Ўзбекистон республикаси қишлоқ ХЎжалиги вазирлиги қишлоқ ХЎжалигида билим ва инновациялар

Кимёвий таркиби 
4-6, базан 18% гача (итбурун 0,2-2) витамин С, 203 мг витамин Б
2
, витамин К
1
, 
Р, 12-18 мг каротин, 18% қандлар, 4,5% ошловчи моддалар, 2% атрофида 
лимон ва олма кислоталари, 3,7 пектин моддалар бор. 
Баргда: 400мг витамин С, П, эфир мойи бор. 
Мевада: 568 мг гача витамин С, 3 мг каротин, витамин Б
1
, Б
2
, Б
6
, К
1
, органик 
кислоталар, қанд, ошловчи ва пектин моддалар, антосианлар, фловоноидлар 
(квертсетин ва квертситрин) бор.
Наъматак 
турлари 
бир-биридан 
мевасининг шакли, катта-кичиклиги, ранги, 
новда пўстлоғининг ранги ҳамда новдадаги 
тиканларининг оз-кўплиги ва жойланишига 
қараб фарқланади. Наъма-так ўрмонларда, 
ариқ ёқаларида, буталар орасида, тоғ ён 
бағирларида ўсади. Гули чиройли турлари 
боғларда, 
хиёбонларда 
ва 
кўчаларда 
ўстирилади. 
1. Беггер наъматаги - Роса беггериана
2. Бурушқоқ наъматак - Роса ругоса
3. Даурия наъматаги - Роса давуриcа
4. Зангезур наъматаги - Р. Зангезура
5. Май наъматаги - ( дорлчинсимон) - Р. Мажалис

---

6. Майдагул наъматаги -Р.миcрантҳа
7. Пахмоқ наъматаги - Р. томентоса
8. Тиканли наъматаги - Р. аcиcуларис
9. Федченко наъматаги -Р.федтсченкоана
10. Қалқонбурун наъматаги -Р. cорймбифера
11. Қумсевар наъматаги - Р. псаммопҳила 
12. Қўқон наъматаги - Р. Коканиcа
13. Итбурун наъматаги - Р. cанина
14. Самарқанд наъматаги- Р. Маракандиса 
Уруғ 
Наъматак турлари кўп уруғ ва 
мева 
бериши 
билан 
биргаликда 
поликарлик ўсимлик ҳисобланади. 
Адабиётларда кўрсатилишича ва олиб 
борилган 
тажрибалар 
натижалари 
наъматак уруғларининг қийин унувчи 
уруғлар қаторига кириши аниқланган. 
Ҳақиқатан 
ҳам 
табиатда 
бу 
ўсимликнинг ёш ниҳоллари камдан кам 
ҳолларда учраши кузатилган. 
Наъматак уруғларини тайёрлашда Ўзбекистон шароитида август 
ойининг биринчи ярмида ўсимлик меваси сарғиш-қизғиш рангга ўта
бошлаганда йиғилади. Ўсимлик мевалари уруғидан ажратилиб, 1 қисм уруғ
3 қисм қум билан аралаштирилади. Аралашма 60-70 см чуқурликдаги ўрага
солиниб усти ёпилган ҳолда, ҳар 1-15 кунда намлаб, иложи борича 1 ойда
бир марта уруғларни чуқурдан олиб яна аралаштирилган ҳолда қайта кўмиб 
қўйилади. Уруглар шу усулда стратификатсия қилинганда уларнинг 
унувчанлиги ортади. 
Тайёрланган уруғлар кузда 30-35 см чуқурликда ҳайдалган, гўнг ва 
фосфорли ўғитлар билан ўғитланган, бороналаб текисланган ерларга (ерта 
баҳорда), қатор оралиғи 65-70 смли жўякларга сепилади ёки 55-65 см 
жўякларга оралиғи 10-15 см қилиб 3-4 тадан 1,0-1,5 см чуқурликда экиб 
чиқилади. Экилган уруғлами устига 1 см қалинликда майда чиритилган гўнг 
ёки ёғоч қипиғини сепилса намликни сақлаб туришга ёрдам беради.Шу билан 
бирга ниҳоллами совуқ уришидан асрайди. 

---