Ózbekistan respublikasí joqari bilim, PÀn hàm innovatsiyalar ministrligi

II BAB.TA'JIRIYBE BO'LIM
2.1.Kerekli asbap-u’skeneler ha’m reaktivler
1) 2 dana 250 ml li stakanlar; 2) 1 dana 100 ml-li stakan; 3) 1 dana 300 ml li qosımsha stakan; 4) 1 dana 250 ml li ólshew kolbasi; 5) 1 dana 25 ml li byuretka; 6) 1 dana magnit aralastırģısh, toyınģan natriy sulfat eritpesi, shama menen 0,05 n natriy tiosulfat eritpesi, shama menen 1 M kaliy yodid eritpesi, 1% - li kraxmal eritpesi.
Dene degi artıqsha yad dep ataladı. Insan denesinde yad. Yoddin kópliginen qanday kesellikler payda boladı. Insan organizmindegi eń zárúrli mikroelementlardan biri yod bolıp tabıladı. Organizmde bul mikroelementdin 25 mg ga jaqinı ámeldegi bolıp, olardan 15 mg qalqansimon bezde, qalǵanları búyrekler, bawır, prostata, máyekdonlar, teri, tırnaqlar hám shashlarda tarqaladı. Yoddin kúnlik mútajligi 50-200 mkg. Ol organizmdiń rawajlanıwı hám ósiwi, metabolik processlerdiń natiyjeliligi hám ıssılıq islep shıǵarıw ushın juwapker bolǵan qalqansimon bóz gormonlarini qáliplestiriwde qatnasadı. Sportshılar tiroksin hám triiodotironin sıyaqlı gormonlarni óz ishine alǵan qalqansimon bezdiń iskerligin qollap-quwatlaw ushın yodni qádirlesedi - olar shınıǵıwlardıń intensivligin asırıw, metabolizm hám dene jawınıń payızın kemeytiw ushın juwapker bolıp tabıladı.Yod etiwmasligi planetamizning derlik eki milliard xalqında belgilengen. Mikronutrient belgilengen kúnlik normadan, yaǵnıy 0, 05 mg den kem tutınıw etilgeninde etiwmovchilik júzege keledi. Izertlewlerge kóre, yadqa bolǵan mútajlik fizikalıq shınıǵıwlar menen artadı. Insan denesi yodni ózi óndiriske ılayıq emes, sol sebepli onıń teń salmaqlılıqı mudami sırtqı derekler járdeminde toltırılıwı kerek. Olar tekǵana azıq-túlik, bálki atmosfera, hawa hám suw da bolıwı múmkin. Mısalı, teńizden uzaqta jasawshı adamlarda qan daǵı mikroelement dárejesi hár kúni yad menen to'yingan teńiz hawasın nápes alatuǵınlarǵa qaraǵanda tómen boladı.
Dene degi yoddin eń kishi etiwmasligi da bas awrıwı, sozılmalı charshaw, asabiylashish, yad hám dıqqattı jıynash menen baylanıslı mashqalalardi keltirip shıǵarıwı múmkin. Denediń yadqa bolǵan zárúriyatın anıqlaw ushın eń ápiwayı manipulyatcıyalardı orınlaw kerek: yoddin 5% eritpesi menen biz shama menen 1 sm chastotalı teri maydanına názik sızıqlar torın qollaymiz. Eger sızıqlar 6 -8 saat ishinde joǵalsa, organizmge yad kerek boladı.
Ilimpazlar yad muǵdarı tikkeley IQ indeksine baylanıslılıǵın anıqladilar - mısalı, bul mineraldıń etiwmasligi menen IQ 10 -15 ballǵa pasayadi. Joq ekenligi metabolizmning páseyiwine hám nátiyjede kilogrammdıń tezleniwine alıp keledi. Hámledar áyeller ushın yad tańsıqlıǵı homilanin rawajlanıwındaǵı anormallik hám abortlar menen tolıq. Yad tańsıqlıǵı menen awırǵan balalar intellektual hám fizikalıq rawajlanıwda orqada qaladılar, olardıń nerv sisteması jaman rawajlanǵan.Yod tańsıqlıǵı menen organizm glyukozanı energiya retinde isletiwde qıyınshılıqlarǵa dus kela baslaydı, keleshekte bunday qıyınshılıqlarǵa jol qoymaw ushın onı dene mayına qayta islew payızın asırıwǵa májbúr boladı. T3 hám T4 gormonlardin tómen dárejesi insan denesiniń reakciyasına tásir etedi, bul bolsa onı páseytiwtiradi, bul bolsa semiriwshilikke járdem beredi Dene degi yad etiwmasligi tikkeley ósiw gormoni dárejesine baylanıslı. Kem ósiw gormoni tekǵana bulshıq et massasın alıwıngizga tosqınlıq etedi, bálki yog 'to'qimasini hár tárepleme qosıw procesine tosqınlıq etedi.
Mikroelementning artıqsha bolıwı tek yodni keri maqsette paydalanıw jaǵdaylarında júzege keledi, bul yad óz ishine alǵan vitaminlar hám azıq-túlik qosımshaların qadaǵalawsız qabıllaw yamasa onı islep shıǵarıw menen baylanıslı jumıslardan ibarat. Dene degi yoddin kóbeyiwi tiroksin islep shıǵarıwdı bastırıwı múmkin. Qalqansimon bez degi yad birikpeleriniń sintezi yoddin kópligi sebepli zaiflashadi hám nátiyjede bul hipotiroidizmnin baslanıwına alıp keledi.
Dene degi yod rezervlarini toltırıw, ózińizdi alıp ketmang. Mısalı, 3 g ga teń yoddin bir dozasi ólim menen tolıq.Qalqansimon bóz tekǵana fiziologikalıq dárejede, bálki stressli jaǵdaylardı engishga járdem beretuǵın qalqan bolıp tabıladı. Onıń tolıq islewi ushın usınıs etilgen yad teń salmaqlılıqın saqlaw kerek.Uyqaspawshılıq jaǵdaylarında qalqansimon bóz islemey baslaydı, bul bolsa paranoyya yamasa hawlıǵıw hújimleri sıyaqlı psixik belgilerdiń rawajlanıwına alıp keledi. Stressli jaǵdaylarǵa shıdamlılıǵın támiyinleytuǵın insan sistemalarınıń názik teń salmaqlılıqı, basqa zatlar qatarı, organizmdegi yad muǵdarına baylanıslı. Shıpaker menen máslahátlashgandan keyin, ultradawıs tekseriwi hám májburiy qan testlerin ótkergennen keyin, organizmdegi yad tańsıqlıǵı endokrinolog tárepinen tayınlanǵan yad duzların óz ishine alǵan dári-dármanlardı qabıllaw arqalı toltırılıwı múmkin, mısalı, Yodid, Yodomarin, Yod, Yod aktiv. Kurs bir neshe aydan 2 jılǵa shekem dawam etiwi múmkin. Óz dietangizni sonday dúzińki, ol jaǵdayda kúnlik yad norması, yaǵnıy 150-200 mkg bolǵan awqatlar bar. Yaǵnıy, dietanı teńiz balıqlari túrleri, teńiz ónimleri, sút ónimleri, máyekler, karabuğday hám tarı sıyaqlı dánler, teńiz oti, yodlangan duz menen to'yintirish.Kesellik tariyxı, ulıwma klinikalıq kórinis, qan hám sidikte yad dárejesin anıqlaw tiykarında yodning artıqsha muǵdarın anıqlawǵa ılayıq bolǵan shıpaker menen májburiy máslahátlashuv. Keyinirek, shıpaker tárepinen kórsetilgen emlenishdan keyin, organizmge yad alıw mexanizmleri joq etiledi, parallel túrde, qalqansimon bezdiń iskerligin tuwrılawǵa qaratılǵan terapiya ótkeriledi. Yodnin' tolıq joq ekenligi yamasa onıń minimal muǵdarı bolǵan ónimlerden paydalanıwǵa tiykarlanǵan dieta.
Yad menen eń kóp to'yingan teńiz duzı hám teńiz oti, sonıń menen birge, bul teńiz oti menen azıqlanatuǵın haywanlardıń balıqlari hám góshi. Tómendegi keste degi maǵlıwmatlar jańa ónimlerge tiyisli bolıp, qayta islew yamasa uzaq múddetli saqlaw jaǵdaylarında yodning 60% ge shekem joǵaladı.
Dán, sút, máyek, sariyog ' sıyaqlı zamanagóy dietaga tán bolǵan ónimlerde yad dárejesi júdá tómen. Kóbisimiz atmosferası yadqa bay bolmaǵan aymaqlarda jasaymız. Sol sebepli dene degi yad teń salmaqlılıqın saqlaw hám saqlaw júdá zárúrli bolıp tabıladı. Usıl nátiyjesi: Yoddin artıqsha yamasa jetispewshiligi menen baylanıslı sog'liq máseleleri menen fitnes formasında jasaw múmkin emes, sol sebepli shıpaker menen máslahátlashin. hám eger máseleler anıqlansa, dietangizni sazlan.
Metabolizmda qatnasatuǵın barlıq mikroelementlar organizmde málim muǵdarda bolıp, organlar hám sistemalardıń islewi ushın ónimli jay jaratadı. Eger mineral elementlardan qandayda-birı etiwmey atırǵan bolsa, ol ertami-kechmi insannıń párawanlıǵı hám sawlıgına tásir etedi. Biraq, eger birpara ız elementleri, mısalı, yad júdá kóp bolsa, ol jaǵdayda jaǵday jaqsılaw emes. Bul elementtiń bar ekenligi dárejesiniń artpaqtası saldamlı keselliklerdi kórsetedi hám dene degi artıqsha yad belgileri júdá túrme-túr bolıp tabıladı - olar párawanlıqtıń ádetiy waqtınshalıq jamanlashuvi menen aralastırılıwı múmkin. Dene degi yad koncentraciyası qalqansimon bóz tárepinen tártiplestiriledi, bul mineral element járdeminde gormonlar islep shiǵarıladı hám metabolik processlerde qatnasadı. Endokrin sistema elementtiń etiwmasligi yamasa artıqsha bolıwına shıdam bere almaǵanlıǵı sebepli, hár qanday áwmetsizlik tezlik penen insannıń párawanlıǵına tásir etedi. Turaqlı buzılıwlar qalqansimon bóz keselligine alıp keledi, sol sebepli siz artıqsha yodni alıp taslawıńız kerek. Artıqsha yodning belgileri uqsas, biraq olardıń payda bolıwınıń etiologiyasi basqasha boladi.