Zbekiston respublikasi adliya vazirligi toshkent davlat yuridik universiteti
Download 410.51 Kb. Pdf ko'rish
|
|
O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI ADLIYA VAZIRLIGI TOSHKENT DAVLAT YURIDIK UNIVERSITETI
5A240110 – BIZNES HUQUQI 5A240111 – XALQARO TIJORAT HUQUQI
magistratura mutaxassisliklariga kiruvchilar uchun
Toshkent – 2015 2
3
4
FUQAROLIK HUQUQI FANI...................................................... 20–43
5
O‟zbekiston Respublikasi konstitutsiyaviy huquqi tushunchasi va predmeti. Konstitutsiyaviy huquq huquqning yetakchi sohasi sifatida. Konstitutsiyaviy huquq huquq tarmog‟i sifatida. Konstitutsiyaviy huquq manbalari. Konstitutsiyaviy huquqiy munosabatlar. Konstitutsiyaviy huquqiy munosabat subyektlari. Konstitutsiyaviy huquq tizimi. Konstitutsiyaviy huquq fani tushunchasi, predmeti, vazifalari. Konstitutsiyaviy huquq fanining boshqa fanlar bilan o‟zaro bog‟liqligi.
Konstitutsiya va
davlat. Konstitutsiyaning mazmuni va
mohiyati. Konstitutsiyaning prinsiplari va xususiyatlari. Konstitutsiya turlari. Konstitutsiyaning amal qilishi va muhofazasi.
Konstitutsiyaning yaratilishiga bo‟lgan zarurat. Konstitutsiyaviy komissiya va uning faoliyati. Konstitutsiya loyihasining umumxalq muhokamasi. Konstitutsiyaning qabul qilinishi. Konstitutsiyada jahon konstitutsiyaviy rivojlanish tajribalalari hamda milliy qadriyatlarning aks etishi. Konstitutsiyaning tuzilishi. Konstitutsiyaga o‟zgartirish hamda qo‟shimchalar kiritish zarurati va tartibi.
Suverenitet tushunchasi. O‟zbekiston – Respublika boshqaruv shaklidagi davlat. Davlat va fuqaro munosabatlari. O‟zbekiston Respublikasining davlat ramzlari. O‟zbekiston hududi va chegarasining daxlsizligi. Mamlakat aholisining tili, urf–odati va an‟analarining hurmat qilinishi. Davlat tili.
Xalq – davlat hokimiyatining manbai sifatida. Davlat hokimiyatini amalga oshirish. Davlat hokimiyati vakolatlarini o‟zlashtirishning taqiqlanishi. O‟zbekiston Xalqi. Xalqning davlat hayotida ishtirok etishi. Referendum va uning ahamiyati. Xalq nomidan ish olib borish huquqi. Hokimiyatlar bo‟linishi prinsipi. Siyosiy institutlar. Mafkura va fikrlar xilma–xilligi. Demokratiya tushunchasi va shakllari. Davlat faoliyatini amalga oshirish prinsiplari.
Konstitutsiya va qonunning ustunligi hamda ular talabining so‟zsiz tan olinishi va bajarilishi. Qonuniylik prinsipi. Barchaning qonunlarga muvofiq ish ko‟rishi. Konstitutsiya normalarining Respublika manfaatlariga zid tarzda talqin qilinishiga yo‟l qo‟yilmasligi. Qonun va normativ huquqiy hujjatlarning Konstitutsiya normalariga muvofiqligi.
6
Tashqi siyosat tushunchasi. O‟zbekiston xalqaro munosabatlarning to‟la huquqli subyekti. Davlatlarning suveren tengligini e‟tirof etish. Kuch ishlatmaslik va kuch bilan tahdid qilmaslik. Chegaralarning daxlsizligini e‟tirof etish. Nizolarni tinch yo‟l bilan hal etish. Boshqa davlatlarning ichki ishlariga aralashmaslik. Xalqaro huquqning umume‟tirof etilgan qoidalariga amal qilish. Ittifoqlar tuzish va turli tuzilmalarga a‟zo bo‟lish. Mamlakatimizning xavfsizligi va barqarorligini ta‟minlash.
Inson huquqlari va fuqaro huquqlari, erkinlik, majburiyat tushunchalari. Inson huquqlariga doir xalqaro huquqiy hujjatlar. Xalqaro huquq va shaxs. Konstitutsiyaviy huquq va erkinliklarning ifodalanishi: pozitiv va negativ. huquq, erkinlik va majburiyatlarning tasnifi. Shaxsiy, siyosiy, iqtisodiy, ijtimoiy–madaniy huquqlar. Huquq, erkinlik va majburiyatlar tengligi. Huquq va erkinliklarning konstitutsiyaviy cheklanishi. Huquq va erkinlik kafolatlari.
Shaxsning konstitutsiyaviy maqomi. Fuqarolik tushunchasi. Yagona fuqarolik. Fuqarolarning tengligi. Fuqarollikka ega bo‟lish asoslari. Fuqarolikni yo‟qotish. Fuqarolar huquqlarini himoya qilish. Chet el fuqarolari va fuqaroligi bo‟lmagan shaxslarning huquqiy holati. Fuqarolik masalalari bilan shug‟ullanuvchi davlat organlari.
Shaxsiy huquq va erkinliklar tushunchasi. Yashash huquqi va shaxsiy daxlsizlik huquqi. Aybsizlik prezumpsiyasi. Sudda himoya bilan ta‟minlanish huquqi. Inson sha‟ni va qadr–qimmatining daxlsizligi.Turar joy daxlsizligi huquqi. Telefonda so‟zlashuv va yozishmalarning sir saqlanishi. Turar joy tanlash huquqi. Fikrlash, so‟z va e‟tiqod erkinligi. Axborot olish, tarqatish, hujjatlar bilan tanishish huquqi. Vijdon erkinligi.
Siyosiy huquqlar tushunchasi. Fuqarolarning jamiyat va davlat ishlarini boshqarishda ishtirok etish huquqi. Jamiyat va davlat ishlarida ishtirok etish shakllari. Fuqarolarning o‟z ijtimoiy faolliklarini amalga oshirish shakllari. Jamoat birlashmalariga a‟zo bo‟lish va ommaviy harakatlarda ishtirok etish huquqi. Fuqarolarning murojaat etish huquqi.
Iqtisodiy va ijtimoiy huquqlar tushunchasi. Mulkdor bo‟lish huquqi. Mehnat qilish huquqi. Majburiy mehnatning ta‟qiqlanishi. Dam olish huquqi. Ijtimoiy ta‟minot olish huquqi. Tibbiy xizmatdan foydalanish huquqi. Bilim olish huquqi. Ilmiy va texnikaviy ijod erkinligi. Ilm–fan yutuqlaridan foydalanish huquqi. Madaniyat yutuqlaridan foydalanish huquqi.
7
Inson va fuqaro huquqlari hamda erkinliklarining kafolatlari tushunchasi va turlari. Davlat tomonidan fuqarolarning huquq va erkinliklarini ta‟minlash. Sud tomonidan inson huquq va erkinliklarining himoya qilinishi. Shaxsning davlat organlari, mansabdor shaxslar, jamoat birlashmalarining g‟ayriqonuniy xatti– harakatlari ustidan sudga shikoyat qilish huquqi. Voyaga etmaganlar, mehnatga layoqatsizlar va yolg‟iz keksalar huquqlarining davlat himoyasi. Xotin–qizlar va erkaklarning teng huquqliligi.
Burch tushunchasi. Fuqarolarning asosiy burchlari. Konstitutsiya va qonunlarga rioya etish. Boshqa kishilarning huquqlari, erkinliklari, sha‟ni va qadr– qimmatini hurmat qilish. Tarixiy, ma‟naviy va ma‟daniy merosni asrash. Tabiiy muhitga ehtiyotkorona munosabatda bo‟lish. Soliq va yig‟imlarni to‟lash. Vatan himoya qilish burchi.
O‟zbekiston Respublikasining iqtisodiy tizimi. Mulk shakllari. Barcha mulk shakllarining teng huquqliligi. Xususiy mulkning daxlsizligi hamda davlat tomonidan muhofaza qilinishi. Tadbirkorlik va mehnat qilish erkinligi. Iste‟molchilar huquqlarining ustunligi. Mulkka egalik qilish va mulkdan mahrum qilish asoslari. Umummilliy boyliklar va ulardan foydalanish hamda muhofaza qilish.
Jamoat birlashmalari tushunchasi, tizimi, turlari, vazifasi. Tuzilishi va faoliyati ta‟qiqlangan jamoat birlashmalari. Jamoat birlashmalarini davlat tomonidan qo‟llab– quvvatlash. Kasaba uyushmalarining vazifasi. Siyosiy partiyalar faoliyatining huquqiy asoslari. Diniy tashkilotlar va birlashmalar. Jamoat birlashmalarini tarqatib yuborish, taqiqlash va faoliyatini cheklash asoslari.
Oila jamiyatning asosiy bo‟g‟ini. Oilaning jamiyat va davlat tomonidan muhofaza qilinishi. Nikoh tuzish asoslari. Ota–onalarning voyaga yetmagan farzandlar oldidagi majburiyati. Davlatning ota–onalar vasiyligidan mahrum bo‟lgan hamda yetim bolalarni boqish, tarbiyalash, o‟qitish vazifasi. Voyaga yetgan, mehnatga layoqatli farzandlarning ota–onalariga g‟amxo‟rlik qilishga majburligi.
Jamiyat hayotida ommaviy axborot vositalari. Ommaviy axborot vositalarining erkinligi va qonunga muvofiqligi. OAV javobgarligi. Ommaviy axborot vositalari faoliyatining huquqiy asoslari. Senzuraga yo‟l g‟o‟yilmaslik prinsipi.
8
Davlat tuzilish shaklining umumiy tavsifi. O‟zbekistonning ma‟muriy–hududiy tuzilishi. Viloyatlar, tumanlar, shaharlar, qishloqlar va ovullarni tashkil qilish va tugatish hamda chegaralarini o‟zgartirish tartibi.
Qoraqalpog‟iston Respublikasining huquqiy maqomi. Uning suverenitetini O‟zbekiston tomonidan muhofaza qilinishi. O‟zbekiston va Qoraqalpog‟iston konstitutsiyalarining o‟zaro munosabati. Qoraqalpog‟iston Respublikasining ma‟muriy–hududiy tuzilish masalalarini hal qilish tartibi. O‟zbekiston Respublikasi bilan Qoraqalpog‟iston Respublikasi o‟rtasidagi o‟zaro munosabatlarni tartibga solish.
Saylov tizimi va saylov huquqi tushunchasi. Saylov huquqi prinsiplari. Saylovlarda erkinlikni ta‟minlash. Saylov jarayoni va subyektlari. Saylov senzlari. Saylov o‟tkazish muddatlari. Saylov kampaniyasini e‟lon qilish. Takroriy ovoz berish va takroriy saylov. Saylovlarni moliyalashtirish. Deputat va senatorni chaqirib olish tartibi.
Oliy Majlisning davlat hokimiyati tizimidagi o‟rni va vazifasi. Oliy Majlisning tarkibiy tuzilishi. Oliy Majlis Qonunchilik palatasi va Senatini tashkil etish. Palatalarning huquqiy maqomi va ichki tuzilishi. Palatalarning birgalikdagi va mutlaq vakolatlari. Qonunchilik jarayoni. Qonunchilik tashabbusiga ega bo‟lgan subyektlar. Palatalar o‟rtasida yuzaga keluvchi kelishmovchiliklarni hal etish tartibi. Qonunchilik palatasi deputati va Senat a‟zolarining huquqiy maqomi. Qonunchilik palatasi deputatlarining o‟z saylov okrugidagi faoliyati.
O‟zbekistonda Prezidentlik institutining vujudga kelishi va rivojlanishi. O‟zbekiston Respublikasi Prezidentini saylash tartibi. Prezidentning hokimiyat tizimidagi o‟rni. O‟zbekiston Respublikasi Prezidentining vakolatalari. O‟zbekiston Respublikasi Prezidenti tomonidan qabul qilinadigan normativ–huquqiy hujjatlar. Prezident tomonidan Oliy Majlisning Qonunchilik palatasi va Senatini tarqatib yuborish tartibi.
O‟zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining hokimiyat tizimidagi o‟rni. Vazirlar Mahkamasining asosiy vazifasi. Vazirlar Mahkamasining tarkibi va uni shakllantirish tartibi. Bosh vazirning konstitutsiyaviy vakolatlari. Bosh vazirga nisbatan ishonchsizlik votumi bildirish tartibi. Vazirlar Mahkamasi tomonidan qabul qilinadigan normativ–huquqiy hujjatlar.
9
Mahalliy davlat hokimiyati organlari tizimi, vazifasi. Xalq deputatlari mahalliy Kengashlari – davlat hokimiyatining vakillik organi. Mahalliy kengashlarni tashkil etish tartibi, tarkibi, faoliyat shakli. Mahalliy Kengash deputatlarining huquqiy maqomi. Mahalliy ijroiya hokimiyati organlari. hokim – vakillik va ijro hokimiyati boshlig‟i. Hokimlarni lavozimga tayinlash va lavozimidan ozod etish tartibi.
O‟zini o‟zi boshqaruv tushunchasi. Fuqarolarning o‟zini o‟zi boshqarish organlari va ularning vazifalari. Fuqarolar yig‟inini tashkil etish tartibi. Fuqarolar yig‟ini raislari (oqsoqollar) va ularning maslahatchilarini saylash tartibi.
Sud hokimiyatning mustaqil tarmog‟i sifatida. O‟zbekistonda sud organlari tizimi. Sudlar faoliyatining huquqiy asoslari. Konstitutsiyaviy sud va uning vakolatlari, sud‟yalariga qo‟yiladigan talablar. Umumiy yurisdiksiya sudlari. Xo‟jalik sud tizimi, vazifasi. Sud‟yalarning mustaqilligi. Sudlarda ish ko‟rishning asosiy prinsiplari. Malakali yuridik yordam olish huquqi.
Prokuratura organlarining huquqiy maqomi. Prokuratura organlari tizimi va vazifalari. Prokuratura organlari ish faoliyatining asosiy prinsiplari. Prokurorlarni lavozimiga tayinlash va lavozimidan ozod qilish.
O‟zbekiston Respublikasining moliya va pul–kredit tizimi. Moliya – bank tizimini barqaror rivojlanishini ta‟minlash. Davlat byudjeti va uning tarkibiy qismlari. O‟zbekiston Respublikasi soliq tizimi. Soliqlar joriy qilish. O‟zbekistonning bank tizimi. Markaziy bankning huquqiy maqomi. Banklar tizimini boshqarish.
Mudofaa va xavfsizlikni ta‟minlash davlatning muhim funksiyasi. Qurolli kuchlarning tuzilishi va ularni tashkil etish. Mudofaa va xavfsizlikni ta‟minlashda qurolli kuchlarning o‟rni va vazifasi. Qurolli kuchlar tizimi. Qurolli kuchlarga rahbarlikni amalga oshirish.
10
ADABIYOTLAR RO’YXATI Rahbariy adabiyotlar 1.
Karimov I. A. O„zbekiston: milliy istiqlol, iqtisod, siyosat, mafkura. T. 1. – T.: O„zbekiston, 1996. – 364 b. 2.
1996. – 380 b. 3.
Karimov I. A. Vatan sajdagoh kabi muqaddasdir. T. 3. – T.: O„zbekiston, 1996. – 366 b. 4.
5.
Karimov I. Yangicha fikrlash va ishlash – davr talabi. T. 5. – T.: O„zbekiston, 1997. – 384 b. 6.
Karimov I. A. Xavfsizlik va barqaror taraqqiyot yo„lida. T. 6. – T.: O„zbekiston, 1998. – 429 b. 7.
“O„zbekiston”, 1999. – 410 b. 8.
Karimov I.A. Ozod va obod vatan, erkin va farovon hayot – pirovard maqsadimiz. T. 8. – T.: O„zbekiston, 2000. – 528 b. 9.
“O„zbekiston”, 2001. – 432 b. 10.
Karimov I. A. Xavfsizlik va tinchlik uchun kurashmoq kerak. T. 10. – T.: “O„zbekiston”, 2002. – 432 b. 11.
Karimov I.A. Biz tanlagan yo„l–demokratik taraqqiyot va ma'rifiy dunyo bilan hamkorlik yo„li. T.11. – T.: “O„zbekiston”, 2003. – 320 b. 12.
Karimov I.A. Tinchlik va xavfsizlik o„z kuch–qudratimizga, hamjihatligimiz va qat'iy irodamizga bog„liq. T.12. –T.: “O„zbekiston”, 2004. – 400 b. 13.
Karimov I.A. O„zbek halqi hyech qachon, hech kimga qaram bo„lmaydi. T.13.–T.: “O„zbekiston”, 2005. – 448 b. 14.
Karimov I.A. Inson, uning huquq va erkinliklari – oliy qadriyat. T.14.–T.: “O„zbekiston”, 2006. – 280 b. 15.
Karimov. I.A. Jamiyatimizni erkinlashtirish, islohotlarni chuqurlashtirish, ma'naviyatimizni yuksaltirish va halqimizning hayot darajasini oshirish – barcha
ishlarimizning mezoni
va maqsadidir. T.15. –Toshkent.: “O„zbekiston”, 2007. – 318 b. 16.
Karimov. I.A. Mamlakatni modernizatsiya qilish va iqtisodiyotimizni barqaror rivojlantirish yo„lida. T.16.–Toshkent.: “O„zbekiston”, 2007. –366 b.
17.
Karimov. I.A. Vatanimizning bosqichma – bosqich va barqaror rivojlanishini ta'minlash – bizning oliy maqsadimiz. –T.17.–T.: “O„zbekiston”, 2009. –280 b.
18.
Karimov I.A. Jahon inqirozining oqibatlarini yengish, mamlakatimizni modernizatsiya qilish va taraqqiy topgan davlatlar darajasiga ko‟tarish sari. – T.: “O‟zbekiston”, 2010. – T.18. –264 b. 19.
11
farovonligini yanada yuksaltirishdir. –Toshkent: “O„zbekiston”, 2010. – 80 b. 20.
Karimov I.A. O„zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasi va Senatining qo„shma majlisidagi “Mamlakatimizni modernizatsiya qilish va kuchli fuqarolik jamiyati barpo etish – ustuvor maqsadimizdir” mavzusidagi ma‟ruzasi // “Xalq so„zi” gazetasi. 2010–yil 28–yanvar, №19 (4934). 21.
O„zbekiston Respublikasi Prezidenti I.A.Karimovning 2010–yil 12– noyabrdagi O„zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasi va Senatining qo„shma majlisidagi “Mamlakatimizda demokratik islohotlarni yanada chuqurlashtirish va fuqarolik jamiyatini rivojlantirish konsepsiyasi” to„g„risidagi ma‟ruzasi // “Xalq so„zi” gazetasi, 2010–yil 13–noyabr soni. 22.
O„zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi qabul qilinganligining 18 yilligiga bag„ishlangan tantanali marosimdagi “Mamlakatimizni modernizatsiya qilish yo„lini izchil davom ettirish–taraqqiyotimizning muhim omilidir” deb nomlangan ma‟ruzasi // “Xalq so„zi” gazetasi. 2010–yil 8–dekabr, №236 (5151). 23.
Karimov I.A. 2010–yilda Mamlakatimizni ijtimoiy–iqtisodiy rivojlantirish yakunlari va 2011–yilga mo„ljallangan eng muhim ustuvor yo„nalishlarga bag„ishlangan 2011–yil 21–yanvarda bo„lib o„tgan O„zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining majlisidagi “Barcha reja va dasturlarimiz vatanimiz taraqqiyotini yuksaltirish, xalqimiz farovonligini oshirishga xizmat qiladi” deya nomlangan ma‟ruzasi // O„zbekiston Ovozi gazetasi. 2011–yil 22– yanvar, №10 (31.286) 24.
“O„zbekiston”, 2011y. – 440 b 25.
Demokratik islohotlarni yanada chuqurlashtirish va fuqarolik jamiyatini shakllantirish – mamlakatimiz taraqqiyotining asosiy mezonidir. Asarlar to„plami. Т.19. – Toshkent: O„zbekiston, 2011. – 360 b 26.
moderinizatsiya jarayonlarini izchil davom ettirish yo„lidir. T. 20. – Toshkent: O„zbekiston, 2012. –320 b. 27.
qat‟iyat bilan davom ettirish yo„lida. T. 21. – Toshkent: “O„zbekiston”, 2013. – 384 b. 28.
islohotlar yo„lining tasdig„i. T. 22. – Toshkent: “O„zbekiston”, 2014. – 368 b. 29.
Karimov I.A. Mamlakatimizni demokratik yangilash va modernizatsiya qilishga qaratilgan taraqqiyot yo„limizni qat‟iyat bilan davom ettirish – bosh maqsadimizdir. / Prezident Islom Karimovning O„zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi qabul qilganining 22 yilligiga bag„ishlangan tantanali marosimdagi ma‟ruzasi // Inson va qonun gazetasi, 2014 yil 10 dekabr, № 49 (941). 30.
O„zbekiston Respublikasi Prezidenti I.A.Karimovning O„zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasi va Senatining qo„shma majlisidaga ma‟ruzasi. 2015 yil 23 yanvar. // I.A.Karimov – Toshkent: 12
O„zbekiston, 2015. – 40 b.
Download 410.51 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|