Zbekiston respu blikasi xalq


Download 0.87 Mb.
Pdf ko'rish
bet4/119
Sana01.11.2021
Hajmi0.87 Mb.
#170132
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   119
Bog'liq
giologiya

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

MA'RUZA № 2 

YER HAQIDA UMUMIY MA'LUMOTLAR. YERNING RIVOJLANISH TARIXI. 

 

                                          REJA 

1.Quyosh sistemasining tuzilishi. 

2.Er sharining tuzilishi va uning o’lchamlaru. 

3.Erning ichki tuzilishi va kimyoviy tarkibi.   

4.Er qobig’ining issiqlik rejimi. 

   


Tayanch  iboralar:  Sayyora,  kometa,  yulduz,  meridian,  yoy,  ekvator,  radius,  diametr, 

jomolungma, geoid, massa, yuza, seysmologik, graviymetrik, astronomic, qobiq, giosfera, litosfera, 

yadro,  atmosfera,  noosfera,  tronosfera,  stratosfera,  gidrosfera,  ionosfera,  magmatik,  cho’kindi, 

granit, radioaktiv, kalloriya, geotermik pog’ona, bosim, barisfera, zichlik.    

Quyosh  sistemasiga  Quyosh  va  to’qqizta  sayyora:  Merkuriy,  Venera,  Yer,  Mars,  Yupiter, 

Saturn,  Uran,  Neptun,  Pluton  va  va  o’n  minglab  mayda  sayyora,  kometa  va  meteoritlar  kiradi. 

Quyosh sistemasi murakkab va turli qiyofada bo’lib, ular xali yaxshi o’rganilmagan. 

Yerning  shakli.  Yer  yuzasi  meridian  yoyining  uzunligi  ekvatorda  qutb  doi-rasiga  nisbatan 

qiskarokdir.  Meridian  yoyining  bir  gradus  uzunligi  ekvatorda  110,9  km,  Parijda  111,3  km,  qutb 

doirasida 111,9 km.  Yer qutblarida bir oz qisilgan bo’lib, qutb  o’qlari uzunligi  12714km,  ekvator 

bo’yicha diametr 12756 km, radiusi 6371,221 km teng. Demak, yerning siqiqligi 12 km ni tashkil 

etadi.  Keyingi  vaqtlarda  olib  boradigan  aniq  o’lchash  ishlari  yerning  elliksoyid  shakliga  yaqin 

ekanligini ko’rsatadi. Agar ekvatorial va qutbiy o’qlarning uzunligidagi farqning kichik ekanligini 

xisobga  olsak,  bunday  ellliksoyibni  sferoip  deb  atash  mumkin.  Lekin  yer  yuzasi  bizga  ma'lum 

bo’lgan  biror  geometrik  shakliga  tug’ri  kelmaydi.  Ximoloy  tog’idagi  Jomolungma    cho’qqisining 

balandligi  okean  yuzasida  8848  m,  Tinch  okeaning  eng  chukur  joyi  11521  m  ekanligini  va  yer 

yuzasi  relyefi  o’zgarishining  qariyb    20  km  dan  oshiqligini  xisobga  olsak,  u  o’ziga  xos  geoid 

shakliga ega ekanligini ko’ramiz. Yer yuzasi 510 mln.km2,xajmi 1,083 * 1012 km3, massasi 5,974 

*  1027  gr,  o’rtacha      zichligi  5,52gG`sm3  ga  tengdir.  Yer  ichki  qismining  tuzilishini  va  tarkibini 

tuzatish  yuli  bilan  aniqlab  bo’lmaydi,  shuning  uchun  xam  u  bil  vosita  geofizik,  seysmologik, 

graviymetrik  va  astronomik  usullar  yordamida  aniqlanadi.  Yer  yuzasida  tez-tez  uchrab  turadigan 

moddalarning o’rtacha zichligi 2,7 gG`sm3, bu esa yerning o’rtacha zichligidan kamroqdir. 


Download 0.87 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   119




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling