¡збекистон республикаси

Kontaktorlar va magnitli ishga tuishrgichlar quyidagilar bo‘yicha tanlanadi:
ustanovkaning kuchlanishigaqarab

tokning turi va kattaligiga qarab

ulanadigan elektr dvigatellarning kuvvatiga qarab



Saqlagichlar quyidagilar bo‘yicha tanlanadi:
qurilmaning kuchlanishi bo‘yicha U_ust≤U_nom.
tok bo‘yicha I_norm≤I_nom, I_tax≤I_nom;
konstruksiyasi va qurilma turiga qarab;
uzish toki bo‘yicha I_p.o≤I_uz.p, bunda I_uz.p— uziladigan chegara toki (simmetrik tashkil etuvchi).
1000 V gacha bo‘lgan qurilmalarda saklagich eruvchan quymasining nominal toki tarmoqni muhofazalash shartlari bo‘yicha, shuningdek selektivlik shartlari bo‘yicha olinadi.
Ajratgich va uzgichlar quyidagicha tanlanadi:
qurilmaning kuchlanishi bo‘yicha U_ust≤U_nom;
tok bo‘yicha

konstruksiyasi, urnatish turi bo‘yicha;
elektrodinamik turg‘unligi bo‘yicha

bunda i_pr.s, I_pr.s—q.t. ning parron o‘tuvchi chegara toki (amplituda va ta’sir etuvchi qiymatlari);
termik turg‘unligi bo‘yicha

bunda V_k—hisob bo‘yicha issiqlik impulsi, kA²·s; I_t—termik turg‘unlikning chegara toki; t_t—termik turg‘unlik chegara tokining o‘tish davomiyligi.
Qisqa tutashtirgichlar ham o‘sha shartlar asosida tanlanadi, faqat yuklama tokiga tekshirilmaydi.
Uzgichlar quydagicha tanlanadi
Uzgichlar haqidagi umumiy ma’lumotlarda ularni standart bo‘yicha xarakterlovchi parametrlari ko‘rib o‘tilgan. Uzgichlarni tanlashda ularning 12 ta parametrlarini hisobga olish lozim, biroq ishlab chiqaruvchi zavodlar tomonidan parametrlarning ayrim bog‘lanishi kafolatlanganligi sababli, masalan,

uzgichlarni muhim parametrlari bo‘yicha tanlashga ruxsat etiladi.
qurilmaning kuchlanishi bo‘yicha:

uzoq ta’sir etuvchitok bo‘yicha:

uzish qobiliyati bo‘yicha.
Birinchi navbatda quyidagi shartga asosan simmetrik uzish toki bo‘yicha tekshiriladi:

So‘ngra q.t. aperiodik tashkil etuvchisining uzilish ehtimoli tekshiriladi

bunda i_a.nom-uzilayotgan tokning t vaqtdagi aperiodik tashkil, etuvchisining ruxsat etilgan nominal qiymati; β_rom—uzilayotgan tokdagi aperiodik tashkil etuvchining nisbiy qismi nominal qiymati; i_a.τ— kontaktlarning ajrash momenti τ dagi q.t. tokining aperiodik tashkil etuvchisi; τ q.t. boshlanishidan yoy so‘ndiruvchi kontaktlarning ajrash vaqtigacha bo‘lgan eng qisqa vaqt:

bunda t_z,min=0,01 s—releli muhofazaning minimal ta’sir etish vaqti; t_s.v—uzgichning xususiy uzish vaqti.
Agar I_p.τ≤I_uz.nom shart bajarilib, i_a.τ>i_a.nom bo‘lsa, u holda q.t. ning to‘liq toki bo‘yicha uzish qobiliyatini tekshirish mumkin.

Uzgich elektrodinamik turg‘unlikka q.t. ning chegara parron o‘tish toki bo‘yicha tekshiriladi:

bunda I_pr.s—q.t. ning chegara parron o‘tish tokining ta’sir etuvchi qiymati (katalog bo‘yicha olinadi); i_pr.s—q.t. ning chegara parron o‘tish tokining amplituda qiymati (katalog bo‘yicha olinadi); I_p.o—uzgich zanjiridagi q.t. tokining davriy tashkil etuvchisining boshlang‘ich qiymati; i_u— uzgich zanjiridagi q.t. ning zarbiy toki.
Uzgich termik turg‘unlikka issiqlik impulsi bo‘yicha tekshiriladi:

bunda V_k—hisob bo‘yicha issiqlik pmpulsi; I_t—termik turg‘unlikning katalog bo‘yacha chegara toki; t_t—termik turg‘unlik tokining o‘tish davomiyligi, s.
Uzgichlarni odatda tiklanuvchi kuchlanish parametrlari bo‘yicha tekshirilmaydi, chunki ko‘pchilik energotizimlarda uzgich kontaktlaridagi kuchlanishning real tiklanish sharoitlari uzgichni sinash sharoitlariga mos keladi. Bundan tashqari, standartga mos keluvchi 110 kV va undan yuqori kuchlanishli uzgichlar uzoq bo‘lmagan masofadagi q.t. ni (nominal uzish tokidan ortmaydigan tok bilan) uzish imkonini beradi, bu vaqtda tiklanuvchi kuchlanish qiyin bo‘lgan sharoitlar kuzatiladi.
Agar uzgichni tiklanuvchi kuchlanishning tezligiga tekshirish lozim bo‘lsa, u holda elektroqurilmaning parametrlari: liniyalarning to‘lqin qarshiligi, transformatorlar, shinalar, apparatlar va hokazolarning sig‘imini bilgan holda tegishli hisoblashlarni bajarish hamda uzgichni quyidagi shart bo‘yicha tekshirish lozim:

bunda v—tiklanuvchi kuchlanishning tezligi; v_rux.et—katalog bo‘yicha ruxsat etilan tezlik.