Ўзбекистон республикаси ташқи ишлар вазирлиги

while -sikl operatori. 
while-sikl operatorining ko‗rinishi quyidagicha: 
while (shart){ 
// takrorlanuvchi operatorlar  
} 
Bu operator ishlaganda, oldin shart tekshiriladi. Agar shartning qiymati 
rost bo‗lsa,, takrorlanuvchi operatorlar bajariladi va bu jarayon shart 
yolg‗on bo‗lguncha davom etadi. Qachonki shart yolg‗on bo‗lsa, ya‘ni shart 

---

51 
bajarilmasa, 
} 
dan 
keyingi 
operatorga 
bajarilish 
uzatiladi. 
Agar 
takrorlanuvchi operatorlar soni bitta bo‗lsa, bu operatorni
while (shart) takrorlanuvchi operator;
ko‗rinishida ham yozish mumkin. Xuddi shuningdek, bu operatorni 
while (shart) ; 
ko‗rinishida ham qo‗llash mumkin. 
7.1-rasm. 
Quyida 7.1-rasmdagi algoritmning f(i)=i uchun programmasi keltirilgan:
public class Summa { 
public static void main(String[] args) { 
int i, s, n; 
n=20; 
s=0;i=1; 
while (i<=n) { 
s+=i; i++; 
} 
System.out.println("summa= " +s); 
} 
} 
Programmaning natijasi
Bosh. 
n 
s=0; i=1 
i≤n 
hа 
s=s+f(i) 
i=i+1 
yo‘q 
s 
Таm. 
1 
3 
2 

---

52 
summa= 210 
ko‗rinishda bo‗ladi. 
Quyida keltirilgan misolda sikl bir marta ham bajarilmaydi: 
while (1 < 0)
System.out.println("Sikl bir marta ham bajarilmaydi, chunki shart doim 
yolg‗on. "); 
Quyida keltirilgan misolda sikl cheksiz ko‗p marta takrorlanadi: 
while (1 > 0)
System.out.println("Sikl cheksiz ko‗p marta takrorlanadi, chunki shart 
doim rost. "); 
Bu ko‗rinishdagi sikl operatoridan foydalanilganda sikldan chiqishni 
programmachining o‗zi ta‘minlashi kerak, yani takrorlanuvchi operatorlar 
tarkibida shunday operator bo‗lishi kerakki, u shartga ta‘sir etsin. 
Quyidagi misol 10 dan 1 gacha bo‗lgan butun sonlarning kvadratini chop 
etadi: 
package kvadrat; 
public class Kvadrat { 
public static void main(String[] args) { 
int n=10; 
while (n>0){ 
System.out.println(n+" kvadrati= "+n*n); 
n--; 
} 
} 
} 
Programmaning natijasi
10 kvadrati= 100 
9 kvadrati = 81 
8 kvadrati = 64 
7 kvadrati = 49 
6 kvadrati = 36 
5 kvadrati = 25 
4 kvadrati = 16 
3 kvadrati = 9 
2 kvadrati = 4 
1 kvadrati = 1 
ko‗rinishda bo‗ladi.
Quyidagi programma ikki sonning o‗rta arifmetik qiymatini hisoblaydi: 
public class Ikki_son { 
public static void main(String[] args) { 
int n=10,m=20; 

---

53 
while (++n<--m); 
System.out.println("Ikki sonning o‗rta arifmetik qiymati ="+n); 
} 
} 
Programmaning natijasi 
Ikki sonning o‗rta arifmetigi=15 
ko‗rinishda bo‗ladi. 
Quyida massiv elementlarining yig‗indisini topish programmasi 
keltirilgan: 
public class Main { 
public static void main(String[] args) { 
int i,n; 
double s=0; 
double A[]={2,5,6,-7,10,9,12,4,25,1}; 
n=10;i=0; 
while (is+=A[i]; i++; 
} 
System.out.println("s="+s); 
}} 
Massiv elementlarining ko‗paytmasini topish uchun yuqoridagi 
programmada s=0 ni s=1 ga va s+=A[i] ni s*=A[i] ga almashtirish yetarli.