Ўзбекистон республикаси олий таълим, фан ва инновациялар вазирлиги терми муҳандислик технология институти магистратура бўлими

Ишнинг мақсади ва вазифаси: Ишдан мақсад натрий нитрит-нитрат ва кальций нитрит-нитрат тузларини азот оксидлари, оҳактош ва мирабилитдан олиш технологиясини ўрнатилган оптимал параметрлар асосида физик – кимёвий ва илмий – тадқиқотли асосланган ҳолда олиб боридан иборат.
Шу билан бирга қуйидаги вазифалар белгилаб олинди:
- кенг диапазонда оҳактошни азот кислотаси билан парчалаш кислотанинг концентрациясига, оҳактош бўлакларининг ўлчамига ва рН муҳитга боғлиқлиги ўрганилди;
-25°С ҳароратда тўрт компонентли сувли системанинг нитрит-нитрат натрий, сулфат, ва кальций тузларининг эрувчанлик диаграммалари тузиш;
- 25°C ҳароратда нитрат-нитритли, сулфатли ва кальцийли тўрт компонентли сувли система ва уни ташкил этувчи уч компонентли сув-кальций сулфат- натрий нитрит (нитрат) ва сув- натрий нитрит (нитрат)- натрий сулфат сувли системанинг эрувчанлик диаграммаси ўрганилди;
-таркибида нитритлар ва нитратлар, сулфатлар ва кальцийлар бўлган тўрт компонентли сувли ситеманинг эрувчанлик диаграммаси асосида натрий нитрит ва нитратни олиш технологик хисобларни ишлаб чиқиш;
- маҳаллий хом ашёлар оҳактош, мирабилит ва азот оксидлари асосида натрий нитрит-нитрат тузини олиш технологиясининг мақбул параметрларини аниқлаш ва технологик схемасини ишлаб чиқиш;
- натрий нитрит ва кальций нитрит тузларини олиш технологик регламентини ишлаб чиқиш;
Илмий янгилиги: Технологик шароитда конверсия усули билан натрий нитрит тузини олишда кальций нитритни натрий сульфат билан конверсиялаш жараёни ўрганилди.
Са(NO₃)₂-НNO₃-H₂O системанинг рH = f(Са(NO₃)-HNO₃-H₂O) функционал боғлиқ ҳолда ҳажмий диаграммаси тузилди.
Иккита тўрт компонентли системанинг 2Na⁺, Ca²⁺// 2NO_2,^- SO₄^2- -H₂O; 2Na⁺, Ca²⁺// 2NO₃^-, SO₄^2- -H₂O 25⁰С ҳароратда эрувчнлиги ва қаттиқ фазанинг хусусияти ўрганилди. Эрувчанлик изотермик диаграммаси тузилди.
Асосий технологик параметрлар асосида кальций сульфат натрий нитрат натрий суспензияларини фильтрлаш жараёни, ькғлатиш жараёни, эритмани совитиш ва кристаллаш жараёнлари ўрганилди.
Бир қатор технологик ҳисоблар учун пулпанинг бир қатор технологик хусусиятлари зичлиги, иссиқбардошлиги, қовушқоқлиги, фильтрланиш хусусияти ўрганилди.