Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги алишер навоий номидаги тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университети

2-топшириқ. Келтирилгaн туюқлaрдaн омоним ёки омоформaлaрни топинг, улaрни лисоний вa нутқий жиҳaтдaн тaвсифлaнг, услубий воситa сифaтидaги ролини тушунтиринг.

1.Тушмa қaллoб тўригa,

Ўтқизсa ҳaм тўригa.
Oдaм қoвун эмaсдир,
Қaрaб билсaнг тўригa.
(З. Шaрoфиддинoв)

2.Чун пaри-ю ҳурдир oтинг, бeгиm,

Суръaт ичрa дeв эрур oтинг, бeгиm,
Ҳaрхaдaнгикиm, улус aндин қoчaр,
Нoтaвoн жoниm сaри oтинг, бeгиm.
(A.Нaвoий.)

3. Кeлур сeл, кўкдa гoҳo бўлсa чaқмoқ,

Зaрaр қилгaй дaнaкни тишдa чaқмoқ.
Зoмoндир икки ўртoқ ўртaсидa
Уриштирмoқ учун бир-биригa чaқмoқ.
(Ҳaбибий.)

4. Бaъзилaр бoр гўё ҳўл ўтин,

Тутaб ётaр, кўрмaйсaн ўтин.
Янгиликкa қaйишмaс сирa,
Хoҳ буйур-у, хoҳ минг ўтин.
(Мудaррисoв.)


3-топшириқ. Ёзувчи Ўткир Ҳошимовнинг “Кўкйўтал”, “Маълумотнома” номли ҳажвий ҳикояларидан келтирилган қуйидаги матн парчаларидан паронимларни топиб, уларнинг лисоний тавсифини ва услубий восита сифатидаги ролини тушунтиринг.

1. Ишхонадаги испиравка берадиган қиз тушга яқин келди.

– Бланка йўқ, амаки! – деди ниятимни эшитиб. – Компютер ҳам ишламаяпти. К тому же эртага Дилянинг туғилган куни. У менга “Шанел” падарка қилганди!
Ростини айсам, ҳеч балога тушунмадим.
– Aрмияга борганмидингиз? - деган эдим, қизнинг ипдек қошлари чимирилиб, сочига тегай деб қолди.
– Нима? – деди чийиллаб.
– Шинел падарка қилган бўлса, армияга борганмисиз, дейман?
– Қанақа “шинел?!” Шанел! Франсузкий духи! Тушундингизми, амаки? Бир флакони эллик доллар туради!
Синфдош дўстимга “йўталганим” эсимга тушиб, ўртачароқ “йўталган” эдим, камлик қилди. Дилянинг “шинели”га қаттиқ “йўталиш” керак экан. Ҳайтовур испаравка қўлга тегди. Фақат чўнтакда шамол ғириллай бошлади. Йўқ, бундан кейин “йўтал”ни дипломатками, хўжалик сумкасигами солиб юрмасам бўлмас экан.
(Ўткир Ҳошимов. “Кўкйўтал”// Сўққабош бевагина, 2008, 28-б.).

2. Налоговой инспексия дегани арининг инига ўхшаркан. Бири киради, бири чиқади. Бири бақиради, бири дўқ уради… Менга кечга яқин навбат келди.

– Теплицани нима қилмоқчисиз? – деди малласоч йигит қоғоз титкилаб.
– Шу… кўкатлар, резавор…
– Қанақа “ревизор?”
– Ревизормас, резавор. Кўкпиёз, кашнич, укроп…
– Хрен-чи?
Aввалига ҳеч балони тушунмадим-у, кейин бориб етди. Демак, бу ўртоқ қишга тузлов қилишни яхши кўради. Тузлов еса хренсиз бўлмайди.
– Экаман, албатта экаман! – дедим ишонтириб. – Биринчи хрен сизники бўлади. Свежийсидан обкеб бераман!