‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi q‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi

tizimsiz kompyuter apparaturasi va dasturlari bilan bog‘lanish 
mumkin emas. Hamma apparat va dastur vositalari bilan faqat 
«dallol» dasturi — operatsion tizim yordamida bog‘lanish mumkin 
(4.1-rasm).
4.1-rasm. Foydalanuvchining kompyuter apparat va 
dasturiy vositalari bilan boglanishi.
Operatsion tizim deb, kompyuteming apparat va dasturiy 
resurslari bilan bog‘lanishi avtomatlashtirishni ta’minlovchi das- 
turlar majmuasiga aytiladi.
O T ning asosiy funksiyalari quyidagilardir:
• dasturlami operativ xotiraga yuklash va ulaming bajarilishini 
boshqarish;
• tashqi qurilmalar va bajarilayotgan dasturlar orasida ma’lu- 
motlami almashish amallarini ta’minlash;
• dasturlar bajarilishi vaqtida nostandart holatlarga xizmat 
qilish;
• bajarilib bo‘lingan dasturlami operativ xotiradan olib tashlash 
va yangi dasturlami yuklash uchun joy bo‘shatishi;
• dasturlar va ma’lumotlami tashqi qurilmalarda qidirish va 
saqlashni tashkil etish;
18

---

• foydalanuvchi va operatsion tizim o‘zaro bog‘lanishini tashkil 
etish — foydalanuvchi buyruqlarini qabul qilish va bajarish;
• bir disk qurilmasidan boshqasiga nusxa olish, disk quril- 
malaiini formatlash va boshqa turli yordamchi (servis-xizmat- 
chi) funksiyalami bajarish.
Operatsion tizimning kiritish-chiqarish asosiy tarkibiy qismi, 
odatda, kompyuter doimiy xotirasiga yoziladi, qolgan qismlari esa 
lazer, vinchester diski yoki yumshoq diskda joylashtiriladi, u 
shuning uchun ham 
t iz im li d is k
deb ataladi. Tizimli disksiz 
kompyuter prinsip jihatdan ishlamaydi.