Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ғаниев С. К


Вируслар еа зарар келтируечи дастурларни тарцатиш каналла-


Download 3.91 Mb.
Pdf ko'rish
bet129/170
Sana13.11.2023
Hajmi3.91 Mb.
#1770208
1   ...   125   126   127   128   129   130   131   132   ...   170
Bog'liq
axborot-kommunikatsion tizimlar xav- fsizligi

Вируслар еа зарар келтируечи дастурларни тарцатиш каналла-
ри. Компьютерлар ва корпоратив тармокларни хдмояловчи самарадор ти-
зимни яратиш учун каердан хавф тугилишини аник, тасаввур этиш лозим. 
Вируслар таркалишнинг жуда хилма-хил каналларини топади. Бунинг усти-
га эски усулларга янгиси кушилади.
Таркатшмнинг классик (мумтоз) усуллари. Файл вируслари дастур 
файллари билан биргаликда дискетлар ва дастурлар алмашишда, тармок, ка-
тологларидан, Web- ёки FTP - серверлардан дастурлар юкланишида 
таркатилади. Юклама вируслар Компьютерра фойдаланувчи захдрланган 
дискетани дисководда крлдириб, сунгра операцион тизимни кайта юклаши-
да тушиб крлади. Юклама вирус Компьютерра вирусларнинг бошка хили 
орк,али киритилиши мумкин. Макрокоманда вируслари MicroSoft Word
Excel, Access 
файллари каби офис хужжатларининг захарланган файллари 
алмашинишида таркалади.
Агар захдрланган компьютер локал тармок,к,а уланган булса вирус 
осонгина файл-сервер дискларига тушиб к,олиши, у ердан каталоглар 
орк,али тармок,нинг барча компьютерларига утиши мумкин. Шу тарика ви-
рус эпидемияси бошланади. Вирус тармокда шу вирус тушиб колган ком-
пьютер фойдаланувчиси хук,укдари каби хук,ук,к,а эга эканлигини тизим 
маъмури унутмаслиги лозим. Шунинг учун у фойдаланувчи фойдаланадиган 
барча каталогларга тушиб к,олиши мумкин. Агар вирус тармок, маъмури 
ишчи станциясига тушиб крлса ок,ибати жуда огир булиши мумкин.


Электрон почта.
Хрзирда Internet глобал тармоги вирусларнинг асосий манбаи 
хисобланади. Вируслар билан захарланишларнинг аксарияти MicroSoft 
Word 
форматида хатлар алмашишда содир булади. Электрон почта макро-
команда вирусларини таркатиш канали вазифасини утайди, чунки ахборот-
лар билан бир каторда купинча офис хужжатлари жунатилади.
Вируслар билан захарлаш билмасдан ва ёмон ниятда амалга ошири-
лиши мумкин. Масалан, макровирус билан захарланган мухаррирдан фой-
даланувчи узи шубха килмаган хрлда, адресатларга захарланган хатларни 
жунатиши мумкин. Иккинчи тарафдан нияти бузук, одам атайин электрон 
почта оркали харкандай хавфли дастурий кодни жунатиши мумкин.
Троян Web-сайпглар. Фойдаланувчилар вирусни ёки троян дастурни 
Internet 
сайтларининг оддий кузатишда, троян Web-сайтни курганида оли-
ши мумкин. Фойдаланувчи браузерларидаги хатоликлар купинча троян Web-
сайтлари фаол компонентларининг фойдаланувчи компьютерларига за-рар 
келтирувчи дастурларни киритишига сабаб булади. Троян сайтни 
куришга таклифни фойдаланувчи оддий электрон хат орк,али олиши мум-
кин.
Локал тармоклар.
Локал тармоклар хам тезликда зах,арланиш воситаси хисобланади. 
Агар х,имоянинг зарурий чоралари курилмаса, зах,арланган ишчи станция 
локал тармоккд киришда сервердаги бир ёки бир неча хизматчи файлларни 
захарлайди. Бундай файллар сифатида Login.com хизматчи файлни, фирма-
да к,улланилувчи Excel-жадваллар ва стандарт хужжат-шаблонларни 
курсатиш мумкин. Фойдаланувчилар бу тармоккд киришида сервердан 
захарланган файлларни ишга туширади, натижада вирус фойдаланувчи ком-
пьютеридан фойдалана олади.
Зарар келтирувчи дастурларни таркатиигнинг бошка каналлари.
Вирусларни таркатиш каналларидан бири дастурий таъминотнинг 
карокчи нусхалари х,исобланади. Дискетлар ва CD-дисклардаги нокунуний 
нусхаларда купинча турли-туман вируслар билан захарланган файллар 
булади. Вирусларни таркатиш манбаларига электрон анжуманлар ва FTP ва 
BBS 
файл-серверлар х,ам тааллукли.


Укув юртларида ва Internet-марказларида урнатилган ва умумфойдала-
ниш режимида ишловчи компьютерлар хам осонгина вирусларни таркатиш 
манбаига айланиши мумкин. Агар бундай компьютерлардан бири навбатда-
ги фойдаланувчи дискетидан захдрланган булса, шу компьютерда ишловчи 
бошка фойдаланувчилар дискетлари хам захдрланади.
Компьютер технологиясининг ривожланиши билан компьютер вирус-
лари хдм, узининг янги яшаш маконига мослашган хрлда, такомиллашади. 
Хдр кандай онда янги, олдин маълум булмаган ёки маълум булган, аммо 
янги компьютер асбоб-ускунасига мулжалланган компьютер вируслари, тро-
ян дастурлари ва куртлар пайдо булиши мумкин. Янги вируслар маълум 
булмаган ёки олдин мавжуд булмаган таркатиш каналларидан хдмда ком-
пьютер тизимларга татбик, этишнинг янги технологияларидан фойдаланиши 
мумкин. Вирусдан захарланиш хавфини йукртиш учун корпоратив 
тармокнинг тизим маъмури, нафакат вирусга карши усуллардан фойдала-
ниши, балки компьютер вируслари дунёсини доимо кузатиб бориши шарт.

Download 3.91 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   125   126   127   128   129   130   131   132   ...   170




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling