Zbekiston respublikasi raqamli texnologiyalari va kommunikatsiyalarni rivojlantirish

Kanallar chastota bo„yicha ajratiladigan ko„p tomonlama ulanish (OFDMA) 
turli foydalanuvchilarga ularning o‗z nimtashuvchi chastotalar to‗plamlarini biriktirish 
yo‗li bilan OFDM tizimlarida muvaffaqiyatli ishlatilishi mumkin (7.12- rasm).

---

7.12- rasm. OFDMAda bazaviy stansiya har bir foydalanuvchiga 
kanallarning eng yaxshi parametrlarini beradigan diapazondagi 
nimtashuvchilar qismini ustun tayinlaydi 
Bu taqsimlash bajarilishi mumkin bo‗lgan ko‗plab usullar mavjud. Eng oddiy usul 
7.12- rasmda tasvirlanganidek, har bir foydalanuvchiga nimtashuvchi chastotalarni 
statik taqsimlash hisoblanadi.Masalan, tizimning 64 ta nimtashuvchi chastotalaridan 1- 
foydalanuvchi 1-16nimtashuvchi chastotalarni 2, 3, va 4-foydalanuvchilar mos 
ravishda 17-32, 33-48, va 49-64 nimtashuvchi chastotalarni ishlatishi mumkin. 
Taqsimlash turli foydalanuvchilar uchun uzoq vaqtga multipleksorga xabar qilinadi va 
Fure tez o‗zgartirishini (FFT) ishlashigacha ishlatiladi. Tabiiyki, notekis 
taqsimlashga ham yo‗l qo‗yiladi, maslan yuqori tezliklarda ma‘lumotlarni uzatadigan 
foydalanuvchilar uchun pastroq tezlikli foydalanuvchilarga qaraganda ko‗proq 
nimtashuvchi chastotalar taqsimlanadi. 

---

Quvvat 
2
.
1
6
-
r
a
s
m
.
O
F
D
M
A
s
h
a
k
l
l 
Vaqt 
 
foydalanuvchi 
 
foydalanuvchi 
 
foydalanuvchi 
Tashuvchilar 
bloki 
Tashuvchilar 
bloki 
Tashuvchilar 
bloki 

---

chastota 
Nimtashuvchi chastotalarni statik taqsimlashning takomillashtirilishi – dinamik 
taqsimlash kanalning holatini davriy tahlil qilishga asoslanadi. Masalan, chastotaviy 
holat va so‗nishlarning mavjudligi tufayli 1-foydalanuvchi 33-48 nimtashuvchi 
chastotalardagi nisbatan yaxshi kanallarga, shu bilan bir vaqtda 3- foydalanuvchi 1-16 
nimtashuvchi chastotalardagi nisbatan yaxshi kanallarga ega bo‗lishi mumkin. 
Ravshanki, statistika asosidagi taqsimlashlarni bunday o‗zgartirish bu foydalanuvchilar 
uchun o‗zaro foydali bo‗lar edi. Nimtashuvchi chastotalarni dinamik taqsimlanishini 
bajarilishi uchun yaxshi ishlab chiqilgan nazariya mavjud. Ulardan ayrimlari 
quyidagilar hisoblanadi: 
-multifoydalanuvchilik ajratilishi har bir yangi bog‗lanishga nimtashuvchi chastotalar 
to‗plamini berishdan iborat. Stansiyaga chastotalarni uzoq vaqt biriktirilishiga (ko‗p 
stansiyali ulanish) qaragandagi bu usul beradigan afzalliklar bu mumkin nimtashuvchilar 
to‗plamidan bu momentda ―yaxshi‖ sharoitlarni ta‘minlay oladigan nimtashuvchilarni 
har bir bog‗lanish uchun tanlash hisoblanadi; 
-adaptiv modulyatsiyalash bu eng yuqori ma‘lumotlarni uzatish tezliklariga erish uchun 
yaxshi kanallarni ishlatish uchun vosita hisoblanadi. OFDMAda unumdorlikni 
maksimallashtirish uchun nimtashuvchi chastotalarni tanlash va quvvatni taqsimlash 
kanallarning holatiga asoslanishi kerak. 
Shunday qilib, OFDMA ko‗p stansiyali ulanish tez moslashuvchan uslubini 
ta‘minlaydi, u ko‗plab foydalanuvchilarning ishlashini o‗zgaradigan ilovalar, 
ma‘lumotlarni uzatish tezliklari va xizmat ko‗rsatish sifati talablarining katta to‗plami 
bilan muvofiqlashtirishi mumkin. 
ANTENNA (lot. antenna — hashorat moʻylovi) — elektromagnit toʻlqinlarini 
fazoga tarqatuvchi (uzatuvchi Antenna) yoki qabul qiluvchi (qabul qiluvchi Antenna) 
qurilma. Har qanday uzatuvchi Antennani qabul qiluvchi Antenna oʻrnida yoki, 
aksincha, qabul qiluvchi Antennani uzatuvchi Antenna oʻrnida ishlatish mumkin, chunki 
ularning hamma 
elektr
xususiyatlari bir xil. Uzatuvchi Antenna uzatgich moslama 
energiyasini elektromagnit toʻlqinlari energiyasiga, qabul qiluvchi Antenna 
elektromagnit toʻlqinlari energiyasini yuqori chastotali 
tok
energiyasiga aylantiradi. 
Bundan tashqari, uzatuvchi Antenna energiyani muayyan 
tekislik
va yoʻnalishda 
tarqatish xususiyatiga, qabul qiluvchi Antenna turli yoʻnalishdan keluvchi 
toʻlqinlarni 
saralash
xususiyatiga ega boʻladi. Qabul qiluvchi Antennaning bu xususiyati 
yoʻnalish boʻyicha 
tanlash
deyiladi. 
Antennaning 
ishlash 
tarzi 
ochiqtebranish 
konturining elektromagnit toʻlqinlarini tarqatishiga asoslangan. 
Chastotalar diapazoniga qarab Antennalar uzun, oʻrta, qisqa va ultraqisqa 
toʻlqin
A. 
lariga boʻlinadi. Antenna larning tuzilishi va shakli ularning qanday 
maqsad
uchun 
moʻljallanganligiga bogʻliq. 
Uzun
va oʻrta toʻlqin Antenna larining asosi yetarlicha uzun 
(va baland), 
tik
oʻrnatilgan oʻtkazgichdan iborat. 
Fider (ing. feed — taʼminlash) — 1) radiotexnika vatexnikada — oʻta yuqori 
chastota (OʻYUCH)li signallarni uzatish liniyasi, radiotoʻlqinlarni uzatish liniyasi; 
elektromagnit tebranishlar (toʻlqinlar)ni manbadan isteʼmolchiga yuborish uchun 
moʻljallangan qurilma. F.lar ochiq va berk turlarga boʻlinadi. "F." terminidan, asosan, 
radiouzatish va radioqabul qilish texnikasida, simli radioeshittirishda foydalaniladi; 2) 

---

elektr energetikada — energiyani taqsimlovchi kabel liniya yoki havoda elektr uzatish 
liniyasining eskirgan nomi.