Ўзбекистон республикаси президенти ҳузуридаги қонунчилик ва ҳУҚУҚий сиёсат институти

70-савол: 
Конституцияда “монопол фаолият 
қонун билан тартибга солинади ва чеклана-
ди”, деган қатъий норма белгиланишининг 
аҳамияти нимада?
Жавоб:
Товарлар ва хизматлар бозорида самарали рақобат 
муҳитини яратиш мақсадида 
монополияни босқичма-босқич 
камайтириш иқтисодиётни яна-
да ривожлантиришнинг усту вор 
йўналиши ҳисобланади. 
Ўзбекистон Республикаси 
Президенти Ш. Мирзиёев 
2022 йил 20 июнь куни Конституциявий комиссия аъзолари 
билан учрашувда “Давлат хусусий тадбиркорликни ри-
вожлантириш учун иқтисодий фаолиятда монопол-
лаштиришга йўл қўйилмаслигини кафолатлаши лозим”
, 
деб таъкидлаган эди.
Амалдаги Конституцияда тадбиркорлик, иқтисодий фао-
лият эркинлиги белгиланган бўлса-да, айнан ушбу соҳада 
самарали фаолият кўрсатишга салбий таъсир қиладиган 
монопол ташкилотлар фаолиятини чеклаш бўйича махсус норма 
белгиланмаган.
Шу боис янги таҳрирдаги Конституциямиз лойиҳасининг 
67-моддасида илк маротаба “Монопол фаолият қонун 
билан тартибга солинади ва чекланади”
, деган қатъий 
норманинг 
киритилаётганлиги 
иқтисодиёт 
тармоқларида 
монопол фаолиятни чеклаш орқали рақобатни ривожлантиришга 
йўналтирилган тизимли иқтисодий-ҳуқуқий тартибга солишнинг 
конституциявий асослари шаклланишига хизмат қилади.

---

119
Дарҳақиқат, иқтисодиётни ривожлантириш манфаатлари 
нуқтаи назаридан давлатнинг монопол фаолиятни тартибга 
солиш каби муҳим вазифани ўз зиммасига олиши бизнес 
ҳамжамиятнинг ҳам, аҳолининг ҳам манфаатига жавоб беради.
Бунда барча бозорларда соғлом рақобат муҳитини 
таъминлашга ҳамда рақобатни олиб кириш мумкин бўлган 
табиий монополия соҳаларига хусусий сектор учун йўл очишга 
муҳим эътибор қаратилади.
Шу билан бирга, юқори ижтимоий аҳамият касб этувчи 
соҳалардаги табиий монополиялар (масалан, нефть, нефть 
маҳсулотлари ва газни қувур орқали транспортировка қилиш, 
темир йўлларда ташиш ва бошқ.) фаолияти истеъмолчилар