзбекнефтгаз” холдинг компанияси таркибига кирди.
2019-йил “Ўзбекгеофизика” AЖ Давлат геология ва минерал ресурслар қўмитаси таркибига ўтди ва ҳозирги кунда фаолият юритиб келмоқда.
Жамият ташкил етилганидан буён 900 та истиқболли нефт ва газ тузилмалари тайёрланди. Улардан 600 дан ортиғи чуқур қидирув бурғулаш ишларига жорий етилди ва геофизик ишларнинг натижасида 250 дан ортиқ углеводород конлари топилди. Ўзбекистон Республикаси мустақиллиги даврида 458 та истиқболли тузилмалар тайёрланди, 122 та янги углеводород конлари очилди.

Жамиятнинг асосий вазифаси минерал-хом ашё базасини тўлдириш мақсадида республика ҳудудларида давлат ва бошқа буюртмачиларнинг геофизик ишларга бўлган талабларини қондиришдан иборат.

Дала тадқиқотлари сейсмик қидирув ишларининг УCҲУ 2Д ва 3Д, ВСП, МТЗ, ЗСД-ЗИ, ВЕС-ВП ва ЧЗ-ВП електр қидирув ишлари, юқори аниқликдаги тортишиш магнитли разведкасининг турли ўлчовли усуллари билан амалга оширилади. Дала ишларида кучли сейсмик вибраторлар билан портловчи бўлмаган қўзғалиш ва кўп каналли телеметрия тизимларида рўйхатдан ўтишнинг замонавий технологиялари қўлланилади.

Ишлаб чиқариш ва геофизик ишлар конларни қидириш ва експлуатация қилиш пайтида қудуқ қурилишининг барча босқичларида амалга оширилади ва қуйидагиларни ўз ичига олади:
• симли ва очиқ тешикларни қайд қилиш,
• қатламларни очиш ва ажратиш,
• фавқулодда вазиятларни бартараф етиш ишларини олиб бориш,
• қудуқларни геологик ва техник тадқиқ қилиш,
• бурғулаш пайтида газокаратаж назорат қилиш.

Қудуқ тадиқиқотларида, рақамли қудуқ асбоблари тўплами кампиютерлаштирилган каратаж стансиялари ишлатилади, бу бурғ қудуқларида кенгайтирилган мураккаб геофизик тадқиқотлар бажарилишини таъминлайди.

Тошкент вилояти Қибрай тумани Геофизик шаҳарчасида жойлашган аксиядорлик жамияти базасида експедицияларга хизмат кўрсатадиган Жамиятга бевосита бўйсунадиган ихтисослашган партиялар жойлашган:

• ишлаб чиқариш геологик ва услубий қайта ишлаш партияси ҳамма геофизик ахборатларни қайта ишлайди ва олинган натижаларни тезкор тахлил қилади. Тажриба-услубий ишлар олиб боради ва уларнинг натижаларини амалиётга тадбиқ қилади. Геофизика аппаратураларининг ишлаши устидан назорат олиб боради. Унинг таркибида замонавий махсус хисоблаш маркази мавжуд.

•Захираларни ҳисоблаш тажриба услубий партияси қудуқларда ўтказилган геофизика тадқиқотлари материалларини талқин қилади ва тезкор ҳулоса беради. Конларнинг захираларини ҳисоблаш ва Узбекистан Республикаси ЗДҚ ва ЗМҚда захиралар ҳисобатини ҳимоя қилади, ҳамда геология-геофизика ахборатларни умумлаштириш бойича тематик ишлар олиб боради.

Барча експедициялардаги геофизик ускуналарнинг техник ҳолатини ва унинг турли хил таъмирланишини назорат қилувчи ўқув-услубий марказга ега рақамли ускуналар партияси. Партия Марказий Осиёда ускуналарни метрологик текшириш ва калибрлашни амалга оширадиган ягона Метрология марказига ега:

• УCҲУ -2Д ва 3Д сейсмик қидирув ишлари учун;

• қудуқ асбоблари ва ер усти ускуналари::
• вертикал сейсмик профиллар учун;
• каратаж усулининг електр, акустик, радиоактив ва бошқа усуллари учун.

Мутахассисларни ўқитиш

Олий муҳандислик институти негизида фаолият кўрсатадиган ўқув-услубий марказ

Беруний номидаги Тошкент давлат техника университети педагогикаси,
техник тараққиётнинг тегишли йўналишлари бўйича геофизика мутахассисларини малакасини ошириш ва қайта тайёрлашни амалга оширади:
• дала ва кон геофизикасининг янги технологиялари (қайд қилиш тизимлари 3Д сейсма қидирув, кўп каналли рақамли телеметрлар);
• компютерларни каратаж станциялари ва ҚГТ оператив қайта ишлаш тизимлари;
• машинани қайта ишлаш ва геофизик маълумотларини талқин қилишнинг ривожланган тизимлари;
• сейсмик қидирув ва қудуқларда перфорация-портлатиш ишларини олиб бориш пайтида бошқариш ва амалга ошириш.

Машғулотлар Жамиятнинг, Институтнинг юқори малакали мутахассислари ва импорт қилинадиган ускуналарни етказиб берувчилар - ташкилотлар ходимлари олиб боради.

Ўқув курсини тугатгандан сўнг мутахассислар ускуналар ва жиҳозларга техник хизмат кўрсатиш, шунингдек тегишли иш ва хизмат турларини бажариш ҳуқуқига сертификат оладилар.
"Ўзбекгеофизика" AЖнинг кўп йиллар хизмат кўрсатиши ишлатилаётган асбоблар ва ускуналарнинг доимий равишда юқори техник даражаси ва мутахассисларнинг юқори профессионаллиги билан боғлиқ.

“Ўзбекгеофизика” AЖ Ўзбекистон Республикасида нефт ва газга истиқболли структураларни излаш ва тадқиқ етиш ҳамда мажмуавий дала геофизик тадқиқот (икки ўлчамли (2Д) ва уч ўлчамли (3Д) сейсмик қидирув, тик сейсмик профиллаш (ТСП), електр қидирув) хизматларни йетказиб берувчи ягона ташкилотдир.

“Ўзбекгеофизика” AЖ Ўзбекистон Республикасида нефт ва газга истиқболли структураларни излаш ва тадқиқ етиш ҳамда мажмуавий дала геофизик тадқиқот (икки ўлчамли (2Д) ва уч ўлчамли (3Д) сейсмик қидирув, тик сейсмик профиллаш (ТСП), електр қидирув) хизматларни йетказиб берувчи ягона ташкилотдир.
“Ўзбекгеофизика” AЖ минтақавий, излов, батафсил-излов ва излов-қидирув сейсмик қидирув; нефт ва газга истиқболли объектларни излов бурғилашга тайёрлаш ишларни бажаради.
“Ўзбекгеофизика” аксиядорлик жамияти дала геофизик хизмати маҳсулотлари қуйидагилардан иборат:
 дала ишлаб-чиқариш геофизик тадқиқотлари ва тематик ишларнинг натижалари, геологик ҳисоботлар ҳамда тавсиялар кўринишида;
 дала геофизика маълумотларига ишлов бериш ва талқин етиш натижалари асосида хулоса ва тавсиялар бериш;
 нефт ва газга истиқболли объйектларини ва тегишли ҳужжатларни (паспорт) тайёрлаш ва излов бурғилаш ишлари учун топшириш ҳамда бурғиланаётган истиқболли майдонларни мониторинг қилиш;
 даланинг дастлабки ва якуний геофизик маълумотлари, вақт кесимлари, СЕГ Д ва СЕГ Й електрон форматдаги сейсмик кублар, структуравий ва бошқа хариталар;
 Ўзбекистон Республикасида углеводород захираларини ўсишини таъминлаш бўйича геофизик ишларни узоқ муддатли ва оператив режалаштириш;
 геологик ва геофизик фондни тизимли равишда тўлдириш, улардан белгиланган тартибда фойдаланишни таъминлаш;
 геофизик ишларнинг лойиҳа-смета ҳужжатларини ва бошқа меъёрий-техник-методик ҳужжатларни тайёрлаш, илмий-техникавий ахборот билан таъминлаш;
 ўтган йиллардаги дала геофизик маълумотларини қайта ишлаш ва қайта талқин қилиш натижалари.
“Ўзбекгеофизика” AЖ “ИНОВA” (AҚШ), “СЕРCЕЛ” (Франсия), “Сейсмик асбоблар махсус конструкторлик бюроси” (МКБ, Россия) каби жаҳоннинг йетакчи ишлаб чиқарувчиларининг замонавий юқори технологияли кўп каналли сейсмик мажмуалари, дала маълумотларини қайта ишлаш ва талқин қилиш учун енг янги аппарат-дастурий комплекс "ПAРAДИГМ" (Нидерландия) билан жиҳозланган
“Ўзбекгеофизика” AЖ жамоасига қўйилган вазифаларни ҳал етишга қодир юқори малакали мутахассислар жалб етилган.

"Ўзбекгеофизика"AЖ Петрофизика лабораторияси 50 йилдан ортиқ вақт давомида тадқиқот олиб бормоқда. Қатлам физикаси соҳасида объектив маълумот олиш ва нефт, газ ва газ конденсати конларининг захираларини ҳисоблаш учун коллектор жинсларининг петрофизик ва филтрация-сиғимли параметрларини асослаш асосий вазифаси ҳисобланади.

Бугунги кунда Лаборатория AҚСҲ (Cоретест Сйстемс инc.) нинг замонавий ускуналар ва дастурий таъминот билан жиҳозланган бўлиб, атмосфера ва қатлам шароитида коллектор жинсларининг таркиби ва хусусиятларини ўрганишга имкон беради.
Тақдим етилаётган хизматларнинг сифати, техник жиҳозлар даражаси ва ходимларнинг кўп йиллик тажрибаси лабораторияга қуйидаги ташкилотлар билан самарали ҳамкорлик қилиш имконини беради:
Лаборатория кўп тармоқли бўлинма бўлиб, қуйидаги асосий фаолият йўналишлари бўйича таҳлилларни ўтказади:
 Тадқиқот учун керн наъмуналарини тозалаш ва тайёрлаш
 Кундузи ва ултрабинафша нурда керн наъмуналарини суратга олиш
 Тўлиқ диаметрли кернда гамма-спектрал ва гамма-зичлик каротаж ўтказиш
 Ҳажмий зичлик аниқлаш
 Минерологик зичлик аниқлаш
 Умумий ғовакликни аниқлаш
 Очиқ ғовакликни аниқлаш
 Абсолют газ ўтказувчанликни аниқлаш
 Қатлам йўналиши ўтказувчанлигини аниқлаш
 Суюқлик билан ўтказувчанлик коеффициентини аниқлаш
 Марказдан қочма усул ёрдамида қолдиқ сувга тўйинганлик коеффициентини аниқлаш
 Қолдиқ сув билан тўйинганлик коеффициентини капиллариметрия ёрдамида аниқлаш
 Қатлам шароитида ўтказувчанликни аниқлаш
 Қатлам шароитида очиқ ғовакликни аниқлаш
 Қатлам шароитида 100% ва ўзгарувчан сувга тўйинган електр қаршиликни аниқлаш
 Жорий сувга тўйинганлигини моделлаштиришда електр қаршилигини 5 босқичда аниқлаш (атмосфера шароитида)
 Самарали ўтказувчанликни (тўйинган қолдиқ сувда) аниқлаш
 Атмосфера ва қатлам шароитида кўндаланг ва бўйлама тўлқинлар тарқалиш тезлигини аниқлаш
 Қатлам шароитида тоғ жинсининг динамик қайишқоқлик хусусиятини ҳисоблаш: Силжиш модули, Пуассон коеффициенти, хажмий сиқилиш модули, Юнг модули
 Тоғ жинсларининг намланиши
 Капиллярометрия усули орқали қолдиқ сув тўйинганлигини аниқлаш ва газ-сув тизимидаги нисбий фазанинг ўтказувчанлигини ҳисоблаш.
 Нефт-сув ёки газ-сув тизимида фаза ўтказувчанлигини аниқлаш
 Бурғилаш лойқаси кириши сабабли тоғ жинсларининг филтрлаш ҳусусиятларига таъсирини баҳолаш
Натижа:
 Петрофизик боғлиқликларни қуриш
 Чегаравий қийматларни асослаш
 Петрофизика тадқиқотлари натижаларига асосланган хулосалар

Захираларни ҳисоблаш, қудуқларни геофизик усулларида ўрганиш маълумотларини қайта ишлаш ва талқин қилиш ишлари Ўзбекистон Республикаси Геология қўмитаси томонидан ўтказиладиган нефт - газ геологиясининг асосий йўналишларидан бири ҳисобланади.

“Ўзбекгеофизика” AЖ нинг захираларни ҳисоблаш тажриба-услубий партияси 1956 - йилда ташкил етилган:

Партия ташкил топгандан ҳозирги кунгача 200 дан ортиқ нефт ва газ конларининг захиралари ҳисобланган ва ҳисоботлар ҳимоя қилинган.

Ҳар йили қудуқларни кон-геофизика усуллари ёрдамида ўрганиш маълумотлари бўйича 200 дан ортиқ тезкор хулосалар берилади, уларнинг аниқлилик даражаси 98 % дан ортиқ.
ЗҲТУП 3 та отряддан иборат: “Захираларни ҳисоблаш”, “Кон-геофизика материалларини оператив қайта ишлаш” ва “ГТТ ва ҚГУЎ-назорат маълумотларини қайта ишлаш”.

Отрядларнинг вазифалари қуйидагилардан иборат:

- Геологик-қидирув ишлари натижасида олинган маълумотлар асосида углеводород конларининг уч ўлчамли геологик моделларини ишлаб чиқиш, Ўзбекистон Республикаси Давлат захиралар комиссиясининг амалдаги йўриқномаларига мувофиқ углеводород захираларини ҳисоблаш ва қайта ҳисоблаш бўйича ҳисоботларни тайёрлаш, ҳисоботларни Ўзбекистон Республикаси Геология ва минерал ресурслар қўмитаси қошидаги доимий фаолият юритувчи захиралар комиссисида (ПДКЗ) ва Давлат захиралар комиссиясига кўриб чиқиш ва тасдиқлаш учун тақдим етиш.

- Тузилмаларнинг уч ўлчовли геологик моделларини тузиш ва чуқур излов бурғилашга тайёрланаётган тузилмалари учун углеводород заҳираларининг C3 тоифасидаги истиқболли ресурсларини баҳолаш;

- Гео Оффиcе Солвер, Гинтел каби замонавий дастурлардан фойдаланган ҳолда қудуқ маълумотларини тезкор қайта ишлаш, талқин қилиш ва хулосалар бериш;

- Ўзбекистон Республикаси конларида юқори техник-иқтисодий кўрсаткичларга еришиш учун геологик-технологик ва ишлаб чиқариш геология тадқиқотлар бўйича ишларнинг жорий ҳолатини мониторинг қилиш (кузатиш) ва ГТТ станцияларига рақамли датчикларни улаш орқали қудуқларда барча параметрларни назорат қилиш ва онлайн кузатиш.

Иш ва хизматларнинг асосий мижозлари: