Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ўзбекистон республикаси

3.3. Кучланиш бўйича электр ускуналарни танлаш 
Қишлоқ ва сув хўжалигида уч фазали 
В
U
220
/
380

кучланишли 
ўзгарувчан ток ишлатилади. Демак электр истеъмолчилар кучланиши ҳам 
тармоқ кучланишига тенг бўлади. Кучланишни мослаш учун учбурчакдан 
юлдузгача қайта уланиши мумкин. 
Қувват ва ток бўйича танлаш. Бунда иш машинаси учун зарур қувват 
аниқланилади ва ундан кам бўлмаган қувватли мотор олинади. Яна иш 
машинасини юкланиш диаграммаси муҳим рол ўйнайди. Агар қувват кам 
ўзгариб турса 
%
20


Р
, ўртача қувватга қараб танланиши мумкин. Доимо 
ўзгариб турувчи юклама бўлса, таъсир этувчи қиймати бўйича яъни ўртача 
квадрат қувват бўйича танланади. Демак ўртача, квадрат ҳақиқий қувват 
аниқланилиб, ундан кам бўлмаган қувватли мотор олинади 
.
.м
иш
н
Р
Р

. Бу 
мотор момент бўйича ортиқча юкланишга текшириб кўрилади. 

---

27 
Электр аппаратлар, ишга тушириш –ҳимоя воситалари асосий 
контактлардаги ток катталигига қараб, 
иш
н
I
I


шартидан олинади. Яна 
ҳимоя воситаларининг ўрнатилган токи (ишга тушиш токи) ҳисобга олинди:
иш
i
XBI
I
K
I

бу ерда: 
i
К
– ҳимоя воситасининг ишга тушиш токини ҳимоя тармоғининг 
иш токига нисбати, 3.2-жадвалдан аниқланади. 
Қиздириш ускуналари зарур қувват бўйича танланади. Ҳисобий қувват 
иссиқлик баланс тенгламасидан аниқланади. 
3.2-жадвал 
Ҳимоя воситаларининг ўрнатилган токлари 
№ 
Ҳимоя аппарат
турлари 
Ҳимоя воситаларининг номинал токининг 
тармоқ иши токига нисбати 
Чўғла
нм
а ла
м
па
ДРЛ
ти
пли
ла
м
па
Л
ю
м
ин
ес
це
нт л
ам
па
Эле
ктр м
отор
Эле
ктр мото
рла
р 
гуруҳи
Эле
ктр
қи
зди
-р
иш 
во
си
тал
ари
1 Эрувчи сақлагич 
1,0 
1,2 
1,0 

ит
k