Ўзбекистон республикаси соғЛИҚни сақлаш вазирининг буйруғИ

Кутуришга қарши “Вакрейбиз”, “Веросел”, “Абхайраб” ва “КОКАВ” вакциналарини қўлланиш схемаси

№	Тишланиш локализацияси ва характери	Вакциналар турлари	Тишланишлар (жароҳатлар) тоифаси
			“Д”(эгаси маълум) ҳайвонлар томонидан тишланганларга	“А”, “В”, “С” (қутуриш лаборатория усулида тасдиқланган, қутуриш клиник намоён бўлган ҳайвонлар, шунингдек қаровсиз уй ҳайвонлари ҳамда ёввойи ҳайвонлар томонидан тишланганларга)
1	Жароҳатланмаган тери қопламлари сўлакланганда	Вакрейбиз, Веросел	Тайинланмайди	5 та эмлаш тайинланади (0,3,7,14,28-кунлари)
		Абхайраб	Тайинланмайди	6 та эмлаш тайинланади (0,3,7,14,28,90)
		КОКАВ	Тайинланмайди	6 та эмлаш тайинланади (0,3,7,14,30,90)
2	Жароҳатланган тери қопламлари сўлакланганда (жумладан ҳайвон панжаси билан тирналганда ва кўп сўлакланганда)	Вакрейбиз, Веросел	3та эмлаш тайинланади (0,3,7- кунлари)	5 та эмлаш тайинланади (0,3,7,14,28)
		Абхайраб	3та эмлаш тайинланади (0,3,7- кунлари)	6 та эмлаш тайинланади (0,3,7,14,28,90)
		КОКАВ	3та эмлаш тайинланади (0,3,7- кунлари)	6 та эмлаш тайинланади (0,3,7,14,30,90)
3		Вакрейбиз, Веросел	3та эмлаш тайинланади (0,3,7- кунлари)	5 та эмлаш тайинланади (0,3,7,14,28)
		Абхайраб	3та эмлаш тайинланади (0,3,7- кунлари)	6 та эмлаш тайинланади (0,3,7,14,28,90)
		КОКАВ	3та эмлаш тайинланади (0,3,7- кунлари)	6 та эмлаш тайинланади (0,3,7,14,30,90)
4		Вакрейбиз, Веросел	3та эмлаш тайинланади (0,3,7- кунлари)	АИГ тайинланади + 5та эмлаш (0,3,7,14,28)
		Абхайраб	3та эмлаш тайинланади (0,3,7- кунлари)	АИГ тайинланади + 6та эмлаш (0,3,7,14,28,90)
		КОКАВ	3та эмлаш тайинланади (0,3,7- кунлари)	АИГ тайинланади + 6та эмлаш (0,3,7,14,30,90)
5		Вакрейбиз, Веросел	3та эмлаш тайинланади (0,3,7- кунлари)	АИГ тайинланади + 5та эмлаш (0,3,7,14,28)
		Абхайраб	3та эмлаш тайинланади (0,3,7- кунлари)	АИГ тайинланади + 6та эмлаш (0,3,7,14,28,90)
		КОКАВ	3та эмлаш тайинланади (0,3,7- кунлари)	АИГ тайинланади + 6та эмлаш (0,3,7,14,30,90)

Антирабик иммуноглобулин ишлатилиши бўйича Йўриқнома асосида қўлланилади.
Қутуриш касаллигини яширин даврини узайтириш мақсадида мажмуавий даволашда рифампицинни қўлланилиши
Бугунги кунда одамлар қутурган ҳайвонлар томонидан тишланганда, қутуриш касаллигининг олдини олишнинг ягона самарали усули – бу қутуриш касаллигига қарши антирабик иммуноглобулин ва вакцинанинг қўллашдир. Қутуриш касаллиги яширин даврининг узоқ давом этиши, антирабик вакцина қилингандан сўнг организмда фаол иммунитет ишлаб чиқишга имкон беради. Қутуриш касаллигига қарши тўлиқ курс олганлар ўртасида ҳам қутуриш касаллигининг келиб чиқишига кафолат бериб бўлмайди. Бу етказилган жароҳатни оғирлигига, эмлаш ишларини кечиктирилиб ўтказилганлигига, вакцина фаоллигининг сустлигига ёки юққан вирус ҳамда вакцинанинг вирус штами ўртасидаги тафовутларга ҳам боғлиқ бўлади.
Охирги йиллар мобайнида қутуриш вируси ингибиторларини кимёвий бирикмалар ва тайёр дори - дармонлар орасидан аниқлаш бўйича изланишлар давом эттирилмоқда. in vitro ва in vivo тизимида қутуриш вирусларини кўпайишига тўсқинлик қиладиган бир нечта моддалар аниқланган, улар ўртасида рифампицин алоҳида ўрин тутади. Рифампицин вирусга қарши таъсирга эга бўлиб, чечак, Раус саркомаси, хужайра культуралари штаммларини, шунингдек ҳайвонлар организмидаги герпес ва қутуриш вирусларини репликациясига тўсқинлик қилади. Рифампицин антирабик иммуноглобулин билан биргаликда қутуриш касаллигининг яширин даврида қўлланилиши қутуриш касаллигининг олдини олишда муҳим аҳамиятга эга.
Шубҳасиз, рифампицинни антирабик иммуноглобулин ва антирабик вакцина билан бирга ишлатилиши касалликнинг яширин даврини ўртача 2 маротабага узайтиради ва антирабик вакцинани самарали қўллаш имконини беради. Рифампицин антирабик иммуноглобулин билан бирга қўлланилганда, организмни ҳимоя қобилияти кучаяди. Мазкур препарат 1988 йилдан тиббий амалиётда қўллаш учун рухсат этилган бўлиб, вирусга қарши восита сифатида қутуришни мажмуавий протектив даволашда ишлатилади.
Рифампицин протектив даволаш мақсадида суткасига 0,4 – 0,6 гр.дозада ичилади. Оғир тишланиш ҳолатларида (юздан, бошдан, кафтидан, кўп жойидан тишланганда) кунлик дозани 0,9 гр.гача етказиш мумкин. 12 ёшгача бўлган болаларга рифампицин 8–10 мг/кг ҳисобида тайинланади. Даволаш давомийлиги 7 кун. Рифампицин қутуриш касаллигига қарши актив-пассив иммунизация (антирабик иммуноглобулин ва вакцина билан) ўтказиш даврида қўлланилади.