Ўзбекистон республикаси олий таълим, фан ва инновациялар вазирлиги

---

ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ ОЛИЙ 
ТАЪЛИМ, ФАН ВА ИННОВАЦИЯЛАР ВАЗИРЛИГИ 
ҚАРШИ МУҲАНДИСЛИК ИҚТИСОДИЁТ ИНСТИТУТИ 
«НАСОСЛАРНИНГ ПАРАЛЛЕЛ ВА 
КЕТМА-КЕТ ИШЛАШИ» 
мавзуси бўйича 
«Насослар ва насос станциялари»
фанидан топшириқни 
бажариш учун услубий қўлланма 
(“Сув таъминоти ва канализация тизимларини лойиҳалаш ва 
эксплуатацияси” таълим йўналишида таълим олаётган 
талабалар учун
) 
ҚАРШИ – 2023 йил 

---

УДК 631.672.2 
Б. У. Уришев, У.Ж. Қуватов. Насосларнинг параллел ва кетма-кет 
ишлаши: услубий қўлланма/ Қарши мухандислик иқтисодиёт институти, Қарши 
ш., 2023 й., 15 бет. 
Ушбу услубий қўлланмада иккита марказдан қочма насосларнинг 
биргаликдаги иши, яъни параллел ва кетма – кет ишлашини ҳисоблаш ва 
асослаш билан боғлиқ бўлган маълумотлар берилган. 
Услубий қўлланма “Гидравлика ва гидроиншоотлар” кафедрасининг 
_______ сонли ______________ йиғилиши ва “Муҳандислик техникаси” 
факультети услубий комиссиясининг _____ сонли ______________ даги 
мажлисида муҳокама қилинган ва маъқулланган. 
Тақризчилар:
. 
 
ТДТУ 
“Гидравлика 
ва 
гидроэнергетика” 
кафедраси проф., т.ф.д. Ф.Ж. Носиров. 
ҚарМИИ “Гидравлика ва гидроиншоотлар” 
кафедрасининг доценти Т.О. Дониёров 

---

 
Кириш. 
Сув таъминоти тизимидаги насос станцияларда сув резервуарларига 
нисбатан анча баланд ва етарлича узоқ масофаларга сувни етказиб беришга 
тўғри келади. Бундай ҳолларда битта насоснинг напори етарли бўлмаслиги 
мумкин, шу сабабли етарли наполрни ҳосил қилиш учун насослар кетма-кет 
бир-бирига уланади. Бундан ташқари станция ва қурилмаларда иқтисодий 
самарадорликка эришиш мақсадида бир нечта насос битта босим қувурига сув 
ҳайдаб бериш тизими кўп қўлланилади. Бундай ҳолатларда насослар параллел 
(ёнма – ён) улар тармоққа шу тарзда ишлайди. Насосларнинг бир вақтда 
умумий босим қувурига кетма-кет ёки параллел ишлаши уларнинг 
биргаликдаги иши деб аталади. Насосларнинг биргаликда ишида умумий 
напор (босим) ва қувур характеристикаларини қуриш ҳамда насос 
агрегатларининг ишчи нуқталарини топиш, уларга мос келадиган напор, сув 
бериш унумдорлиги, ф.и.к. ва қувват қийматларини ҳисоблаш насослардан 
фойдаланиш параметрларини аниқлаш учун зарур бўлади.