Zbekiston respu blikasi xalq


Download 0.87 Mb.
Pdf ko'rish
bet114/119
Sana01.11.2021
Hajmi0.87 Mb.
#170132
1   ...   111   112   113   114   115   116   117   118   119
Bog'liq
giologiya

Tog jinslari teksturasi 

Tog  jinslarining  massivlik,  katma-katlik,  yul-yul,  varakilangan,ajroksimon  kabi  tuzilishini 

ifodalovchi belgilari yigindisi  tekstura deyiladi.  

Tog jinslarining injenerlik-geologik xususiyatlari zarralaning katta-kichikligiga, shakliga, uzaro 

boglanishi  va  teksturasiga  boglik.  Masalan,  tarkibi  jixatidan  bir  xil,  teksturasi  xar  xil  bulgan  ikki 

gruntning injener-geologik xususiyatlari turlicha bulib, bir-biridan tubdan fark kiladi. 

Tekstura tog jinslarining kanday sharoitda xosil bulganligini ifodolovchi asosiy belgilaridan biri, 

u jinslarning bir xil emaslik, anizotropik xususiyatlarini kursatadi. 

Tog jinstlarining teksturasining urganishning injenerlik-geologik ishlarda ikki xil axamiyati bor. 

a)  tog  jinsining  pishikligi  va    uzgaruvchanligi  uning  temperaturasiga  kura    baxolanadi.:  b) 

teksturaga karab laboratoriya ishlari uchun namuna olish va jinslarning fizik-mexanik xossalarining 

batafsil xarakteristikasini aniklash usullari belgilanadi. 

Tog  jinslarining  umumiy  injenerlik-geologik  xususiyatlarini  baxolashda  boshka  belgilari  bilan 

bir  katorda  ularning  teksturasining  urganish  amaliy  axamiyatga  ega,  tekstura  belgilari  tog 

jinslarining  amaliy  jixatdan  muxim  bulgan  surilish,  egmilish,  sikilish  kabi  deformatsiyasining 



yunalishini  va  intensivligini  belgilab  beradi.  Bulardan  tashkari  tekstura    belgilari  mexanik  va 

ximiyaviy suffoziya  xodisasida filtratsiya yulini aniklashda xam muxim rol uynaydi. 

Injener-geologik  jixatdan  magmatik  jinslarning  teksturasi  massiv  flyuidal  varakisimon  va 

govaksimon buladi. 

1.  Massiv  teksturali  tog  jinslarida  kristallar  btunlay  tartibsiz  joylashadi.  Bunday  tekstura  tog 

jinslarining fizik-mexanik xossalarini izotropligini tula-tukis ta'minlaydi, pishikligini oshiradi.  

2. Flyuidal teksturali jinslarda kupchilik kristallar parallel joylashgan buladi. Bunday teksturali 

jinslarning fizik-mexanik xossalari anizotrop buladi.  

3. Varakisimon tekstura mineralogik tarkibi va donadorligi xar xil jinslar uchun xarakterlidir . 

4.  Govaksimon  yoki  shlaksimon  tekstura  .  Vulkan  jinslari  uchun  xarakterli,  bunday  jinslar 

orasilda xar xil kattalikda va dumalok pufakcha shakldagi  bushliklar buladi. 

Odatda metamorfik jinslarning kupi tula kristallangan buladi. Metamorfik jinslarning teksturasi 

xilma-xil bulib, kuyidagi xillarga bulinadi:  

1. Varakisimon yoki kat-kat tekstura. Bunday jinslarda sulyuda, xlorit, talk kabi minerallarning 

plastinkasimon  zarralari  uzun  kirralari  buyicha  bir-biriga  nisbatan  parallel  xolda  joylashibkat-

kat,yul-yul  kurinishdagi  juda  yupka  parallel  katlamchalarni  xosil  kiladi.  Bunday  tekstura  asosan 

slanetslar  uchun  xarakterli  bulib,  ularning  fizik  mexanik  xossalri  juda    uzgaruvchan  va 

anizotroplikga ega buladi. 

2.  Yul-yul  yoki  taraksimon  tekstura.  Metamorfik  jinsga  katlamchalar  bir-biriga  parallel  xolda 

ketma-ket almashinishi bilan xarakterli. 

3. Massiv tekstura yu Bunday teksturali jinslar bir xil mineralogik tarkibga ega buladi. 

4. Gneysimon tekstura. Jinslarning teksturasi juda murakkab bulib, bunda jinsning bir kismi kat-

kat teksturaga ega bulsa, bir kismi yul-yul yoki donador teksturaga ega buladi. 

Toshkotgan chukindi jinslar teksturasi tarkibidagi mineral zarralarning joylashishiga, bushlik va 

govaklarining katta-kichikligiga karab bir kancha turlarga bulinadi. 

1. Tartibsiz teksturali jinslarda mineral zarralari bir oz tartibsiz joylashadi. Jinslarning pishikligi 

va  kattikligi  juda  yukori  bulib,  nurash  protsessiga  chidamli  buladi.Uzidan  suvni  sekin  va  kam 

utkazadi. Fizik-mexanik xossalari esa anizotrop buladi. 

Tsementlashgan  chukindi  jinslar  teksturasi  tarkibidagi  bushliklarni  va  govakliklarning  kupligi 

va katta-kichikligiga karab bir necha turlarga bulinadi.  

1.  Zich  tekstura.  Jinslarning  govakliligi  oz  bulib,  govakliklarni  oddiy  kuz  bilan  yoki  kuchsiz 

lupa orkali xam kurib bulmaydi. 

2. Govakli tekstura. Yirik zarralardan tashkil topgan sergovak jinslar uchun xarakterli  

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 



 

 


Download 0.87 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   111   112   113   114   115   116   117   118   119




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling