Њзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги

TARJIMAI HOL
Ma’lum bir shaxs tomonidan o‘z hayoti va faoliyatini aks ettirib yozilgan bayonnoma. Unda dastlab Tarjimai hol deb yoziladi, keyin muallifning ismi, familiyasi va otasining ismi to‘liq ko‘rsatiladi, tug‘ilgan yili, kuni, oyi va joyi ham aniq yoziladi. Ota-onalar haqida qisqacha ma’lumot beriladi. Shundan so‘ng qayerlarda, nima ishlar qilinganligi to‘g‘risida batafsil, yilma-yil yoziladi, oilaviy ahvoli va turar joyi haqida ma’lumot beriladi. Oxirida yozilgan sana ko‘rsatilib, imzo chekiladi. Namuna:
TARJIMAI HOL

Men, Karimov Suyun Amirovich 1950 yilda O‘zbekiston Respublikasi Samarqand viloyati Kattaqo‘rg‘on (hozirgi Nurobod) tumaniga qarashli Ulus qishlog‘ida ishchi oilasida tug‘ilganman.

Otam – Karimov Amir (1928) va onam – Karimova Xanigul (1930) vafot etishgan.

1957-1967 yillarda Kattaqo‘rg‘on (keyinchalik Pastdarg‘om) tumanidagi №46 va №99-maktablarda, shundan so‘ng №100-o‘rta maktabda o‘qiganman, 1972 yilda Samarqand Davlat universitetining o‘zbek va tojik filologiyasi fakultetini tugatganman.

Mehnat faoliyatim ofiserlikdan boshlangan. 1972-1974 yillarda Sovet Armiyasi safida xizmatda, 1974-1975 yillarda Pastdarg‘om tumanidagi №99-o‘rta maktabda o‘qituvchi, 1975-1976 yillarda Sovetobod (hozirgi Nurobod) tumanida ijroiya qo‘mita tashkilotchi instruktori, 1976-1986 yillarda SamDU tahrir-nashriyot bo‘limida muharrir, katta muharrir, bo‘lim boshlig‘i, 1986-1990 yillarda O‘zkompartiya Samarqand viloyati qo‘mitasida instruktor, lektor, sektor mudiri vazifalarida ishladim.

1991-1993 yillarda SamDU qoshida doktoranturani o‘tadim. 1994 yildan hozirgacha universitet o‘zbek tilshunosligi kafedrasining mudiri va professori vazifasida ishlab kelayapman.

O‘zbek tilshunosligining dolzarb muammolariga bag‘ishlangan 1983 yilda nomzodlik, 1994 yilda doktorlik dissertasiyalarini himoya qilganman. Shu paytga qadar 10 dan ortiq monografiya, o‘quv qo‘llanmalari, ma’ruzalar matni, lug‘atlar hamda 60 dan ortiq ilmiy, ilmiy-ommabop maqolalarim nashr etilgan.

Mehnatda erishgan yutuqlarim uchun 1995 yilda «Shuhrat» medali bilan mukofotlanganman.

Oilalikman, 5 farzandim bor.

____________ S.Karimov

2003 yil 20 yanvar
TAQRIZ
Taqriz badiiy yoki ilmiy asarlarga tanqidiy nuqtai nazardan qarab beriladigan bahoning yozma bayonidir. U oddiy ilmiy maqolalardan tortib, dissertasion ishlarga, o‘quv qo‘llanmalari, darsliklar va monografiyalargacha bo‘lgan qamrovdagi nashrlarni qamrab olishi mumkin.

Taqrizda himoyaga yoki nashrga tavsiya etilgan ishga atroflicha, batafsil munosabat bildiriladi, uning ijobiy va salbiy tomonlari xolisona ko‘rsatib o‘tiladi, himoyaga yoki nashrga tavsiya etilish-etilmaslik haqidagi munosabat aniq bayon etiladi. Dissertasion ishlar himoyasini o‘tkazuvchi Ixtisoslashgan kengash yoki asarni bosib chiqaruvchi nashriyot bu kabi taqrizlarda aytilgan fikr-mulohazalarni umumlashtirib, o‘z xulosalarini chiqaradi.

Taqrizning tarkibiy qismida uning qanday dissertasion ish yoki nashrga tavsiya etilayotgan asar haqida gap borayotgani, Taqriz degan so‘z (uning o‘rnida ayrimlar ba’zan Mulohazalar so‘zini qo‘llaydi), keyin asosiy matn, uni yozgan kishining lavozimi, ilmiy darajasi va unvoni, ismi familiyasi, imzosi hamda yozilgan sana aks etadi. Imzo kadrlar bo‘limi tomonidan tasdiqlanadi. Namuna:
«Umumiy o‘rta ta’lim maktablarda lug‘aviy sinonimlarni yangi

pedagogik texnologiya asosida o‘qitish» mavzusida Yuldosheva

Nilufar Abdullayeva tomonidan yozilgan nomzodlik

dissertasiyasi avtoreferati bo‘yicha

TAQRIZ

Mustaqillikdan buyon o‘tgan davr mobaynida o‘zbek tili lug‘at tarkibida jiddiy sifat va miqdor o‘zgarishlar sodir bo‘layotgan bir paytda uzluksiz ta’limning barcha jabhalarida, shu jumladan, o‘zbek tilini o‘qitishni yangi pedagogik texnologiya asosida tashkil etish zamon taqozosidir.

Yangi pedagogik texnologiyani o‘quv jarayoniga tatbiq etishdan asosiy maqsad o‘quvchilar tafakkurini, ijodiy fikrlash qobiliyatini oshirishdan iboratdir. O‘zbekiston Respublikasining xalqaro miqyosda nufuzi ortib borayotgan bir paytda o‘zbek tiliga bo‘lgan e’tibor ham alohida o‘rin egallaydi. Shubhasiz, bu o‘zbek tili mutaxassislari oldiga ham katta mas’uliyat yuklaydi. Shu nuqtai nazardan olib qaraganda tanlangan mavzu g‘oyatda dolzarbdir.

Taqriz etilayotgan dissertasion ish kirish, uch bob va xulosadan iborat. Ishning «Kirish» qismida tadqiqotchi pedagogika tushunchasining ildizlarini O‘rta Osiyoda uzoq o‘tmishda allomalarimiz Umar Xayyom, Forobiy, Ibn Sino kabi allomalarning asarlarida o‘z aksini topganligini ta’kidlaydi. Dissertantning hozirga qadar o‘rta ta’lim maktablarida o‘quvchilarning Davlat ta’lim standartlariga mos ravishda fanni zamon talablari darajasida o‘zlashtira olmayotganliklarini o‘qitish metodikasidagi qusurlaridan biri ekanligini to‘g‘ri ilg‘ay olgan. O‘qitish jarayonida o‘zbek tilining jozibadorligini, o‘ziga xos nozikliklarini ifodalashda lug‘aviy sinonimlarga alohida e’tibor qaratish lozimligini dalillar asosida isbotlab berishga harakat qilgan.

Ishning birinchi bobi «Umumta’lim maktablarida sinonimlarni yangicha pedagogik texnologiya asosida o‘qitishning nazorat va amaliyot asoslari» deb nomlanib, unda hozirgi kunda keng faol qo‘llanilayotgan yangi pedagogik texnologiya» tushunchasining zamirida fikrlash,

izlanish, yangicha dunyoqarashning asosiy yo‘nalishlari atroflicha yoritilgan. Bu bo‘limda o‘rta ta’lim jarayonida ona tili darslarida sinonimlar mavzusida lug‘aviy jihatdan so‘zlarning tanlab qo‘llanishi uslubiy jihatdan katta ahamiyat kasb etishi aniq va ravshan ko‘rsatiladi. To‘plangan faktik materiallar asosida dissertant o‘quvchilarning leksik sinonimlardan nutq faoliyatida foydalanishining talab darajasida emasligini ta’kidlaydi. Keltirilgan misollar deklarativ xarakterda bo‘lmasdan, ularni bartaraf etish yo‘llari ko‘rsatilgan. Dissertant bu bobda «til - me’yor - nutq» g‘oyasini asosli ravishda ilgari suradi.

Ishning ikkinchi bobi «Lug‘aviy sinonimlarni o‘qitishda yangi pedagogik usullardan foydalanish» deb nomlanib, unda lug‘aviy sinonimlarni o‘qitishda yangi pedagogik usullardan foydalanish muammosi ko‘tariladi. Dars samaradorligini oshirishning yo‘llari belgilab beriladi. Ularning soni yettita (12-13 -betlar) ekanligi ta’kidlanib, «ma’nodosh so‘zlar» ni mashhur tilshunos olim A. G‘ulomovning fikriga tayangan holda ikki guruhga ajratadi: