Ўзбекистон давлат жисмоний тарбия институти

Birinchi liga jamoalarini jismoniy tayyorgarlik
darajasini o‘rganish.

Agarda Oliy liga jamoalarida, jamoani tarkibini asosan yuqori malakaln futbolchilar tashkil qilsa, birinchi liga jamoalarida jamoa tarkibida yosh, umidli va o„sib kelayotgan futbolchilarni ham qurishimiz mumkin. Lekin bu erda x,am bari bir jamoa tarkibi yuqori malakali futbolchilar tashkil qiladi.
Biz uz ilmiy izlanishlarimizda 2006 yildan ilk bor birinchi liga bahslarida ishtirok etishni boshlagan "Oktepa" futbol jamoasida, jismoniy tayyorgarlik bo„yicha, ya’ni tayyorgarlikni darajasini aniqlash maqsadida, tayyorlov davrini umumtayyorlov bosqichida testlashni amalga oshirdik. Testlashda jamoa murabbiylari yakindan yordam berishdi.
Testlashni yuqori ko„rsatib o„tilgan ko„rsatkichlar bo„yicha, ya’ni 30 m.ga yugurish (s), 5 hatlab sakrash (m) va "Ko„per" testi bo„yicha amalga oshirdik.
Testlashda jami 17 ta futbolchi ishtirok etdi. Ularni ko„rsatgan natijalari bilan tanishsak.
33

3. 
   jadval
   

"Oqtepa" futbol jamoasini 30 m.ga yugurish natijalari. 2006 y.

X urtacha	"A’lo"	"YAxshi"	'Qoniqarli"	'Qonqarsiz"
	4 ta 23,5	6 ta 35,2	5 ta 29,4	2 ta 11,7
4,23	%	%	%	%

34

4. 
   jadval
   

"Oktepa" futbol jamoasini 5 qatlab ko„p sakrash testidagi natijalari.

X urtacha	"A’lo"	"YAxshi"	"qonikarli"	"qonikarsiz"
13,20	—	3 ta 17,6 %%	12 ta 70%	2 ta 11,7 %

35

4. 
   jadval.
   

"Oqtepa" futbol jamoasini "Ko„per" testidagi natijalari

X urtacha	"A’lo"	"YAxshi"	"Qoniqarli"	"Qonqarsiz"
31,50	1 ta 5,8 %	1 ta 5,8 %	12 ta 70,5 %	3 ta 17,6 %

Jadvallardan ko„rinib turibdiki, tekshirilgan futbolchilarda jismoniy tayyorgarlik darajasi o„rtacha jamoa hisobida juda past ko„rinish xosil vqildi.
5 xatlab sakrashlarda biron bir futbolchi yuqori natijaga erisha olmadi. Jamoani asosiy qismi, ya’ni 70 % futbolchilar "qoniqari" bahoga me’er topshirishdi.
"Ko„per" testida xam 70,5 % futbolchilar "qoniqarli" natija ko„rsatishdi.
Xulosa qilib aytganda, "Oqtepa" futbol jamoasini jismoniy tayyorgarligi bu bosqichda past darajada ekanligi ma’lum buldi va jamoa o„zini uquv — mashg„ulotlarida jismoniy tayyorgarligini yaxshilashga qaratilgan chora — tadbirlarni kuchaytirishga kirishdi.
XULOSALAR.
Maxsus jismoniy sifatlarni rivojlantirish va takomillashtirish, ilmiy isbotlangan pedagogik nazorat qilish tizimisiz mumkin emas.
Ko„pgina sport mutaxassislarini fikrlaricha, o„quv — mashg„ulot jarayonini samarali boshqarish uchun, baholash usullaridan foydalanish kerakligini va, shu asosda sportchilarni xolatiga qarab, mos yuklamalarni takomillashini ta’kidlashadi.
Futbolda futbolchilarni turli tayyorgarlik tomonlarini o„rganish uchun, turli ko„rinishdagini nazorat qilish usullaridan foydalaniladi. Usullardan foydalanib, futbolchilarni jismoniy, texnik — taktik, funksional tayyorgarlik darajalarini aniqlasa bo„ladi.
Futbolchilarni jismoniy xolatlarini baholash bilan birga, ularni texnik — taktik maxoratlarini xam birgalikda aniqlab borish kerak.
Buni ikki xil usulda amalga oshirish mumkin.
Birinchisi — bu futbolchilarni harakatlarini bevosita o„yin sharoitida kuzatish bo„lsa, ikkinchi usul —bu maxsus testlar yordamida aniqlashdir. Birinchi usul ko„proq ahamiyatga ega.
Oliy liga jamoalarida va birinchi liga jamoalarida olib borilgan kuzatishlardan ma’lum bo„lishicha, bizning futbolchilarda jismoniy tayyorgarlik darajasi qoniqarli darajada va bu xolat xozirgi zamonaviy tezkor futbol talablariga umuman javob bermaydi. Qozirda futbolchilar tayyor bo„lishlari kerak.
Xulosa qilib aytganda, xozirda bizning murabbiylarimiz ko„proq e’tiborni aynan jismoniy tayyorgarlikni oshirishga harakat qilishlari kerak.