‘zbekisto n respublikasi r o ‘yh atg a olindi: b d -5110900 05 0 L / y IL “ / psixo logik xizm at asoslarf

I .O ‘q u v fa n in in g d o lz a r b lig i va o liy k a s b iy t a ’lim d a g i o ‘rni

---

individual uslubi, maslahat ja rayonini tashkil etish usullari, psixologik x izm atd a fan 
va am aliyot birligi, m aktab psixologi barcha ish turlarini bilishi, bola uchun qulay 
iqlim yaratish, 
maktab psixologining kasbga tayyorgarligi, psixolo gning maktab 
ja m o a s i bilan hamkorligi, 
o ’quv chilarg a individual yondash uvni 
amalgam 
osh irishga doir 
к о ‘nikmalariga ega bo‘lishi;
III.A s o siy n a z a riy q ism ( m a ’r u z a m a s h g ‘u lo tla ri)
1 -M o d u l. P six o lo g ik x iz m a t fa n in g p re d m e ti
1 -M a v z u : P six o lo g ik x iz m a tn i ta s h k il e tis h n in g u m u m iy m e z o n la ri 
Psixolo gik xizm atni y uzaga kelish tarixi va predmeti. T a ’lim sohasida 
psixologik xizm atni tashkil etishning tamoyillari va strukturasi. Psixologik xizmatni 
m aqsad va vazifalari. 
Psixologik xizm at nazariyasi va amaliyotidagi zamonaviy
te ndensiy alar va m uam m olar.
2 -M a v z u : T a ’lim s o h a s id a g i p six o lo g n in g b u rc h i va m a j b u r i y a tl a r i; 
is h n in g a x lo q iy ta m o y illa r i 
T a ’lim 
so hasid a psixolog fa oliyatining 
huquqiy 
asoslari. 
Amaliyotchi 
psixolo gning axloqiy kasbiy faoliyati. Arnaliy psixolo gning axloqiy kasbiy faoliyati. 
Psixolo gning ijtimoiy roli, kasbiy pozitsiyasi va statusi. Amaliy psixolog shaxsiga 
q o ’yilad ig an talablar. Psixolo gning amaliy psixolo gik xizm at vakili sifatidagi kasbiy 
shakllanishi sosid a yotu vch i asosiy tamoyillar.
3 -M a v z u : P six o lo g ik x iz m a t h a q id a nizom
Psixologik xizm at haqid a nizom psixolog faoliyatining asosiy hujjati sifatida. 
Rossivadagi psixologik xizm at haqida nizom. O ’zbe kisto nda psixologik xizmat 
haqid a n izom ning 
qabul 
qilinishi. 
N iz o m n in g
asosiy 
b o ’limlari. 
N izom ga 
kiritilgan o ’zgartirishlar
4 -M a v z u : T a 'Iim so h a s id a g i p six o lo g fa o liy a tin in g m e 'y o riy h u j j a t l a r i
Pedagog psixolo g faoliyatini reglamentini aniqlab beruvchi. mutaxassislikka 
q o ’yiladigan talablar. N u q u q va majburiyatiarn in g mez onlarini baholovchi mavjud 
Qaror, 
Farmoyishlar, 
Q onunlar, 
in struktiv-metodik 
xatlar 
va 
O ’zR
t a ’lim 
vazirligining, mahalliy org anlarn ing b oshqa m e ’yoriy xujjatlari. Mutaxassislik 
v o ’riqnomasi. Istiqbol va jo r iy ish rejalari. T a ’lim sohasidagi psixologik xizmat 
meyoriy xujjatlari
5 -M a v z u : P six o lo g ik x iz m a t m a h s u ld o rlig in in g s h a r o itla r i 
Individual yondashuv. Bola uchun qulay iqlim yaratish. Bolan ing qiziqishlari
va qobiliyatlarini rivojlantirish.
6 -M a v z u : A m a liy p six o lo g fa o liy a tin in g aso siy k o ‘r in is h la ri 
Psixologik tashviqot, psixologik profilaktika. Psixolo gik-p edagogik konsilium.
Psixologik maslahat, lining turlari. Psixodiagnostika. Psixokorreksion ishni amal ga 
osh irishga q o ’yilad ig an talablar
7 -M a v z u : P six o so tsial s a lo m a tlik
Psixosotsial salomatlik, asosiy k o ’rsatkichlar va baholash mezonlari: psixologik 
salomatlik, uning strukturasi va buzilish me'yorlari. Psixologik salomatlikka x a v f 
soluvchi omillar. Shaxs psixologik salom atligining psixologik pedagogik sharoitlari.
4

---

2 -M o d u l. P s ix o k o rre k s iy a n in g d o lz a r b m a s a la la ri
8 -M a v z u : P sixologik k o rr e k s iy a n in g m a q s a d , v a z if a la r i
Psixolo gik 
korr eksiyaning 
tamoyillari 
va 
ularning 
amaliy 
psixologiya 
strukturasidagi o ‘rni: psixologik korreksiya haqid a tushuncha. Korrek sion faoliyat 
shakl va metodlarini tanlash da yosh xususiyatlarini in obalga olish.
9 -M a v z u : P s ix o k o rre k s iy a n in g aso siy y o ‘n a lis h la ri 
Psixodin am ik y o ‘nalish, A .A d le m in g analitik individual psixokorreksiyasi, 
K.R odjersning m ijoz- markazlashgan yondashuvi, ekzistensial y o ‘nalish, xulq-atvor 
y o ‘nalishi, kognitiv yo'nalish va b.
1 0 -M av zu : Psixologik k o r r e k s iy a n in g ta m o y illa ri va uni ta s h k il etish 
Psixokorreksion faoliyat tamoyillari. D ia gnostika va korr eksiyaning birligi 
tamoyili. T ara qqiyotn in g normalligi tamovili. Korreksiyaning “yuqoridan pastga” 
tamoyili. K orreksiyanin g “ pastdan yuqoriga” tamoyili. Psixik faoliyat ta raqqiyotining 
tizimlilik tamoyili. K orreksiyaning faoliyatli tamoyili.
11 -M av zu : P six o k o rre k s io n d a s tu r tu z ilish ig a q o ‘y ila d ig a n ta l a b l a r va 
u la r n in g o ‘ziga xos x u su s iy a tla ri 
Psixokorreksion dastur tu zishning asosiy tamoyillari. Korreksion, profilaktik va 
rivojlantiruvchi to pshiriqlarning tizimlilik tamoyili. Korreksiya va diagnostikaning 
birligi 
tamoyili. 
Kauzal 
tipdagi 
korreksiyaning 
qaram a-q arshilik
tamoyili. 
Korre ksiyanin g 
faoliyatli 
tamoyili. 
Mijozning 
yosh-psixologik, 
individual 
xususiyatlarini inobatga olish tamoyili. Psixologik t a ’sir m etodlarining komplekslilik 
tamoyili. Korreksion dasturda ijtimoiy muhitdagi yaqin kis hilarning faol ishtirokini 
t a ’minla sh tamoyili. Psixik ja ray o n larn in g notekislik darajasi tamoyili. T a ’limni 
dasturlashtirish tamoyili. Yoshga oid qiyinchiliklar tamoyili. M a ’lu motlarning hajmi 
va murakkablik darajasini inobatga olish tamoyili. M a ’lu m o tlam in g emotsional 
qiyinlik darajasini inobatga olish tamoyili.
1 2 -M a v z u : K o rre k s io n ta d b i r l a r olib b o ra d ig a n psix o lo g g a q o ‘y ila d ig a n
ta l a b l a r P s ix o k o rre k s iy a n in g tex n o lo g ik a s o s la ri, o 'z a r o t a ’s ir u s u lla ri, 
d ir e k tiv a , p a ra te x n o lo g iy a
Psixolog-kons ultant shaxsiga qo'yiladig an talablar. Psixokorreks ion tadbirlarni 
am alga oshiradigan psixologlarga qo'yiladig an talablar. Korreksion t a ’sirga kasbiy 
ta yyorgarlik nin g ucli kom ponentli strukturasi. Verbal texnologiya, emotsional 
texnologiy a.Texnologik t a ’sir: direktiva va ularning turli tum anligi. Interpritatsiya 
texnologiyasi.
1 2 -M av zu : P s i x o k o r r e k s iy a m c t o d l a r i
O'yinterapiyasi. 
crtakterapivasi. 
artterapiva, 
kollaj, 
bibiioterapiya. 
psixogim nastika. xulq-atvor psixokorreksiyasi metodlari, psixodra m m a.
1 3 -M av zu : In d iv id u a l va g u ru x iy p s ix o k o rre k s iy a
G uru hiy psixologik m aslahatning o 'z ig a xos jihatlari. O 'z a r o t a ’sir ja rayonida 
konsu ltantnin g funksiyasi, assistcntning funksiyasi, G uruhiy psixologik maslahatning 
samaradorligi 
va 
uning 
sam arad orlig iga 
t a ’sir 
etuvchi 
omillar. 
Psixolog- 
konsultantlarni tayyorlash jaray o n id a guruhiy psixologik maslahatni qo'llash.

---

1 4 -M a v z u : O n to g e n e tik ta r a q q iy o t in q ir o z la r i p six o k o rre k s iy a s i va
p s ix o p ro fila k tik a s i
Turli yosh 
davrlarida inqirozlar psixokorreksiyasi va psixoprofilaktikasi. 
M ak ta b g a c h a ta rbiya y oshida psixologik korreksiyaning asosiy vazifalari va ularni 
am alga oshirish shakllari. Kichik mak tab y oshida psixologik korreksiy aning asosiy 
vazifalari v a ularni am alga oshirish shakllari.
1 5 -M a v z u : B o s h la n g ’ich s in f la r d a k o rr e k s io n is h n in g o ’ziga xosligi 
M ak tab g a psixologik tayyorgarlik m uam m os i va m aktabga motivatsion
tayyorgarlikni korreksivalash: Bolani m aktabga moslashishini o’zig a xos xususiyati. 
M aktabga psixologik moslashish shart-sharoitlari. M aktabda o ‘zlashtirm as liknin g 
psixologik omillari, kichik mak tab yoshidagi o ‘zlashtirmaslikni bartaraf etish y o ’llari. 
1 6 -M a v z u : 0 ‘s m irlik va ilk o ’s p irin lik d a v r id a olib b o rila d ig a n k o rr e k s io n
fa o liy a tn in g o ‘zig a xosligi 
O ’smirlik davridagi psixologik inqiroz. T a ’lim m otivat siyasining pasayishi. 
Korreksion faoliy atnin g dolzarb m uam m olarini o'rg an ish . .Aksentuatsiyalashgan 
o 's m irl a r 
psixokorreksiyasi. 
Ilk 
o'spirinlik
dav rida 
psixoprofilaktika 
va 
psixokorreksiy a bosqichlari.
1 7 -M a v z u : Bilish ja r a y o n la r i k o rr e k s iy a s i va ta r a q q iy o ti 
Bilish jarayonla ri 
klassifikatsiyasi.Bilish jarayonlari-ni 
korreksiyalash 
va 
rivojlantirish tamoyillari. Kichik maktab yoshidagi diqqatni rivojlantirish. Diqqat 
konsentratsiyasini 
rivojlantirish. 
Diqqat 
hajmi 
va 
qisqa 
muddattli 
xotirani 
rivojlantirish. Diqqatni ta qsimlashni o ’rganish .X otiranin g rivo jlanishi. Mantiqiy 
xotirani rivojlantirish metodikasi. Tafa kkur ri voj lanishi. X ayoln in g rivojlanishi. Nutq 
rivojlanishini o ’rganish.
1 8 -M a v z u : E m o tsio n a l so h a n i k o rr e k s iy a la s h va riv o jla n tiris h
Shaxs emotsional sohasi va uning rivojlanishi. Shaxs emotsional sohasi
rivojlan ishiga t a ’sir etuvchi omillar. Kichik mak tab yoshida emotsional sohaning 
buzilishi. Kichik m aktab yoshida emotsional sohani rivojlantirish va korreksiyalash.
1 9 -M a v z u : S h a x s la r a r o m u n o s a b a tla r n i k o rr e k s iy a la s h
Shaxslara ro m unosabatlar va uning kichik maktab yo sh ida va o ’smirlik davrida
rivojlanishi. 
Kichik 
mak tab
yosh ida 
shaxslararo 
munosabatlarni 
ko rrek siy alash .O ’sm ir va yuqori sinf o ’quvchilari bilan korreksion-rivojlantiruvchi 
ishlar.
2 0 -M a v z u : K a s b iy o 'z lik n i a n g la s h s o h a s in i k o rr e k s iy a la s h
Kasbiy o ’zlikni anglas h sohasini korreksiyalash. K asbga y o ’naltirish ishlarini 
olib borish psixolo g ishining muayyan qismi sifatida. Kasbiy o ’zlikni an gla shga 
tayyorlikni shakllantrish. K asb tanlash ga tayyorlik. O q u v c h i n i n g layoqatini. yuqori 
sin f o ’quvchilarinin g kasbiy qiziqishlarini diagnostika qilish. Yuqori sinflar bilan olib 
boriladigan kasbga y o ’naltiruvchi korreksion-rivojlantiruvchi ishlar
2 1 -M a v z u : O ta -o n a va o ’q itu v c h ila r b ila n olib b o rila d ig a n
k o r r e k s io n - p r o f d a k tik is h la r 
M asla hat j a r a y o n id a ota-ona va o ’qituvchilar bilan ishlashning o ’ziga xos 
jihatlari. O ta-o n a va o ’qituvchilarning bola bilan 
t o ' g ’ri 
mulo qot 
uslubini
6

---

shakllantirish b o ’y ic ha tavsiyalar ishlab chiqish. O ta-onalar guruhi. O ta-o n a va bola 
orasidagi samarali m uloqotn ing o ’zig a xos jihatlari haqidagi bilimlarni shakllantirish.
2 2 -M a v z u : E tim va o ta -o n a q a r a m o g ‘isiz q o lg an b o la la r n in g u m u m iy
p six o lo g ik tav sifi
M eh rib onlik uylari sharoitida bolalarni psixosotsial q o ‘llab-quvvatlashning 
o ‘ziga xos jihatlari: bolalar uyi va maktab-internat ta rbiyalanuvchilarining ijtimoiy 
m avqei va ularning psixologik xususiyatlari.
2 3 -M a v z u : I n t e r n a t ta r b iy a la n u v c h ila r in in a d a p ta ts iy a s ig a ijtim o iy
p six o lo g ik y o rd a m k o ‘rs a tis h
SOS tarbiyalanuvchilari bilan olib boriladigan korreksion-rivojlantiruvchi ishlar 
Jam oadagi psixologik iqlim shaxs shakllanishiga t a ’sir etuvchi omil sifatida. 
Bolalarning ja m iv a t g a ntoslashuvidagi qiyinchiliklarni aniqlash va ularni bartara f 
etish yo'llari.
IV. A m aliy m a s h g ‘u lo tla r b o ‘y ich a k o ‘r s a tm a va ta v s iy a la r
A maliy m a s h g ‘ulotlarida ta labarlarda psixologik xizm at asosla riga doir bilim, 
k o ‘nik m a va malakala r hosil qilinadi.
1. 
Psixokorreksiyaning asosiy nazariy y o ‘nalishlarini tahlil qilish
2. Ertakni improvizatsiya qilish orqali psixologik xizmatni am alga oshirish
3. Psixologik xizmatni tashkil etishda artterapiyaning o ‘rni
4. Individual psixokorreksiya.
5. G uruhiy psixokorreksiya.
6. Giperak tiv bolalar uchun korreksion dastur tuzish.
7. Tortinhoq bolalar uchun korreksion dastur tuzish.
8. Autik bolalar uchun korreksion dastur tuzish.
9. Xav otirla nuvchan bolalar uchun korreksion dastur tuzish.
10.Agressiv bolalar uchun korreksion dastur tuzish.
11 .K o m p ’yute rga to be bolalar uchun bolalar uchun korreksion dastur tuzish.
12.Altuizmni rivojlantirish b o ’yicha psixokorreksion dastur tuzish.
13.Havas hissini rivojlantirish b o 'y ic h a korreksion dastur tuzish.
14.Aybdorlik hissini bartaraf etiish uchun psixokorreks ion dastur tuzish 
IS.O ilaviy m unosabatlar psixokorreksiyasi.
16.Bilish jarayonla ri korreksiyasi va taraqqiyoti
17.Proforentatsion treninglar
1 8.Mehrib onlik uylari tarbiyalanuvchilari bilan olib boriladigan rivojlantiruvchi 
korreksion ishlar.
V .M u sta q il t a ’lim va m u s ta q il is h la r
Mustaqil t a ’lim uchun tavsiya etiladigan mavzular:
T ala ba mustaqil ta'lim ni tayyorlash da muayyan fanning xususiyatlarini hisobga 
olgan ho ld a quyidagi shakllardan foydalanish tavsiya etiladi:
-darslik va o ’quv qo'llanmalar boyih a fan boblari va mavzularini o ’rganish: 
-tarqatma materiallar bo'yicha m a ’ruzalar qismini o'zlashtirish;
-m axsus adabivotlar b o 'v ih a fan bo’limlari yoki mavzulari u stid a ishlash; 
mas ofaviy t a ’lim.
T ala baga mustaqil t a ’lim ning mavzulari beriladi. bu m avzular b o ’viha

---

egallanishi ke ra k bo'lgan bilim, ko'nik m a va malakalar, muddati va topshirish shakli 
aytiladi. Ko'rsatilgan m uddatda nazariy material konspekti, referati ko'riladi, test yoki 
sa vol-javob o ‘tkaziladi.
Mustaqil ta ’lim uchun tavsiya etiladigan mavzular:
1. 
Artterapiya.
2. 
Logoterapiya.
3. 
Psixonaliz
4. 
Ijtimoiy ko gnitiv nazariya
5. 
O ta -o nalard a kongruentlikni shakllantirish
6. 
Bolaga nisbatan qattiq qo’llik munosabatida b o ’lish moslasba 
olm aslik olm aslik omili sifatida
7. 
Bolalarda va o ’sntirlarda psixologik jarohatlarn i davolash
8. 
C H apaqaylik m aktabga mosla sh a olm aslik omili sifatida
9. 
Ish boshlashdan oldin konsultantlar oldida v u ju d g a keladigan 
m ua m m o la r
10. Tera pevtik o ’zaro t a ’sirlar muhitini yaratish
11. Hissiy b o ’shashish
12. Biblioterapaiya.
13. M us iq a terapiya
14. Raq s terapiyasi
15. Proyektiv rasmlar.
16. Hik oya tuzish
1 7. Ertak terapiyasi
18. Q o ’g ’irchoq terapiya
19. Psixogimnastika.
20. ’’Je t o n ” metodi
2 1. M orita metodi
22. X olding
23. Psixodramm a.
24. Imersion met odlar
25. Sistematik desensibilizatsiya va sensibilizatsiya metodlari
26. Imago metod
27. Individual psixokorrek tsiya
28. G uruhiy psix okorrek tsiya
29. Korrektsion guruh turlari
30. G uruhiy bahs guruxiy m etod sifatida
3 1. Oilaviv m unosabatlar psixokorreksiyasi
32. O ta -o na va farzand orasidagi mun osabatlar psixokorreksiyasi
33. O ’yin terapiyasi
34. Gip note rapiy a
35. Giperak tiv lik psixokorreksiyasi
36. Xotirani rivojlantrish
37. T afak k u r opeartsiya arini rivojlantirish
38. Ijodiy xayolni rivojlantirish
8

---

39. Idrokni rivojlantirish
40. O 'zlash tira olm aslik psixokorreksiyasi
41. Tarbiyasi qiyin bolalar psixokorreksiyasi
42. A gressivlik psixokorreksiyasi
43. H asad psixokorreksiyasi
44. Havasni rivojlantirish
45. Tortinch oqlik psixokorreksiyasi
V II. A sosiy va q o ‘sh irn c h a o ‘q u v a d a b iy o tla r h a m d a a x b o r o t m a n b a a la r i 
A sosiy a d a b iy o tla r :
I .Д уб рови на И.В. Готовность к школе. - М.: Речь 2001.
2. N ish o n o v a Z.T. Psixologik xizmat. - Т . Fan va texnologiy alar markazi. 2006.
3.Т етуш кин а М .К. П сихологическая пом ош ь 
и консультировани е в 
п рактической психологии. - М.: Владость 2001.
4.П отапов а А.В. Н артов а - Б очавер С.К. Детская психологическая служба. 
- М . : Речь 2001
5. Z.T.N ishanova, Sh.T.Alim baeva. M .V .S u lay m o n o v Psixologik xizmat. 2014.
Q o ‘s h im c h a a d a b iy o tla r
6.М ирзиёев IIJ.M. Т ан к и д и й тахлил катыий тартиб интизом ва шахсий 
жавоб гарли к хар бир рахбар ф а олиятин и кундал ик коидаси були ш и керак 
Узб екистон Республикаси Вазирлар м ахкам асин инг 2016 йил якун лари ва 2017 
йил истикболларига б аги ш ланган маж лисидаги У збекистон Республикаси 
П резид ен ти н ин г нутки //Х,алк сузи газетаси 2017 йил 16 январ № 1 1 .
7.М ирзи ёв Ш.М . Эркин ва фаровон , дем о кр ати к У збекистон давлатини 
б и р гал и к д а барпо этамиз. “ У зб екистон” 2016.
8.М ирзи ёв Ш.М . Буюк к е лаж агим изни мар д ва о л и й ж а н о б халким из билан 
би рга курам из. “У зб екистон ” 2017
9 . У з б е к и с т о н П р е з и д е н т а Ш а в к а т М и р з и ё е в 2 0 1 7 — 2021 й и л л а р д а
У з б е к и с т о н н и
р и в о ж л а н т и р и ш н и н г б е ш т а у с т у в о р
й у н а л и ш и б у й и ч а
х а р а к а т с т р а т е г и я с и . 7 я н в а р 2 0 1 7 йил.
10.Psychology as the Behaviorist Views it John B. Watson (1913) First 
published in Psychological Review. 20, 158-177.
II .М артинсковой Т.Д. “Дет ская практическая психология” Под.ред.-М., 
“ И зд-в о” 2000.-255с.
I n t e r n e t s a y tla ri
13.w w w . tdpu. uz
14.w w w . pedagog. uz
15.w w w . ziyonet. uz 
1 6.w w w . edu. uz
9