Zbekiston badiiy akademiyasi kamoliddin behzod nomidagi milliy rassomlik va dizayn

23Исскуство Советского Узбекистана. 1917-1972. - M. 228-b
32

---

qoyasidagi suratlar yosh haykaltaroshni bee’tibor qoldirmaydi. U loydan turli shakllar 
yasar, tinimsiz rasm chizar, bularning barisi kelajakdagi asarlariga poydevor bo’ldi.
Leningradda, institutda, uning ikki marotaba shaxsiy ko’rgazmasi uyushtirilgan. 
Ularda haykaltaroshning ko’p figurali kompozitsiyalari, portretlari, grafik asarlari 
namoyish etildi. “Cho’pon” asari yosh haykaltaroshning o’ziga xos uslubga ega 
ekanligidan dalolat berdi. Bu asarda u hayotga tiyrak boqqan, yoshlik zavqi bilan 
jo ’shayotgan yosh yigitning jozibali obrazini yarata olgan. “Onalik” va “Jasorat” 
asarlari “Surxonning sahiy yeri” ko’rgazmasida namoyish etildi. Ularda personajlarni 
ng ichki dunyosi plastikaning rangbarang yechimlari orqali ko’z o’ngimizda namoyon 
bo’ladi. Umuman 
kompozitsiyava 
proporsiyalarning muvozanati, ma’lum bir 
qiyofaning bir tekis tipiklashuvi, harakatning ravshanligi va shu kabi bir qator 
xususiyatlar haykaltaroshning ko’pchilik asarlariga xos fazilat deyish mumkin.
Azamat Xotamovning hozirgi va o’tmish qahramonlarining bir-biriga yaqinligi 
haqidagi plastik fikrlari yaqqol ko’zga tashlanadi. Kamoliddin Behzod, Umar 
Xayyom, Ibn Sino, Nodira, Zebiniso, Uvaysiy obrazlari bilan poetic jihatdan izchil 
bog’langan. Ularni ijodiy muhit sharoiti va vatanga nisbatan cheksiz mehr-muhabbat 
bir-biriga bog’lab turadi. “Sharqning donolari” nomli turkum asarida A. Xotamov 
turli xil san’at vakillari o’rtasidagi yaqinlikni plastik xususiyatlar orqali ifodalashga 
intiladi. Uning ko’p asarlaridagi turg’unlik elementi obrazlarni ichki bir harakatdan 
mahrum qila olmaydi. Safar Jumayev portretida haykalning ustki qismi harakatchan, 
notekis. Shaklning juda kuchli ranglar tasviri esa asarga hayotiylik baxsh etgan. Nur 
va soya, shuningdek, tomoshabinning uch o’lchovidagi nuqtai nazarini hisobga olgani 
uchun ham haykaltarosh traktorchi Safar Ro’ziyev qiyofasida kayfiyat va ichki 
kechinmalarni aniq bera olgan. Bu asarda vazmin keksalik ham, hayotiy burchini 
bajarganligidan mamnun bo’lgan kishining g’ururlanishi ham yorqin ifoda etilgan.24