Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти к. Б. Уразов, Н. У худайбердиев


Download 1.65 Mb.
bet69/324
Sana30.10.2023
Hajmi1.65 Mb.
#1734343
1   ...   65   66   67   68   69   70   71   72   ...   324
Bog'liq
БХА дарслик. 27.06.2021 (2)

Бир маромда ҳисоблаш усули. Ушбу усулнинг моҳияти шундаки, у амортизацияланадиган қийматни фойдали хизмат муддат давомида бир маромда (миқдорда) ҳисоблашни, жамланган амортизация (эскириш)ни бир маромда кўпайиб боришини ва қолдиқ қийматини бир маромда камайиб боришини тақозо этади.
Йиллик амортизация (эскириш) суммаси ушбу усулда 18 000 000 сўмни ташкил этади.
100 000 000 – 10 000 000 90 000 000
Ас = -------------------------------------- = -------------- = 18 000 000 сўм
5 5
Ушбу усулда автомашинанинг фойдали хизмат муддати йиллари бўйича ҳисобланган, жамланган амортизация (эскириш) суммаси ва қолдиқ қиймати қўйидагича бўлади (4.2-жадвалга қаранг).
Бир маромда ҳисоблаш усули Солиқ Кодексига тўлиқ мувофиқ келади. Йиллик амортизация (эскириш) суммасининг 1/12 қисми ҳар ойда харажатлар счетига киритиб борилади ва у фойда солиғини ҳисоблаш базасига қайта қўшилмайди.
4.2-жадвал
Асосий воситалар амортизацияси (эскириши)ни бир маромли усулда ҳисоб-китоби



Йиллар

Бошлан-ғич қиймат

Аморти-зацияла-надиган қиймат

Аморти-зация меъёри

Йиллик аморти-зация

Жамлан-ган аморти-зация

Қолдиқ қиймат

1

100000000

90000000

20%

18000000

18000000

82000000

2

100000000

90000000

20%

18000000

36000000

64000000

3

100000000

90000000

20%

18000000

54000000

46000000

4

100000000

90000000

20%

18000000

72000000

28000000

5

100000000

90000000

20%

18000000

90000000

10000000



Бажарилган иш ҳажмига пропорционал ҳисоблаш усули. Ушбу усулда, аввалом бор, бир йиллик иш ҳажмига тўғри келадиган амортизация (эскириш) суммаси топиб олинади. Бизнинг мисолимизда у 9000 сўмга тенг (900000 10000 = 9000).
Автомобилнинг хизмат муддати йилларида ҳақиқатда бажарган иш ҳажмига пропорционлал ҳисобланадиган, жамланган амортизация (эскириш) суммаси, шунингдек қолдиқ қиймат қўйидагича бўлади (4.3-жадвалга қаранг).

4.3-жадвал


Асосий воситалар амортизацияси (эскириши)ни бажарилган иш ҳажмига пропорционал ҳисоблаш усулида ҳисоб-китоби



Йил-лар

Бошлан-ғич қиймат

Аморти-зацияла-надиган қиймат

Иш ҳажми, соат

Аморти-зация меъёри, сўм

Йиллик аморти-зация

Жамлан-ган аморти-зация

Қолдиқ қиймат

1

100000000

90000000

2000

9000

18000000

18000000

82000000

2

100000000

90000000

3000

9000

27000000

45000000

55000000

3

100000000

90000000

2500

9000

22500000

67500000

32500000

4

100000000

90000000

1500

9000

13500000

81000000

19000000

5

100000000

90000000

1000

9000

9000000

90000000

10000000

Ушбу усулда кўриниб турибдики, йиллик ҳисобланган амортизация (эскириш) суммаси ҳақиқий бажарилган иш ҳажмига қараб турлича бўлган. 1-йилда ҳисобланган амортизация (эскириш) суммаси Солиқ Кодексида белгиланган меъёрга мос келади ва у солиқ солиш базасига қайта кирмайди. 2-йилда меъёрдагидан 9000000 сўм (27000000-18000000) ортиқча амортизация (эскириш) ҳисобланган. Ушбу сумма иккинчи йил солиқ ҳисоб-китобларида фойда солиғини ҳисоблаш базасига қайта қўшилади. 3-йилда меъёрдагидан 4500000 сўм (22500000-18000000) ортиқча амортизация (эскириш) ҳисобланган. Ушбу сумма 3-йил солиқ ҳисоб-китобларида фойда солиғини ҳисоблаш базасига қайта қўшилади. 4- ва 5- йиллардан меъёрдан мос равишда 4500000 сўм (13500000-18000000) ва 9000000 сўм (9000000-18000000) амортизация (эскириш) кам ҳисобланган. Ушбу суммалар мос равишда 4- ва 5- йилларда солиқ солиш базасидан камайтирилиши мақсадга мувофиқ ёки келгуси йилларда автомобилдан қўшимча ишлатишда солиқ солиш базасига 2- ва 3- йилларда қайта киритилган 13500000 сўм (9000000+4500000) миқдорида амортизация (эскириш) суммаси солиқга тортилмаслиги керак. Юқоридаги ҳол мавжуд бўлганда солиқга тортилмайдиган амортизация (эскириш) суммаси миқдори асосланган ҳолда ҳисоб сиёсатида акс эттирилган бўлиши керак.



Download 1.65 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   65   66   67   68   69   70   71   72   ...   324




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling